Në betejën kundër Covid-19, qeveritë anembanë globit janë në prag të borxhit më të madh në historinë moderne, duke tejkaluar edhe Luftën e Dytë Botërore. Nga Gjermania në Japoni, Kanada në Kinë, autoritetet fiskale kanë shpenzuar shuma të mëdha për të mbrojtur njerëzit e tyre dhe duke mbrojtur ekonomitë e tyre nga taksat kolosale të pandemisë. Në të njëjtën kohë korporatat, të inkurajuara nga mbështetja e paparë e qeverisë për tregjet, po shesin bono si kurrë më parë.
Huamarrja ka ardhur me një çmim të rëndë, 19.5 trilionë dollarë vetëm vitin e kaluar, sipas vlerësimeve të Institutit të Financave Ndërkombëtare. Akoma, krahasuar me alternativën, një depresion të thellë dhe të qëndrueshëm, duket e lirë.
Në një botë ku normat e interesit në nivelin e poshtëm kanë mbajtur kostot e borxhit të menaxhueshme, është gjithashtu e përballueshme. Por nëse normat rriten më shpejt dhe më lart sesa pritej, fundi i krizës Covid-19 mund të shënojë fillimin e një llogarie.
Kryetari i Rezervës Federale Jerome Powell e përshkroi atë më së miri. Huamarrja e madhe nga qeveritë dhe korporatat gjatë pandemisë shërbeu si një “urë” përgjatë humnerës ekonomike të bllokimeve, zhytjeve të mëdha të shpenzimeve të konsumatorëve, anijeve turistike boshe, hoteleve të lira dhe miliona vendeve të punës të humbura. Kjo i lejoi ndërmarrjet të paguanin punonjësit që nuk u pushuan nga puna kështu që ata mund të paguanin qira dhe të blinin ushqim.
“Cilado qoftë çmimi, do të ishte më shumë nëse nuk do të bënim asgjë menjëherë”, tha Drew Matus, shefi i strategut të tregut në MetLife Investment Management, i cili administron mbi 650 miliardë dollarë.
Faturat e drejtuara në luftën kundër koronavirusit ndryshojnë shumë nga vendi në vend. Kombet e zhvilluara, me qasje më të lehtë në tregjet e kapitalit, kanë shpenzuar më shumë për të mbështetur ekonomitë e tyre, ndërsa qeveritë e tregjeve në zhvillim u është dashur ta bëjnë këtë me më pak burime.
Nëse huamarrja e qeverisë është një urë për rimëkëmbjen, bankat qendrore janë mbështetja. Duke ulur normat e interesit dhe duke blerë më shumë se 5 trilionë dollarë pasuri, ato i kanë lejuar vendet të marrin hua me një ritëm tërheqës. Vetëm Fed ka shtuar rreth 3 trilion dollarë në bilancin e saj gjatë vitit të kaluar, i ngjashëm në madhësi me zgjerimin e saj monetar në dekadën pas krizës financiare të vitit 2008. Me bankat qendrore që ofrojnë mbështetje të bollshme, vendet në përgjithësi nuk u është dashur të paguajnë për të përdorur ekonomitë e tyre.
Një analizë nga Bloomberg Economics tregon se edhe pse borxhi për grupin G-7 të ekonomive të përparuara u rrit nga 85% e prodhimit të brendshëm bruto në 2005 në 140% tani, kostoja e servisjes së këtij borxhi ka rënë, nga afër në 2% të PBB-së në 1.5%. Projeksionet deri në vitin 2030 tregojnë se për shumë vende, kostot pritet të qëndrojnë të menaxhueshme.
Në fakt, Sekretari i Thesarit Janet Yellen u tha ligjvënësve gjatë dëgjimit të saj të konfirmimit këtë muaj se barra relativisht e ulët e interesit të Amerikës si një pjesë e PBB-së mbështet çështjen për akoma më shumë stimul, një ndjenjë që edhe skifterët më të egër të borxhit do të përpiqeshin të mos pajtoheshin.
Megjithatë ndërsa rikuperimi mbledh avull, ekuilibri i rreziqeve do të ndryshojë. Bankat qendrore mund të përballen me shkëmbime të vështira midis administrimit të inflacionit dhe mbajtjes së politikave mbështetëse në vitet në vijim. Një përsëritje e mërzitjes së acarimit të SHBA në 2013, për shembull, do të bënte që llogaria e qëndrueshmërisë së borxhit të fillonte të dukej më pak e favorshme.
Në një skenar të pafavorshëm ku kostot e huamarrjes amerikane rriten 2 pikë përqindje mbi pritjet aktuale të tregut, çmimi për të shërbyer borxhin e vendit do të hidhej nga 2% e PBB-së në 2020 në gati 6% të PBB-së në 2030. Për ta thënë këtë në perspektivë, kjo është e krahasueshme me shpenzimet totale vjetore për Sigurimet Shoqërore. Në Itali, kostot mund të arrijnë 5.5% të PBB-së – më të larta se gjatë krizës evropiane të borxhit sovran.
Midis tregjeve në zhvillim, borxhi tashmë i paqëndrueshëm i Afrikës së Jugut mund të arrijë një pikë krize edhe më shpejt. India dhe Brazili gjithashtu do të përballen me dilema të mëdha fiskale. Hapat e pashembullt nga bankat qendrore kanë forcuar gjithashtu tregjet e kredive, duke ndihmuar kompanitë globale të shesin një rekord $ 4.4 trilionë bono në vitin 2020. Pothuajse çdo cep i tregut u ngrit, duke i lejuar korporatat që luftonin të shfrytëzonin financimin e nevojshëm, ndërkohë që siguronte lëshime të vlerësuarat më të larta hyrjen në disa nga fondet më të lira të parë ndonjëherë.
Ndoshta asnjë kompani nuk ishte një përfituese më e madhe se Boeing Co. Pasi kërkoi fillimisht Uashingtonin për një shpëtim prej 60 miliardë dollarësh për vete dhe furnizuesit e saj, prodhuesi portreti i avionëve ishte në gjendje të shiste gati 30 miliardë dollarë bono në vitin 2020, duke e çuar borxhin e saj neto në 33.8 miliardë dollarë në fundi i tremujorit të tretë dhe nënvizimi i masës që politikat qeveritare rindërtuan besimin në tregjet e kredisë.
Ndërsa shumë nga ato fonde të reja ndihmuan mijëra biznese të qëndrojnë në këmbë, rreziku është që tejkalimi i borxhit do të detyrojë kompanitë të devijojnë para nga zgjerimi i listave të tyre të pagave dhe të investojnë në pajisjet e tyre për të shlyer detyrimet, duke rrezikuar rimëkëmbjen.
Në fund të fundit, huamarrja e paparë nga korporatat dhe qeveritë uli ndjeshëm dëmin ekonomik të pandemisë. Megjithatë, kur bota të dalë përfundimisht në anën tjetër, ajo do të rëndohet nga barra më të mëdha borxhi që mund të pengojnë rritjen për një kohë më të gjatë.
“Stimuli masiv, i financuar nga huamarrja masive, është përgjigja më e mirë, me të vërtetë e vetmja e mundshme ndaj recesionit Covid-19”, tha Jamie Rush, shefi i ekonomisë evropiane për Bloomberg Economics. “Normat jashtëzakonisht të ulëta të interesit nënkuptojnë që kostoja e menjëhershme është në thelb zero. Kjo nuk do të thotë që stimuli është i lirë. Bilancet e qeverisë dhe korporatat tani janë dukshëm më të ekspozuar ndaj rrezikut të rritjes së normave.”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Bloomberg
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Bast i madh tek fermerët për të shpëtuar ekonominë
Asnjë krizë nuk krahasohet me këtë pandemi!
Ekonomia italiane në recesion!
