Pas diskutuar vitin më sfidues të sundimit të tij gati një dekadë në Korenë e Veriut, Kim Jong Un është përqëndruar tek armatimet e tij. Kim njoftoi javën e kaluar në Kongresin e Tetë të Partisë së Punëtorëve, një takim për elitën qeverisëse të Koresë së Veriut se vendi i tij ka në plan të forcojë programet e armëve bërthamore dhe të raketave balistike tashmë të rrezikshme të Pyongyang me armatime të reja, të sofistikuara, të tilla si armët bërthamore taktike të dizajnuara për përdorim në fushën e betejës dhe kokat e predhave të luftës të dizajnuara për të shmangur sistemet e mbrojtjes raketore të prodhuara nga Amerikanët. Dhe në një paradë që shënonte përfundimin e Kongresit, ushtria e Kim tregoi një raketë të re nëndetëse të lëshuar nga (SLBM).
Mesazhi i Kim ishte i qartë: Tani për tani, Koreja e Veriut ka nevojë për armët e saj bërthamore për të parandaluar Shtetet e Bashkuara “pa marrë parasysh kush është në pushtet”, tha ai dhe pa marrë parasysh koston. Planet ambicioze të udhëheqësit të ri për modernizimin e arsenalit të tij bërthamor do të rezultojnë të shtrenjta, në një kohë kur paratë janë tashmë të pakëta në vend. Koreja e Veriut ndërpreu vullnetarisht lidhjet e saj të fundit me botën e jashtme në vitin 2020 për të parandaluar një fluks të Covid-19. Kjo përfshinte ndërprerjen e pothuajse të gjithë tregtisë me Pekinin, një rrugë shpëtimi ekonomike që i nevojitet vendit të varfër për të mbrojtur njerëzit e tij nga uria. Ekonomia e Koresë së Veriut tani është në fund dhe furnizimi i saj me ushqime raportohet se është në rrezik. Për të shmangur pandeminë, Kim në mënyrë efektive çoi ekonominë e Koresë së Veriut afër pragut të kolapsit. Ai e bëri këtë gjë me vullnetin e tij dhe ka bërë që shumë njerëz të pyesin nëse sanksionet do jendë ndonjëherë aq të forta sa të ndryshojnë mendimin e Kim.
Disa analistë nuk pajtohen me këtë linjë të të menduarit. Me ekonominë e Koresë së Veriut tashmë në prag kolapsi ata besojnë se tani është koha për të dhënë një goditje nokaut, një goditje ndaj masave shtrënguese që, një herë e përgjithmonë, të bindet Kim se ndërtimi i vaazhdueshëm i armëve bërthamore nuk garanton sigurinë e regjimit të tij, e kërcënon atë. Sido që të jetë, planet e Kim do të provojnë të jenë një sfidë e madhe për Presidentin e zgjedhur, Joe Biden. Trump, si Obama dhe Presidenti George U. Bush, do ta lërë pasardhësin e tij një kundërshtar më të rrezikshëm dhe më të armatosur se më parë.
Presioni maksimal
Para se Trump të pranonte të ulej ballë për ballë me Kim në 2018, administrata e tij vendosi një strategji të quajtur me vend “presion maksimal”. Qëllimi ishte përdorimi i sanksioneve, diplomacisë dhe masave të tjera shtrënguese, për pak kohë nga konflikti i armatosur, për të bindur Kim të binte dakord për çmontimin e plotë, të verifikueshëm dhe të pakthyeshëm të armëve bërthamore dhe programeve të raketave balistike. Ndërsa Koreja e Veriut testoi raketa dhe bomba bërthamore në një shfaqje të paparë në 2017, administrata Trump nisi sulmin. Misioni amerikan në Kombet e Bashkuara loboi me sukses në Këshillin e Sigurimit të KB për të vendosur rezoluta që shkonin pas aftësisë së Koresë së Veriut për të fituar para duke shitur mallra të rregullta, të tilla si qymyr dhe ushqime deti. Departamenti i Thesarit përdori fuqinë dhe ndikimin e tij të jashtëzakonshëm mbi sistemin financiar global për të vendosur sanksionet e tyre, të njëanshme. Dhe diplomatët lobuan me sukses partnerët e SH.B.A.-së për të mbyllur ambasadat e Pyongyang-ut jashtë shtetit, të cilat regjimi është akuzuar se i ka përdorur si fronte për mundësitë e fitimit të parave.
Deri në fund të vitit 2017, Koreja e Veriut u ndalua nga pothuajse e gjithë tregtia ndërkombëtare. Edhe aleati për një kohë të gjatë i Koresë së Veriut, Kina ra dakord të nënshkruajë sanksione tepër ndëshkuese të KB atë vit dhe Pekini dukej se po i zbatonte ato në fillim. Ai vrull nuk zgjati. Ndërsa Trump ishte i orientuar drejt diplomacisë me Pyongyang në 2018, Shtetet e Bashkuara hoqën dorë nga strategjia e presionit. Qindra sanksione të reja që ishin gati për t’u hequr u vunë në pritje përpara samitit të parë të Trump me Kim në Singapor. Sanksionet kanë viojuar me ritme shumë të ngadalta që nga ajo kohë. Ndërsa kërcënimi u ul dhe marrëdhënia e saj me Shtetet e Bashkuara thuajse pësoi goditje, Kina filloi të lehtësonte zbatimin e saj të kufizimeve, pretendoi Uashingtoni, megjithëse Pekini në mënyrë të përsëritur mohon çdo pretendim se nuk zbaton plotësisht sanksionet e KB.
Shumë ekspertë besojnë se Uashingtoni hoqi dorë nga presioni maksimal shumë shpejt. Disa, duke përfshirë ish ndihmës sekretarin e shtetit të SH.B.A. për Azinë Lindore dhe Paqësorin, Evans Revere, argumentojnë se ekipi i Biden duhet të konsiderojë seriozisht një model të ri presioni maksimal, duke rritur sanksionet “në mënyra që do të impononin edhe më shumë dhimbje dhe izolim në Korenë e Veriut”. “Intensifikimi i sanksioneve, plus presione të tjera diplomatike, ekonomike dhe bankare dhe ushtarake që mund të aplikoni në Korenë e Veriut me siguri mund të trondisin bazat e regjimeve, veçanërisht tani që shohim se regjimi po vuan një krizë të rëndë ekonomik” tha Revere. Revere dhe ithtarët e tjerë të sanksioneve argumentojnë se ka akoma mjete në arsenalin amerikan për të bërë presion në Korenë e Veriut dhe ato duhet të ndiqen. Administrata e Biden mund të përpiqet më shumë për të mbyllur kompanitë tregtare të Koresë së Veriut në bashkëpunim me aleatët e SH.B.A.-së dhe për të synuar bankat kineze që ndihmojnë Korenë e Veriut të hyjë në valutë të huaj.
“Ka shumë, shumë më tepër për të bërë që mund të ndrydhë, izolojë dhe minojë Korenë e Veriut në mënyra që do të trondisnin besimin e tyre në supozimin e kamotshëm se armët bërthamore janë shpëtimi i tyre dhe gjithashtu do të çonin drejt vendit ku jo vetëm që armët bërthamore janë shpëtimi juaj, por ato gjithashtu kanë potencialin për të minuar stabilitetin e regjimit,” tha Revere.
Biznes i rrezikshëm
Revere tha se e pranon që një qasje e tillë është e rrezikshme. Kjo mund të detyrojë koreano-veriorët të zgjedhin midis ushqyerjes së njerëzve të tyre dhe financimit të armëve bërthamore, dhe historia tregon se Kim ka të ngjarë të zgjedhë këtë të fundit. Kim Jong Il, babai dhe paraardhësi i udhëheqësit aktual, la miliona njerëz të vdesin nga uria në vitet 1990 në vend se të reformonte, të pranonte ndihmë ose të bënte diçka që mund të kishte kërcënuar kontrollin e tij të hekurt në udhëheqje. Gjërat nuk janë aq të këqija në Korenë e Veriut tani, por analistët besojnë se situata ekonomike është më e rëndë sesa ka qenë që nga kriza e urisë. Stuhitë shkatërruese, sanksionet ndëshkuese dhe pandemia goditën ekonominë e Koresë së Veriut në vitin 2020.
“Ne mund të themi me siguri se ka mungesa në të gjithë vendin për disa lloje kryesore të ushqimit, artikuj ushqimorë,” tha ai. Megjithëse i kushtueshëm, vendimi i Kim për të mbyllur kufijtë e Koresë së Veriut duket se ka funksionuar nga një perspektivë e shëndetit publik. Pretendimi i Koresë së Veriut për të mos kontraktuar një rast të vetëm të Covid-19 ka të ngjarë të jetë i pavërtetë, por vendi me sa duket nuk ka përjetuar një valë serioze infeksionesh. Një numër i madh rastesh ka të ngjarë të mbingarkojnë infrastrukturën e rrënuar të kujdesit shëndetësor të Koresë së Veriut, kështu që Kim nuk ka gjasa të heqë kufizimet kufitare derisa të qetësohet pandemia. Kjo do të thotë se Pyongyang, për të arritur objektivat e tij, do të vazhdojë të shkaktojë një nivel të lartë të dhimbjes ekonomike mbi vete. John Delury, një profesor i diplomuar në Shkollën e Marrëdhënieve Ndërkombëtare të Universitetit Yonsei, tha që duhet të jetë “një kujtesë kthjelluese për administratën e Biden se presioni (ekonomik) nuk funksionon në Korenë e Veriut”.
“Koreja e Veriut i nënshtroi vetes një formë edhe më ekstreme të dëmit ekonomik (sesa sanksioneve) për të mbajtur larg Covid. E megjithatë, ata nuk po lëkunden për çështjen bërthamore,” tha Delury. Biden tani përballet me të njëjtën çështje të politikës së jashtme që ka munduar pesë paraardhësit e tij të mëparshëm: Si ta bëjmë Korenë e Veriut të heqë dorë nga ndërtimi i armëve bërthamore dhe raketave balistike. Ai mund të detyrohet ta bëjë këtë më shpejt sesa do të dëshironte. Megjithëse armët e reja që Kim përmendi janë në faza të ndryshme të zhvillimit, shumica do të duhet të provohen për t’u konsideruar operacionale. Nëse Koreja e Veriut do të kryente një provë të tillë, ka të ngjarë të vendoste bazën për një konfrontim diplomatik midis Uashingtonit dhe Pyongyang në ditët e para të presidencës së Biden. Kjo lë të kuptohet se si administrata e re e Sh.B.A do ta trajtojë atë sfidë. Bazuar në vërejtjet e tij publike, strategjia e Biden ka të ngjarë të përfshijë një angazhim për aleanca shumëpalëshe. Zgjedhja e Biden për Sekretarin e Shtetit është në procesverbal duke thënë se Uashingtoni duhet të shikojë në marrëveshjen e Iranit për frymëzim se si të sillet me Korenë e Veriut. Por burimet e njohura me tranzicionin thanë se administrata e ardhshme do të marrë kohë për të hartuar një politikë pas takimit me aleatët dhe partnerët.
Sido që të jetë rruga që zgjedh Biden, bllokimet kryesore mbeten. Nëse, ashtu si paraardhësi i tij, Biden u përgjigj me sanksione dhe presione, kjo mund të përjashtojë llojin e diplomacisë së prapambetur të përdorur për të vendosur marrëveshjen e Iranit. Pyongyang i sheh sanksionet si veprime “armiqësore” dhe nga ana tjetër mund të mbyllë derën e bisedimeve me gjuhën e saj tipike bombastike. Koreja e Veriut i referohej raundit të fundit të sanksioneve të KB në 2017 si “një akt lufte” dhe e quajti idenë se do të hiqte dorë nga armët e saj bërthamore një “ëndërr” të SHBA. Strategjia do të kërkonte gjithashtu bashkëpunim nga: Kina, Rusia dhe Koreja e Jugut. “Kina dhe Rusia nuk do të zbatojnë plotësisht as sanksionet ekzistuese,” tha Duyeon Kim, një bashkëpunëtor i vjetër në Qendrën për një Siguri të Re Amerikane. “Gjeopolitikisht do të ishte e vështirë të përcaktoheshin sanksione të reja pa një arsyetim shumë bindës për Pekinin, Moskën dhe madje qeverinë e Koresë së Jugut.” Kina dhe Rusia shfaqen të kënaqur me status quo-në. Presidenti i Koresë së Jugut Moon Jae-in mund të mos jetë në bord me një strategji presioni sepse ai favorizon angazhimin dhe bashkëpunimin ekonomik si mjet për uljen e konflikteve. Moon tha se dialogu dhe bashkëpunimi i dobishëm reciprokisht janë thelbësore për procesin e paqes koreane në një fjalim më parë këtë muaj.
Nëse dialogu është rruga e zgjedhur, administrata e Biden duhet të njohë kufijtë e saj, tha Delury.
“Ne duhet të moderojmë pritjet tona për atë që mund të bëjë angazhimi,” tha ai. “Ne kemi parë se çfarë mund të bëjnë tre samite dhe kjo lë shumë për të dëshiruar.” Por çështja më e madhe mund të jetë thjesht gjerësia e brezit. Biden vjen në zyrë duke u përballur me sfida tepër të frikshme në vend. Ai duhet të ndalë Covid-19, tërbimin brenda kufijve të vet të Shteteve të Bashkuara, të shërojë një komb të plagosur ende pas një sulmi të nxitur nga Trump dhe të vijojë procedurat për përballjen e Trump me ligjin. “Si mund të merret me këtë sfidë të Koresë së Veriut … dhe me gjithë këto gjëra të tjera në të njëjtën kohë?” Revere tha. “Kjo është e vështirë, por këta janë njerëz jashtëzakonisht të aftë.”
Përkthyer dhe përshtatur nga cnn/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
