Nëse kandidati demokrat Joe Biden bëhet presidenti i 46-të i SHBA, së bashku me një bollëk sfidash në frontin e brendshëm, ai do të duhet të rindërtojë marrëdhëniet e jashtme të Amerikës, si nga e para. Presidenti Donald Trump ka shkatërruar imazhin e SHBA jashtë vendit, ka shkatërruar kapacitetin e tij diplomatik dhe ka minuar aleancat e vendosura prej kohësh. Përveç kësaj, një nga sfidat e rëndësishme të Biden do të jetë ballafaqimi me Lindjen e Mesme.
Ai jo vetëm që do të duhet të luftojë me marrëdhëniet spirale në rënie SHBA-Iran, por gjithashtu do të trashëgojë një rajon që ka nevojë për riparim. A mund të trajtojë Biden fuqitë rajonale më mirë se Trump? A mund të fillojë ai procesin e paqes palestinezo-izraelite? Çfarë do të bëjë ai në lidhje me luftërat civile në Siri, Irak, Jemen dhe Libi? A ka një strategji madhështore Biden për Lindjen e Mesme?
As Trump dhe as Biden nuk janë zgjedhja e qartë për Lindjen e Mesme. Ish terroristët dhe tani partnerët e paqes, Talibanët, kanë mbështetur Trump. Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe shpresojnë që Trump do të fitojë një mandat të dytë në Shtëpinë e Bardhë. Irani dhe Jemeni shpresojnë që ai të humbasë. Në këto zgjedhje, politika e jashtme ka pak rëndësi. Çështje më të ngutshme si pandemia e koronavirusit, problemet ekonomike dhe racizmi strukturor po dominojnë debatin kombëtar. Roli i SH.B.A.-së është thelbësor për rajonin dhe fituesi do të duhet ta trajtojë atë.
Politikat e SHBA nën administratën Trump kanë qenë pa ndonjë vizion të qartë ndaj rajonit. Amerika, megjithatë, ka qenë e qëndrueshme në mbështetjen e saj për Izraelin dhe në kundërshtimin e saj ndaj Iranit. Në muajt e fundit, SH.B.A.-të kanë arritur gjithashtu në normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe tre kombeve Arabe, Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreini dhe Sudani. Megjithatë, Trump ka ndryshuar polaritetin gjeopolitik të rajonit nga konflikti arabo-izraelit në konflikt arabo-iranian, duke përqendruar çështjen palestineze dhe duke e bërë Teheranin vorbullën e problemeve të rajonit.
Është e qartë se, në përgjithësi, vlerat dhe qasjet e politikës së jashtme të Trump dhe Biden janë si nata dhe dita. Trump mendon se problemet e SHBA duhet të jenë mbi ato të një rendi global që në të vërtetë u shërben interesave amerikane. Ai ka minuar marrëdhëniet me aleatët demokratikë afatgjatë si Gjermania dhe Franca dhe ka treguar admirim dhe gatishmëri për të bashkëpunuar me autokratët maxhoritarë si Presidenti rus Vladimir Putin dhe kryeministri indian Narendra Modi. Ai ka treguar shumë pak interes për institucionet ndërkombëtare; u tërhoq nga disa traktate dhe institucione ndërkombëtare dhe përqeshi format tradicionale institucionale të diplomacisë.
Trump mbi të gjitha ka braktisur rolin global të udhëheqjes që SHBA ka luajtur për gati shtatë dekada. Biden preferon angazhimin dhe marrëdhëniet e vazhdueshme të biznesit, ndërsa Trump është i vendosur të shkaktojë një luftë tregtare që zvogëlon varësinë e SHBA nga prodhimi kinez.
Nga ana tjetër, Biden dëshiron të rivendosë shtatin dhe udhëheqjen e SH.B.A.-së në skenën globale, të rindërtojë rendin ndërkombëtar, të rivendosë lidhjet me aleatët tradicionalë dhe të ribashkohet me organizatat ndërkombëtare. Ai ka përvojë dekadash në politikën e jashtme, si nënkryetar dhe si senator i cili kryesoi komitetin e marrëdhënieve të jashtme të Senatit dhe kupton rëndësinë e diplomacisë dhe rëndësinë e saj në mbrojtjen e interesave kombëtare të SHBA jashtë vendit.
Pra, duke folur gjerësisht, ne mund të parashikojmë ndryshime të rëndësishme në politikën e jashtme nëse Biden fiton më 3 nëntor, por sa prej këtyre ndryshimeve do të shfaqen gjithashtu në politikën e SHBA ndaj Lindjes së Mesme?
Unë parashikoj që në disa zona, politika e Biden në Lindjen e Mesme do të tregojë vetëm ndryshime kozmetike. Politika e tij ndaj Izraelit nuk do të jetë shumë e ndryshme në përmbajtje; do të ndryshojë vetëm në retorikë. Ai gjithashtu, si Trump, jo vetëm që do t’i japë Tel Avivit mbretëri të lirë në rajon, por gjithashtu nuk do të marrë ndonjë masë konkrete për t’i dhënë fund okupimit, për të ndaluar përfundimisht aneksimin e ardhshëm të Bregut Perëndimor ose madje edhe për të filluar një proces të paqes midis Izraelit dhe Palestinezëve.
Biden tashmë ka njoftuar se ai nuk do ta zhvendosë Ambasadën e SHBA përsëri në Tel Aviv, por ndryshe nga Trump dhe administrata e tij, Biden do të bëjë publikisht deklarata duke shprehur ankth ndaj politikave izraelite që nuk përparojnë paqen. Në terma thelbësorë, megjithatë, asgjë nuk do të ndryshojë për Izraelin në lidhje me ndihmën e huaj, transferimin e teknologjisë ushtarake ose mbulesën diplomatike të Amerikës.
Nga ana tjetër, palestinezët mund të lidhen sërish në raportin e tyre me SH.B.A. dhe përsëri të bëhen marrës të ndihmës amerikane, e cila në vitin 2018 arriti në 600 milion dollarë, të gjitha këto u shkurtuan nga Trump. Palestinezët nuk do ta marrin tokën e tyre, por ata do të marrin ndihmë dhe mbështetje nga një ndryshim në menaxhim në Uashington, DC.
Marrëdhëniet e SHBA me Iranin dhe Arabinë Saudite do të ndikohen ndjeshëm. Biden me të vërtetë do të përpiqet ta sjellë Iranin përsëri nën ombrellën e Planit të Përbashkët të Përgjithshëm të Veprimit (JCPOA). Kjo jo vetëm që do të zvogëlojë tensionet në rajon dhe do të moderojë politikën agresive të Iranit të imperializmit nga përfaqësuesit por gjithashtu do të përmirësojë bashkëpunimin e Uashingtonit me Bashkimin Evropian, Rusinë, Kinën, Francën dhe Gjermaninë – nënshkruesit e tjerë të JCPOA.
Nga ana tjetër, kjo do të dëmtojë qartë marrëdhënien e ngushtë që dhëndri dhe këshilltari i Trump Jared Kushner ka zhvilluar me Arabinë Saudite. Riad e sheh veten të ngatërruar në një luftë me shuma zero me Iranin për dominimin e rajonit të gjirit. Ai e sheh presionin e Uashingtonit mbi Teheranin si një përbërës kryesor të parandalimit të tij dhe çdo bashkëpunim midis Iranit dhe SH.B.A. do të interpretohet si i padëshiruar dhe tjetërsues. Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Izraeli gjithashtu nuk do të mirëpresin asnjë afrim me Iranin ose ndonjë heqje dorë nga sanksionet. Në thelb, ne do të kthehemi në 2016.
Biden gjithashtu ka sinjalizuar se ai nuk do të mbështeste më Arabinë Saudite në luftën e saj kundër Jemenit. Kjo do të lehtësojë angazhimin e SHBA me Iranin por do të tjetërsojë më tej Riadin. Parimi aktual drejtues i gjeopolitikës në rajon është nevoja për të përmbajtur ambiciet e Teheranit në Lindjen e Mesme dhe ambiciet bërthamore. Një JCPOA e përtërirë përmbush këtë konventë dhe ngre pyetjen se në çfarë, do të bazohet rendi i ri rajonal?
Përkthyer dhe përshtatur nga: dailynews/ F.H, konica.al
