Gratë që vizitojnë rregullisht sallone për nxirje (solar) mund të kenë një rrezik në rritje të zhvillimit të endometriozës, sugjeron një studim i ri.
Studiuesit thanë se gjetjet, nga një studim i madh i grave në SHBA, nuk dëshmojnë se shtretërit e rrezeve ndihmojnë në shkaktimin e gjendjes së dhimbshme të legenit.
Por, ata vunë në dukje, që studimi mund t’u japë grave më shumë stimulim për të shmangur rreze të brendshme.
Endometrioza është një gjendje në të cilën indet e ngjashme me rreshtimin e mitrës fillojnë të formohen jashtë mitrës – shpesh në rreshtimin e legenit, vezoreve ose tubave fallopiane. Simptomat e tij përfshijnë menstruacione anormale, dhimbje legeni, probleme të zorrëve dhe urinimit dhe infertilitet.
Endometrioza prek rreth 10% të grave gjatë viteve të tyre riprodhuese, sipas Endometriosis Foundation të Amerikës.
Shkaku i saktë i çrregullimit është i paqartë, megjithëse studiuesit dyshojnë se ekziston një përbërës gjenetik pasi ka tendencë të funksionojë në familje.
Kur bëhet fjalë për faktorët e ndryshueshëm të rrezikut, pak dihet, tha autorja kryesore Leslie Farland, një profesore asistente në Universitetin e Kolegjit të Shëndetit Publik të Arizonës, në Tucson.
Në studimin e ri, Farland dhe kolegët e saj donin të shihnin nëse ekspozimi ndaj dritës ultraviolet (UV) – nga rrezet e diellit apo shtretërit e rrezeve – kishte ndonjë lidhje me rrezikun e endometriozës.
Farland tha se kurioziteti i tyre bazohej në dy gjetje të së kaluarës: Gratë me endometriozë mund të kenë një rrezik më të lartë të kancerit të lëkurës melanoma sesa gratë e tjera. Dhe endometrioza duket të jetë më e zakonshme në mesin e grave me lëkurë “të ndjeshme ndaj diellit”, e cila digjet lehtë dhe ka tendencë të njolloset.
E gjitha sugjeron që ekspozimi UV mund të përfshihet, tha ajo.
Për studimin, Farland dhe ekipi i saj panë të dhëna për afërsisht 116,000 gra amerikane që ishin pjesë e Studimit II të Shëndetit të Infermierëve. Midis 1989 dhe 2015, gati 4800 u diagnostikuan me endometriozë.
Në përgjithësi, gratë që kishin përdorur rregullisht shtretërit për rrezitje si adoleshente dhe të rriturit e rinj kishin disi më shumë gjasa të diagnostikoheshin me endometriozë, treguan zbulimet.
Gratë që kishin përdorur shtretër për rreze tre ose më shumë herë në vit midis moshës 15 dhe 35 vjeç kishin një rrezik 30% më të madh sesa jo-përdoruesit, zbuluan studiuesit.
Rezultatet, të botuara në internet më 2 dhjetor në revistën Human Reproduccion, nuk provojnë shkakun dhe pasojën.
Në vend të kësaj, tha Farland, ato ngrenë pyetje: Pse rrezet e solarëve kanë të bëjnë me endometriozën, dhe a mund të jetë kjo për shkak të inflamacionit ose mosfunksionimit të imunitetit?
Një teori mbi shkaqet e endometriozës është se një sistem imunitar i gabuar nuk arrin të gjejë dhe shkatërrojë indet endometriale që rriten jashtë mitrës.
Dr. Dan Martin është drejtor shkencor dhe mjekësor i Fondacionit të Endometriozës në Amerikë. Ai i quajti gjetjet e reja një “vëzhgim interesant”, por tha se edhe ato janë çuditëse.
Përdorimi i solarit ishte i lidhur me rrezik më të lartë të endometriozës. Por gratë që kishin jetuar në klimë me diell si adoleshente dhe të rritur të rinj treguan një rrezik paksa të zvogëluar.
Atëherë ishte kjo: Studiuesit nuk mund të vlerësonin ekspozimin e grave në rrezet e diellit, por ato me më shumë djegie nga dielli – dhe me sa duket me një dozë të mirë të diellit – kishin një rrezik të rritur të endometriozës.
Farland ra dakord që gjetjet duket të jenë në konflikt. Por në teori, ka një shpjegim, ajo tha: Rrezet e diellit – dhe posaçërisht rrezatimi ultraviolet B që lëshon – nxit trupin për të prodhuar vitaminë D, e cila është anti-inflamatore dhe ndihmon në rregullimin e funksionit imunitar.
Në të kundërt, solaret përfshijnë ekspozim me intensitet të lartë ndaj rrezatimit kryesisht UVA, të cilin studimet e kanë lidhur me rritjen e dëmtimit të qelizave dhe dobësimin e funksionit imunitar.
Ndërkohë, gratë me djegie të shumta nga dielli, mund të kenë qenë ato me lëkurë të ndjeshme ndaj diellit – lloji i lidhur me rrezikun më të lartë të endometriozës.
E gjithë kjo, megjithatë, është spekulative, theksoi Farland.
Martin tha që përdorimi i solarëve- ose qëndrimi në vende me diell – mund të jetë thjesht shënjues i disa faktorëve të tjerë, ende të paidentifikuar, që ndikojnë në rrezikun e endometriozës.
Plus, vuri në dukje Martin, ndërsa një rritje relative 30% e rrezikut të endometriozës mund të tingëllojë thelbësore, në fakt është një ndryshim i vogël statistikor, i cili rrit mundësinë që të mos jetë një efekt i vërtetë.
Pavarësisht gjetjeve të komplikuara, të dy Martin dhe Farland theksuan një mesazh të drejtpërdrejtë: Shmangni nxirjet në solar.
“Ne tashmë e dimë që ato rrisin rrezikun e kancerit të lëkurës”, tha Martin. “Pra, kjo ju jep një arsye më shumë të mundshme për t’i shmangur ato”.
Farland tha se studime të mëtejshme janë të nevojshme për të kuptuar pse këto rreze janë të lidhura me rrezikun e endometriozës, dhe nëse “një rrugë e vitaminës D” mund të jetë mbrojtëse.
