Bisedimet e para midis diplomatëve të lartë kinezë dhe SH.B.A. përfunduan në Alaska të Premten me kohën lokale pas një hapjeje të ashpër dhe knfliktuale. Bisedimet ishin të dobishme dhe ndihmuan në rritjen e mirëkuptimit të ndërsjellë, megjithë ndryshimet e mëdha mbi çështjet kryesore, tha pala kineze të shtunën pas bisedimeve dy-ditore.
Vëzhguesit thanë se takimi i Alaskës tregoi se është e domosdoshme që SH.B.A.-ja të ndryshojë qëndrimin e saj për çështjet kryesore në marrëdhëniet dypalëshe, të braktisë qëndrimin e saj prepotent ndaj Kinës dhe të eleminojë trashëgiminë e hidhur të politikës së administratës Trump, ndaj Kinës duke paralajmëruar se përpjekjet e pamjaftueshme nga ana SHBA janë rrezik për bllokimin e bashkëpunimit Kinë-SH.B.A.
Delegacioni kinez i udhëhequr nga Yang Jiechi, një anëtar i Byrosë Politike të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Kinës (CPC) dhe drejtor i Zyrës së Grupit Qendror Drejtues për Punët e Jashtme, dhe Uang Yi, këshilltar i shtetit dhe ministër i Jashtëm, ishte i ftuar në Alaskë për të zhvilluar bisedime me palën amerikane të përfaqësuar nga Sekretari i Shtetit Antony Blinken dhe Këshilltari i Sigurisë Kombëtare Jake Sullivan. Raundi i parë i bisedimeve pa një shkëmbim intensiv çështjesh që ka krijuar bazën për bisedime më të ashpra në të ardhmen.
Bisedimet u zhvilluan për të zbatuar konsensusin e arritur midis Presidentit Kinez Xi Jinping dhe Presidentit të SHBA Joe Biden gjatë telefonatës midis tyre më 11 Shkurt, Yang informoi mediat pas bisedimeve. Yang tha se bisedimet ishin “të drejtpërdrejta, të sinqerta dhe konstruktive”. “Kjo bisedë ndihmoi në rritjen e mirëkuptimit, megjithëse të dy palët kanë akoma divergjenca të mëdha për disa çështje”, tha Yang, duke shtuar se Kina do të vazhdojë të mbrojë me vendosmëri sovranitetin kombëtar, sigurinë dhe zhvillimin e interesave të Kinës dhe të dy vendet duhet të merren me marrëdhëniet dypalëshe mbi bazën e asnjë konflikti, asnjë konfrontimi, respekti të ndërsjellë, bashkëpunimi dhe parimeve të fitores.
Ndërkohë, AFP citoi Blinken duke thënë se bisedimet ishin “të vështira dhe të drejtpërdrejta” dhe të dy palët ishin “në gjendje të kishin një bisedë shumë të sinqertë në një axhendë të shtrirë”. Në një konferencë për shtyp të Shtëpisë së Bardhë të Premten, nënkryetari kryesor i zëdhënësit tha se pala amerikane ishte në Alaska “duke zhvilluar diskutime serioze” dhe kishte për qëllim përcaktimin e parimeve, interesave dhe vlerave të SH.B.A.-së. Zëdhënësi gjithashtu citoi Sullivan të thoshte se SH.B.A. nuk sheh konflikt por mirëpret konkurrencën e ashpër.
Zhang Jiadong, një profesor në Qendrën për Studime Amerikane, Universiteti Fudan, tha dje se të dy palët erdhën në bisedë të përgatitur plotësisht, siç ka treguar hapja e mprehtë, veçanërisht reagimi reaktiv i Kinës. “Hapja e ashpër është e nevojshme dhe e pashmangshme si nga pikëpamja e politikës ashtu edhe e opinionit publik. Të dy palët shpresojnë të fitojnë një avantazh në negociatat. Bisedimet janë tashmë një arritje edhe pa rezultate konkrete,” tha Zhang.
Kina beson se disa mosmarrëveshje dhe probleme të tjera që ekzistojnë prej kohësh midis të dyve mund të menaxhohen përmes dialogut. Gjatë bisedimeve, Kina gjithashtu ua bëri të qartë Shteteve të Bashkuara që SHBA nuk duhet të nënvlerësojnë vendosmërinë e Kinës për të mbrojtur sovranitetin e saj kombëtar, interesat e sigurisë dhe zhvillimit ose të nënvlerësojnë vendosmërinë e Kinezëve për të mbrojtur dinjitetin kombëtar dhe të drejtat e justifikuara, sipas Uang.
Kina theksoi se statusi qeverisës i Partisë Komuniste të Kinës dhe siguria e sistemit të saj nuk duhet të dëmtohen në asnjë mënyrë, e cila është linja e fundit e kuqe. Ai gjithashtu tha se Kina nuk do të imponojë sistemin dhe vlerat e saj në vendet e tjera, por do të mbajë me vendosmëri sistemin dhe vlerat e saj politike. Kundërshton të tjerët të shpifin për Kinën dhe që duan të ndërhyjnë në Kinë.
Lidhur me Tajvanin, Kina nxiti SH.B.A.-të t’i përmbahen parimit një-Kinë dhe tre komunikatave të përbashkëta midis Kinës dhe SH.B.A. Ai gjithashtu nxiti SH.B.A.-të të respektojnë vendimin e Kongresit Kombëtar të Popullit të Kinës në lidhje me përmirësimin e sistemit zgjedhor të Rajonit Special Administrativ të Hong Kongut dhe të tërheqë sanksionet ndaj zyrtarëve dhe njësive kineze.
Kina shpreson që SH.B.A. të ndalojë shpifjen për qeverisjen Xinjiang të Kinës dhe të heqë dorë nga standardet e saj të dyfishta për kundër-terrorizmin. Ai gjithashtu shpreson që SH.B.A. të mund të trajtojë çështjet e lidhura me Tibetin në një mënyrë të matur dhe të ndalojë ndërhyrjen në politikën e brendshme të Kinës duke shfrytëzuar çështjen e Tibetit.
Pala amerikane përsëriti politikën e Kinës në çështjen e Tajvanit.
“Me qortime të mprehta ndaj palës amerikane në hapjen e bisedimeve dhe duke i bërë të qarta të gjitha çështjet thelbësore të Kinës, SH.B.A. duhet të kishin kuptuar tashmë mesazhin e Kinës dhe ta vendosnin Kinën në vendin e duhur në marrëdhëniet e ardhshme bilaterale”, tha Zhang Tengjun, një ndihmës bashkëpunëtor kërkimor në Institutin e Studimeve Ndërkombëtare të Kinës.
“Divergjencat dhe konfliktet do të mbeten dhe mosmarrëveshjet do të ndodhin në bisedimet e ardhshme. Asnjëra palë nuk do të bëjë kompromis. Por është e domosdoshme që SH.B.A. të ndryshojë të kuptuarit e saj të çështjeve kryesore dhe të braktisë së pari qëndrimin e saj drejtues ndaj Kinës. Me hendekun midis SH.B.A. dhe Kinës që vjen duke u ngushtuar, të dy duhet të angazhohen në të njëjtën bazë,” tha Zhang dje.
Kina beson se administrata e mëparshme e SH.B.A.-së dhe politikat e saj ekstreme anti-Kinë dëmtuan shumë lidhjet dypalëshe dhe gjatë bisedimeve nxiti administratën aktuale të shkundë ndikimin e administratës së mëparshme dhe të shmangë krijimin e problemeve të reja.
Pavarësisht bisedimeve të vështira, përparimi në bashkëpunimin për një numër çështjesh është bërë gjatë bisedimeve. Të dy palët shpresojnë se komunikimi strategjik do të vazhdojë. Ata gjithashtu ranë dakord të krijojnë një grup të përbashkët pune mbi ndryshimin e klimës.
Të dy palët diskutuan për rregullimin e për stafin diplomatik të njëri-tjetrit, ata negociuan çështje të aktiviteteve të stafit diplomatik dhe reporterëve të medias dhe normalizimin e shkëmbimeve duke pasur parasysh ndryshimet e situatës pandemike.
Ata diskutuan gjithashtu një mori çështjesh të tjera duke përfshirë Iranin, Afganistanin, Gadishullin Korean dhe Mianmar. Ata të dy ranë dakord të mbanin dhe forconin koordinimin e tyre në raste shumëpalëshe si G20 dhe APEC.
Një pamje e madhe duhet të vihet në perspektivë kur shqyrtohen pyetjet, duke shmangur kështu ngecjen në divergjenca, tejkalimin e dallimeve dhe përqendrimin në bashkëpunim.
Ndryshimet Kinë-SH.B.A. për momentin, sado të mëdha duken, nuk mund të krahasohen me atë që kanë qenë 50 vjet më parë.
Zhang nga Universiteti Fudan beson në nivelin dypalësh të raportit, marrëdhëniet Kinë-SH.B.A. do të stabilizohen dhe ka të ngjarë të ngrohen deri në një farë mase, dhe në nivelin shumëpalësh, konkurrenca dhe bashkëpunimi do të rriten.
“Nuk është se Kina dhe SH.B.A. do të kthehen në normalitet, por një ‘normalitet i ri’ do të formohet dhe nën të marrëdhënia midis të dyve do të stabilizohet,” tha Zhang.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Affairs/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
