Megjithëse infeksionet dhe vdekjet me covid- 19 po rriten në shumë pjesë të botës, njoftimet e fundit të provave me sa duket të suksesshme të vaksinave kanë sjellë një dritë në fund të tunelit. Dikush shpreson që së shpejti mund ta kthejmë vëmendjen tonë nga nevoja urgjente për të shpëtuar jetë në kostot afatgjata të pandemisë, sidomos ato që barten në mënyrë të shpërpjesëtuar nga gratë.
Pandemia ka shtuar një problem të hershëm për gratë në të gjithë botën: pengesa të mëdha dhe të vazhdueshme për të marrë pjesë në ekonomi dhe jetën publike, në një bazë të barabartë me burrat. Në një studim të fundit të bazuar në bazën e të dhënave të Grave, Biznesit dhe Ligjit të Grupit të Bankës Botërore, bashkautorët e mi dhe unë tregojmë se, pavarësisht dekadave të përparimit në zvogëlimin e diskriminimit gjinor, ka ende ndryshime të mëdha në mënyrën se si gratë dhe burrat trajtohen nën ligj. Mesatarisht, gratë kanë vetëm tre të katërtat e të drejtave ligjore që kanë burrat, dhe ato vuajnë nga pabarazi të theksuara në lidhje me pagën dhe strehimin për prindërim.
Piktura është edhe më e zymtë në disa nga vendet më të populluara të botës – përfshirë Indinë, Pakistanin dhe Kinën – dhe në shumicën e vendeve në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut. Dhe këto gjetje përfshijnë vetëm diskriminimin e mishëruar në ligje; format de facto të diskriminimit në shtëpi dhe në vendin e punës janë me sa duket më depërtuese, madje edhe në ekonomitë e përparuara.
Pavarësisht nga hulumtimet mjekësore që dokumentojnë vdekshmërinë më të ulët të covid-19 për gratë, shumë vëzhgues kanë paralajmëruar se pandemia po godet më shumë gratë, në shumë mënyra të tjera. Përveç rreziqeve të dukshme që paraqet virusi për punonjësit e kujdesit shëndetësor, të cilët janë në mënyrë shpërpjesëtimore femra, masat e izolimit kanë çuar në humbje të kujdesit për mëmësinë dhe një rritje të abuzimit në familje.
Kriza covid-19 ka pasur gjithashtu efekte ekonomike shpërpjesëtimore mbi gratë. Gjatë recensioneve të kaluara ekonomike, humbjet e punësimit ishin zakonisht më të larta për burrat, sepse recesionet prekën kryesisht sektorët që punësonin më shumë burra sesa gra, të tilla si prodhimi dhe ndërtimi. Pandemia, megjithatë, ka goditur kryesisht sektorët e shërbimeve si mikpritja dhe restorantet, ku gratë zënë një pjesë më të madhe të punësimit. Vlerësimet e fundit të bazuara në të dhëna nga Shtetet e Bashkuara dhe India tregojnë se normat e humbjes së punës së femrave për shkak të Covid-19 kanë qenë rreth 1.8 herë më të larta se normat e humbjes së punës së meshkujve.
Ekziston një literaturë e madhe në ekonomi që tregon se humbjet e vendeve të punës gjatë rënies kanë efekte afatgjata, sepse të papunët priren të humbin aftësitë përkatëse të punës dhe lidhjet profesionale me kalimin e kohës. Këto efekte negative tani po kërcënojnë të zvogëlojnë mundësitë ekonomike të grave, edhe në të ardhmen.
Më keq, vlerësimet e studiuesve mund të nënvlerësojnë ndikimin e vërtetë ekonomik që do të ketë pandemia te gratë që punojnë në vendet me të ardhura të ulëta, shumica e të cilave janë të punësuara në sektorin informal (i cili, sipas përkufizimit, nuk është kapur siç duhet në të dhënat zyrtare ose sondazhet). Për shumicën dërrmuese të punëtorëve informalë, puna në distancë nuk është një opsion gjatë izolimeve, dhe përpjekjet për ndihmë që veprojnë përmes kanaleve zyrtare të punësimit nuk ndihmojnë shumë, ose aspak. Për më tepër, politikat publike si transfertat e parave kërkojnë identifikim të besueshëm dhe qasje në shërbimet dixhitale; por në të gjithë vendet me të ardhura të ulëta, rreth 45% e grave mbi moshën 15 vjeç kanë mungesë identifikimi, krahasuar me vetëm 30% të burrave.
Mbyllja e shkollave gjithashtu ka pasur pasoja më të rënda për gratë dhe vajzat. Edhe nëse është relativisht e shkurtër në kohëzgjatje, mbylljet në mjediset me të ardhura të ulëta mund të rezultojnë në humbje afatgjata të kapitalit njerëzor, midis vajzave. Hulumtimi i mëparshëm i bazuar në shpërthimin e Ebolas në 2014 në Sierra Leone zbuloi një rritje të shtatzënive jashtë martese dhe tregoi se kur shkollat u hapën përsëri, djemtë u kthyen në klasa, por shumë vajza nuk e bënë këtë.
Po aq i përhapur është efekti i izolimeve dhe mbylljeve të shërbimeve të kujdesit për fëmijët. Me dado, kujdestare fëmijësh, fqinjë, miq dhe gjyshër jashtë arritjes, shumë familjeve u është dashur të shohin dhe të shkollojnë vetë në shtëpi, fëmijët e tyre. Dhe duke pasur parasysh rolet tradicionale gjinore në shtëpi, barra e kësaj pune shtesë ka rënë në mënyrë shpërpjesëtimore mbi gratë. Nuk është për t’u habitur, shumë gra, të ballafaquar me këto detyra të dyfishta, braktisin plotësisht tregun e punës. Në ShBA, të dhënat nga Byroja e Statistikave të Punës zbulojnë se katër herë më shumë gra sesa burra, lanë forcën e punës në shtator 2020.
Për të adresuar këto pabarazi, së pari duhet të nxjerrim në plan të parë çështjet gjinore në debatet e politikave, mbulimin mediatik dhe hulumtimet akademike. Dimensionit gjinor të pandemisë i është kushtuar shumë më pak vëmendje sesa aspekteve të saj racore dhe socio-ekonomike. Kurdoherë që e zhvendosim fokusin tonë në shërimin post-pandemik, ne duhet ta përdorim atë rast për të miratuar ndryshime që do të përmirësojnë jetën e grave.
Miratimi dhe promovimi i orareve fleksibël të punës është një nga përparësitë kryesore. Një grup i konsiderueshëm i dokumenteve kërkimore tregojnë që paga dhe perspektivat e karrierës së grave fillojnë të ndryshojnë ndjeshëm nga ato të burrave, sapo të kenë fëmijë. Orët më fleksibile të punës do t’i lejonin gratë të vazhdonin karrierën e tyre pa u dashur të braktisnin kohën e familjes. Rritja e punës në distancë gjatë pandemisë ka treguar se çfarë është e mundur me teknologjitë e sotme dhe sfidat me të cilat përballen shumë prindër gjatë izolimeve e kanë nënvizuar se sa i rëndësishëm është kujdesi themelor i fëmijëve për ekonominë më të gjerë.
Një fill argjendi i pandemisë është se mund të çojë në një ndryshim të vërtetë në qëndrimet ndaj punëve të shtëpisë, prindërimit dhe kujdesit për fëmijët. Kujdesi universal, falas dhe me cilësi të lartë për fëmijët do t’u lejojë të gjitha nënave të përqendrohen në karrierën e tyre, pavarësisht nëse ata punojnë nga shtëpia. Kjo gjithashtu mund të gjenerojë një punësim më të kënaqshëm në punë që nuk do të kërcënohen nga robotët, ose largimi nga puna.
Por ne do të duhet të jemi vigjilentë dhe të sigurojmë që reformat dhe politikat e rëndësishme për të promovuar barazinë gjinore të mos shtyhen, ose të ndryshohen pasi përparësitë e tjera tërheqin vëmendjen e politikëbërësve. Në vendet me të ardhura të ulëta, duhet t’u japim të gjitha vajzave një shans të kthehen në klasë, sapo të hapen shkollat.
Të gjitha masat mund të realizohen me kosto të arsyeshme. Por ndikimi i një ndryshimi të vërtetë do të kërkojë një perspektivë gjinore mbi pandeminë, që deri më tani ka munguar.
Presidenti i zgjedhur amerikan Joe Biden mund të ketë premtuar një “kthim në normalitet”, por e vërteta është se nuk ka kthim prapa. Bota po ndryshon në mënyra themelore dhe veprimet që bën bota në vitet e ardhshme do të jenë kritike për të hedhur bazat për një të ardhme të qëndrueshme, të sigurt dhe të prosperuar.(Project Syndicate, Gazeta Si)
*Pinelopi Koujianou Goldberg, një ish-shefe ekonomiste e Grupit të Bankës Botërore dhe kryeredaktore e Revistës Ekonomike Amerikane, është Profesore e Ekonomisë në Universitetin e Yale.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Vala e dytë e Covid 19 rikthen karantinën tek dy ekonomitë më të mëdha të Europës
