Demokratët duhet të provojnë se qeveria mund të funksionojë edhe pse Republikanët janë të vendosur të provojnë të kundërtën. A do të ketë sukses Presidenti Joe Biden? Shpresat janë të mëdha. Por së pari duhet të biem dakord se çfarë do të thotë “sukses”.
Kjo do të thotë, mbi të gjitha, rivendosja e rendit në politikën e vendit të tij. Kjo kërkon ta bësh politikisht të paqëndrueshëm drejtimin aktual të partisë Republikane. Pa atë, shpresa për të rivendosur stabilitetin demokratik në vend dhe një rol udhëheqës për SH.B.A. në botë mund të jetë e kotë.
Në fjalimin e tij përurues javën e kaluar, aq ndryshe nga fjalimet përçarëse të paraardhësit të tij, Biden deklaroi: “Ne kemi mësuar përsëri që demokracia është e çmuar. Demokracia është e brishtë. Dhe në këtë orë, miqtë e mi, demokracia ka triumfuar”. Ai kishte të drejtë, në të gjitha pikat.
Megjithatë “kjo orë” nuk është përgjithmonë. Forcat që sollën Donald Trump në pushtet nuk janë zhdukur. Siç vëren Jan-Werner Müller, një ekspert i populizmit, “Populistët më të zgjuar se Trump e mbytin demokracinë ngadalë përmes makinerive ligjore dhe kushtetuese”. Trump mund të jetë larguar por Trumpizmi ndodhet ende këtu. Të pasurit e SH.B.A.-së me siguri kanë përparuar.
Në perandorinë Romake, u tha që të gjitha rrugët të çojnë në Romë. Këtë herë, ata duhet të udhëheqin prej saj. Nëse SHBA nuk rikthehet në shëndetin politik, ajo mund të bëjë pak. Triumfi i mashtrimit, paaftësisë, paparashikueshmërisë, indiferencës dhe ksenofobisë nën Trump ka dëmtuar besimin në SHBA midis aleatëve të saj dhe respektin për të midis kundërshtarëve të saj.
Këto nuk do të ndryshohen nga fjalët e bukura të Biden apo edhe veprime të tilla të mirëpritura si kthimi në Organizatën Botërore të Shëndetësisë dhe marrëveshjen e klimës në Paris.
Ata do të ndryshojnë nga suksesi i dukshëm SHBA. Barack Obama u pasua nga Trump. Tranzicioni tjetër mund të jetë drejt dikujt edhe më të keq.
Ndërsa sekretarja e Thesarit e konfirmuar tani, Janet Yellen, i tha Kongresit disa ditë më parë, “Me normat e interesit në nivelet më të ulëta historike, gjëja më e zgjuar që mund të bëjmë është të veprojmë edhe më shumë”.
“Plani amerikan i shpëtimit” i administratës, i cili propozon shpenzime prej 1.9 tn dollarë (rreth 9 përqind të produktit të brendshëm bruto), është një fillim i arsyeshëm. Duhet, nëse bihet dakord nga Kongresi, të forcohet besimi dhe të mbështetet rimëkëmbja si proces.
Por a do të ndodhë diçka e tillë? Duke rizbuluar ndershmërinë fiskale që ata braktisën duke kaluar uljet e taksave të Trump në 2017, Republikanët me siguri do të luftojnë fort për ta parandaluar këtë gjë dhe për të bërë ndryshime të mëdha.
Megjithatë, siç vëren Ezra Klein i Neu York Times, për të pasuar administratën ka nevojë për sukses të dukshëm, të mjaftueshëm për të shmangur humbjen në zgjedhjet e Kongresit 2022 nga një pozicion tashmë i brishtë.
Demokratët duhet të tregojnë se qeveria mund të punojë, kundër kundërshtimit nga një parti e vendosur për të provuar të kundërtën.
Theksimi i dështimit të qeverisë është strategjia republikane. Ata nuk do të heqind dorë nga një gjë e tillë.
Koha është gjithçka në politikë, pjesa tjetër është fat.
Biden mund të jetë një udhëheqës me fat. Megjithëse dëmi ekonomik i SH.B.A.-së nga Covid-19 nuk ishte aspak i vogël, shkalla e vdekshmërisë dhe niveli i papunësisë kanë qenë ndër më të këqijat.
Por kombinimi i vaksinimit me stimul ekonomik, mund të gjenerojë një rimëkëmbje të fuqishme vitin tjetër.
Ku qëndron interesi i pjesës tjetër të botës në të gjithë këtë?
Instituti Peterson për Ekonominë Ndërkombëtare, ka prodhuar një grup të vlefshëm esesh mbi atë që një administratë kompetente amerikane mund të bëjë për botën, dhe anasjelltas.
Këto e bëjnë të qartë, veçanërisht ato të Maurice Obstfeld, ish-ekonomist kryesor i FMN-së dhe Laurence Summers, ish-sekretari i Thesarit të SHBA – se çfarë mund të nënkuptojë angazhimi aktiv i SHBA, veçanërisht në programin e nevojshëm global të rimëkëmbjes nga kriza Covid, për botën dhe Shtetet e Bashkuara.
Por edhe pse një angazhim i tillë do të jetë i mirë dhe i dëshirueshëm, ai nuk mund t’u përgjigjet pyetjeve në lidhje me rolin e ardhshëm të SHBA-së në botë, sepse kjo varet nga ajo që ndodh në vend.
Vitet e ardhshme mund të japin përgjigje për disa pyetje të mëdha. A do të jetë SHBA eangazhuar, indiferente apo armiqësore?
A mund të rivendosë një marrëdhënie besimi me aleatët e saj?
A do të krijojë një marrëdhënie të qëndrueshme me Kinën, e cila ekuilibron nevojën për të konkurruar me kërkesën për të bashkëpunuar, duke shmangur një konflikt më të ashpër?
A do të luajë ai një rol udhëheqës në trajtimin e sfidave të mjedisit global dhe varfërisë?
Përgjigja për të gjitha këto pyetje në fund të fundit do të varet nga pyetja më e madhe nga të gjitha: a do të kthehet SHBA në një demokraci të qëndrueshme?
Biden shpreson se kjo do të ndodhë.
Por nëse partia Republikane nuk është në gjendje të kthehet për të qenë një parti normale konservatore, duke mbetur, përkundrazi, e mbytur me gënjeshtrat dhe fantazitë e populizmit të djathtë, perspektivat janë të zymta.
Shumë prej pakënaqësive themelore të diferencimeve racore, shoqërore dhe kulturore do të mbesin, ashtu si edhe mbi-përfaqësimi politik i së djathtës.
Por ndryshimi i nevojshëm mund të ndodhë ende dhe ka ende kohë, me kusht që administrata e Biden të provojë shpejt se qeveria është kompetente dhe njerëzit të fitojnë besim se kjo do të ndodhë.
Besimi te qeverisja e shëndoshë dhe e denjë demokratike nuk është armiku i lirisë, por ndër garancitë e saj më të rëndësishme.
Kush, përveç administratës, mund të ndihmojë që kjo të funksionojë? Përgjigja mbi të gjitha është: Bizneset dhe të pasurit.
Atyre u është dhënë paralajmërim i qartë për rreziqet që iu kanosen nëse ndjekjen interesat e republikanëve.
Kjo sjellje e tyre duhet të ndalë. Biden mund të jetë shansi i fundit për demokracinë amerikane.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, Konica.al
