Zona e euros ka nevojë për një politikë të re të përbashkët për të menaxhuar borxhet sovrane të akumuluara nga vendet anëtare në përgjigje të pandemisë. Banka Qendrore Evropiane aktualisht mban një pjesë të madhe të këtyre borxheve, por do të duhet t’i heq ato kur e vlerësojnë vlerësimet e politikës monetare.
Kurdoherë që fillon ai proces, ai mund të shkaktojë turbulenca në tregjet financiare të zonës euro. Kjo, nga ana tjetër, do të rrisë koston e borxhit publik, duke rritur spektrin e paqëndrueshmërisë sistemike në një sektor bankar që do të jetë dobësuar tashmë nga një valë e re e kredive joperformuese.
Për shkak të këtyre shqetësimeve, borxhi publik i mbajtur nga BQE duhet të mbahet larg tregjeve financiare për një kohë të pacaktuar, duke kërkuar që Mekanizmi Evropian i Stabilitetit të blejë letra me vlerë të qeverisë të mbajtura nga BQE me fonde të gjeneruara nga lëshimi i detyrimeve të veta në euro. Kjo mund të bëhet pa ndonjë ndryshim të Traktatit ESM, dhe pa shkelje të kufizimeve të traktatit mbi bashkimin e borxhit.
Raporti mesatar i borxhit sovran të borxhit ndaj PBB-së në zonën e euros pritet të arrijë në 102%, me shtatë vende afër ose mbi 120% (Italia është në 160%, dhe Greqia është mbi 200%). Me rritje nominale vjetore prej rreth 3% (duke supozuar se inflacioni do të kthehet shpejt në 2%), duke i ulur këto raporte borxhi në 60% në 20 vjet, siç kërkohet nga Pakti i Stabilitetit dhe Rritjes (i pezulluar), do të kërkonte që këto vende të drejtuar teprica të konsiderueshme primare prej 2-4% të PBB-së.
Por duke pasur parasysh nevojën për të siguruar mbështetje të vazhdueshme për rimëkëmbjen, ilaçet tradicionale të përmbajtjes buxhetore për të shlyer borxhin sovran nuk do të ishin në përputhje me qëndrueshmërinë e borxhit. Për më tepër, kjo do të kufizonte aftësinë e vendeve anëtare për të parandaluar plagët ekonomike dhe sociale të shkaktuara nga pandemia të bëhen plagë të përhershme. Dhe ristrukturimi i borxhit nuk është gjithashtu një opsion i zbatueshëm, sepse do të shkaktonte kërdi në ekonomitë e vendeve me shumë borxh, duke rrezikuar potencialisht stabilitetin ekonomik dhe financiar në të gjithë zonën e euros.
Në fund të fundit, pra, ndërtimi aktual i borxheve sovrane nuk mund t’u lihet shteteve anëtare që të menaxhojnë vetë. Për shkak se problemet e politikave që ngrenë prekin të gjithë anëtarët, ato duhet të adresohen kolektivisht.
Që nga fillimi i vitit 2021, zotërimet e titujve sovranë të BQE-së kishin tejkaluar € 3 trilionë ($ 3.6 trilionë), ose rreth 30% të borxhit të përgjithshëm të pashlyer sovran në zonën e euros dhe afërsisht të njëjtën pjesë të PBB-së së eurozonës. Programet e vazhdueshme të reagimit pandemik mund të shtojnë edhe 1.5 trilionë euro para se të ndërpriten.
Nëse këto borxhe nuk rinovohen në maturim, kushtet e likuiditetit mund të shtrëngohen si rezultat i vendosjes së letrave me vlerë ekuivalente nga vendet anëtare në tregjet financiare. Për të siguruar qëndrueshmëri financiare të zonës euro dhe për të parandaluar që vendet me shumë borxh të shtyhen pranë murit, këta sovranë duhet të mbahen larg tregjeve të kapitalit për një periudhë më të gjatë sesa justifikohet nga vlerësime të pastra të politikës monetare. Është e pakuptimtë të mendosh se rifinancimi i borxhit COVID-19 duhet t’i nënshtrohet disiplinës së tregut, sepse kjo thjesht do të penalizonte qeveritë për mbrojtjen e qytetarëve të tyre gjatë pandemisë.
Nëse këto borxhe nuk rinovohen në maturim, kushtet e likuiditetit mund të shtrëngohen si rezultat i vendosjes së letrave me vlerë ekuivalente nga vendet anëtare në tregjet financiare. Për të siguruar qëndrueshmëri financiare të zonës euro dhe për të parandaluar që vendet me shumë borxh të shtyhen pranë murit, këta sovranë duhet të mbahen larg tregjeve të kapitalit për një periudhë më të gjatë sesa justifikohet nga vlerësime të pastra të politikës monetare. Është e pakuptimtë të mendosh se rifinancimi i borxhit COVID-19 duhet t’i nënshtrohet disiplinës së tregut, sepse kjo thjesht do të penalizonte qeveritë për mbrojtjen e qytetarëve të tyre gjatë pandemisë.
Me fjalë të tjera, stabiliteti financiar, jo politika monetare, është arsyeja kryesore për të ndërhyrë dhe për të menaxhuar borxhet e papaguara të sovranitetit në eurozonë. Detyra nuk mund t’i besohej përgjithmonë BQE-së pa zbehur kufirin midis politikës monetare dhe politikës fiskale, siç përcaktohet nga Gjykata e Drejtësisë e BE-së në Gauweiler dhe të tjerët dhe Weiss dhe të tjerët. Kjo është arsyeja pse ne propozojmë një strukturë të re kredie për t’i mundësuar ESM gradualisht të marrë sovranë të mbajtur nga BQE, dhe t’i rinovojë ato për një kohë të pacaktuar.
Sipas kësaj pajisjeje, rreziku sovran nuk bën transferimin e bëhej ESM, por përkundrazi do të mbetej me bankat qendrore kombëtare. ESM bën evoluimin në një agjensi të menaxhimit të borxhit në zonën e euros dhe meqenëse kostoja e ripagimit nuk bën lëvizjen në ESM, nuk bën rrezikimin e shkeljes së klauzolës dhe paketimit të Traktatit Evropian.
Për të financuar blerjet e saj sovrane, ESM do të lëshoni detyrimet e veta, ato që do të garantohen nga portofoli dhe saj sovran, kapitali i saj do të bollshëm dhe shtetet anëtare të ESM. Kështu, struktura do të krijojë një bazë për të kontrolluar një treg të gjerë, të thellë, do të lehtësojë një aktivitet të ri të sigurt evropian.
Blerjet e ESM do të vazhdojnë për aq kohë sa është e nevojshme për të zvogëluar borxhin mesatar sovran për të lënë me investitorët tuaj privatë në zonën e euros në 75% të PBB, një raport borxhi që mund të vendoset (duke ndryshuar Protokollin e Traktatit për procedurat e deficit të tëpruar) si bllok standard i ri i borxhit ndaj PBB-së.
Struktura do të krijohet sipas Nenit 14 (në lidhje me ndihmën paraprake financiare) të Traktatit të rishikuar të ESM. Prandaj, kushtëzimi makroekonomik i bashkangjitur në ndihmën financiare të ESM sipas nenit 12 të traktatit nuk do të zbatohej. Në vend të kësaj, duhet të ketë kushtëzim të lehtë që kërkon respektimin e kritereve të përgjithshme të pranueshmërisë të mjaftueshme për të siguruar stabilitetin financiar të zonës euro. Natyrisht, një parakusht për pranimin e skemës sonë është që SGP duhet të reformohet për të vendosur një regjim më të besueshëm të disiplinës buxhetore.
Pasi të zbatohet, propozimi ynë do të lejojë BQE të rimarrë pavarësinë e saj. Vendimet e saj të politikës monetare nuk do të kufizoheshin më nga nevoja për të mbajtur kushte të qëndrueshme në tregjet evropiane të borxhit sovran. Më mirë akoma, emetimi i sasive të mëdha të letrave me vlerë të sigurta në euro do të lehtësonte presionet e normave të interesit në Bund Gjerman dhe instrumente të tjerë të borxhit “të sigurt” në tregjet financiare të vendeve anëtare.
Gjetja e një mënyre për të menaxhuar malin e borxhit të zonës euro të akumuluar gjatë pandemisë mund të stabilizojë pritjet e rritjes dhe të krijojë një mjedis të favorshëm për investime të sektorit privat. Lejimi i ESM-së për të blerë nga BQE-ja të gjithë borxhin e eurozonës COVID-19 në mënyrën që ne propozojmë mund të ofrojë një zgjidhje të përhershme dhe të besueshme për atë që përndryshe kërcënon të bëhet një problem shqetësues afatgjatë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ekonomia nuk mund të ringrihet pa konsum dhe investime
Eurozona në luftë drejt një marrëveshjeje për ekonominë
A na duhet një “Plan Marshall” për rindërtim pas COVID-19?
