Në sytë e elitave aktuale politike bullgare, Maqedonia e Veriut nuk meriton të jetë një shtet anëtar i Bashkimit Europian derisa të pranojë se gjuha e saj nuk është maqedonisht por bullgarisht.
Megjithatë, ajo që Bullgaria po bën është se nuk po mban peng vetëm të ardhmen e Maqedonisë së Veriut, por edhe atë të Shqipërisë. Ashtu si Shkupi, edhe vendi ynë mund të bjerë viktimë e idealeve të BE-së.
Analisti Aleksandër Brazar thotë në një analizë për “Euronews” megjithatë se ngërçi mes Shkupit dhe Sofjes ka zbuluar një të metë fatale në procesin e anëtarësimit në BE: të drejtën e vetos.
Çdo hap përgjatë rrugës së pranimit kërkon konsensus të plotë nga të 27 shtetet anëtare, dhe Bullgaria po përdor fuqinë më domethënëse që u është dhënë shteteve anëtare, atë të vetos për pranimin e një kandidati, pavarësisht se të gjitha vendet e tjera ranë dakord se Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria janë gati për hapjen e negociatave”, shkruan Brazar. Sipas tij, ka bërë që në qarqet europiane të jenë rritur zërat për heqjen e të drejtës së vetos kur bëhet fjalë për procesin e anëtarësimit.
“Bullgaria duke vënë në dyshim të drejtën e maqedonasve për të formuar identitetin dhe historinë e vet ka krijuar vetëm hidhërim në një nga vendet më pro-europiane në kontinent, thotë nga ana tjetër Nikola Dimitrov, zëvendëskryeministër i Maqedonisë së Veriut dhe negociatori kryesor i bisedimeve me BE-në.
“A është vënia në pikëpyetje e gjuhës maqedonase në përputhje me atë që përfaqëson Europa? A nuk duhet që Europa të jetë një kontinent ku të gjitha kombet trajtohen me dinjitet dhe respekt? ” tha ai në një intervistë për “Euractiv”.
Maqedonia e Veriut tashmë ka kapërcyer pengesa të mëdha për të treguar përkushtimin e saj për t’u bashkuar me BE-në. Së pari ajo është përballur me Greqinë, e cila po ashtu ka vënë veton ndaj përdorimit të emrit “Maqedoni”, duke pretenduar se ajo ka një rajon me të njëjtin emër.
Zgjidhja e mosmarrëveshjes për emrin zgjati 11 vjet. Maqedonia e Veriut u konsiderua si vendi i parë që mund të anëtarësohet në BE në Ballkan, pas aplikimit në vitin 2004, por iu desh gjente një zgjidhje për veton greke.
Në vitin 2018, ajo që atëherë quhej Republika e Maqedonisë ra dakord të shkonte aq larg sa të ndryshonte emrin e vendit, duke u quajtur Maqedonia e Veriut për të kapërcyer veton nga Athina.
“Ne humbëm dekada në dhomën e pritjes të BE -së,” shpjegoi Dimitrov.
“Ne filluam udhëtimin tonë europian para Sllovenisë dhe para Kroacisë. Të dyja këto vende janë bërë shtete anëtare vite më parë, dhe ne ende luftojmë për të hapur bisedimet e pranimit. Dhe pikërisht kur ne zgjidhëm konfliktin me Marrëveshjen e Prespës, na shfaqet një mal tjetër që duhet kapërcyër,” tha ai.
Edhe pas zhgënjimit të fundit, qeveria e tij nuk planifikon të heqë dorë nga aspiratat e BE -së dhe do të vazhdojë të kërkojë në mënyrë aktive një zgjidhje me Bullgarinë. Por vetoja shihet si një mjet i dëmshëm nga një sërë ekspertësh, si për marrëdhëniet fqinjësore ashtu edhe për besueshmërinë e Bashkimit Europian.
“Nëse gjuha ime amtare, gjuha maqedonase, është arsyeja pse ne nuk mund të afrohemi më pranë BE, stëherë BE nuk është në të vërtetë ajo që ne menduam se ishte, një bashkësi vlerash, “tha Dimitrov.
BE fillimisht vendosi të çonte përpara anëtarësimin e Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut në mars të vitit 2020, kur të 27-ta shtetet anëtare arritën një marrëveshje.
Atëherë, Bullgaria ndryshoi mendje.
Bullgaria u dërgoi një memorandum anëtarëve të tjerë, duke kërkuar që BE të njohë gjuhën maqedonase si “një dialekt të gjuhës bullgare”. Ajo gjithashtu vuri veton mbi hapjen e bisedimeve në mënyrë që të gjithë ta dinin se po e merrte këtë sfidë seriozisht. Kjo çoi edhe në bllokimin e anëtarësimit të Shqipërisë.
Maqedonia nënshkroi traktatin e Marrëdhënieve të Fqinjësisë së Mirë me Bullgarinë në vitin 2017, i cili përfshinte ngritjen e një komisioni të përbashkët historik. Qëllimi i komisionit është të zgjidhë çështje që kanë të bëjnë me figura të rëndësishme historike ose referenca të teksteve shkollore që mund të shkaktojnë perceptime negative për maqedonasit ose bullgarët.
Historiani maqedonas Petar Todorov, anëtar i komisionit, thotë se që atëherë puna e komisionit është bllokuar për shkak të ndryshimit të qasjes së Bullgarisë, e cila ka vënë veton ndaj cdo raporti dhe pune kërkimore,
“Parimi ynë që nga fillimi ishte të dilnim me sugjerime për dy qeveritë që pasqyrojnë atë që është e rëndësishme për të dy shoqëritë,” tha Todorov. “Fatkeqësisht, pala tjetër ka një qasje që thekson vetëm atë që është e rëndësishme për perspektivën bullgare dhe vetëm shoqërinë bullgare. Ne nuk mund ta pranojmë atë zgjidhje sepse nuk do të përfaqësonte një hapësirë të përbashkët, përkundrazi do të krijonte një problem tjetër në marrëdhëniet e dy vendeve. Bullgaria është e ndjeshme ndaj përfaqësimit si pushtues fashist në Luftën e Dytë Botërore,” tha ai. “Unë besoj se është një problem i brendshëm i shoqërisë bullgare dhe ata duhet të diskutojnë hapur dhe në mënyrë autokritike për bashkëpunimin e Bullgarisë me fashistët në Luftën e Dytë Botërore.”
Por nga ana tjetër, analisti Sasho Ordanoski thotë se vetoja e Bullgarisë është më shumë një strategji gjeopolitike sesa çështje nacionaliste. Sipas tij, integrimi i Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë është tanimë një çështje gjeopolitike.
“Konkurrenca midis Greqisë, Bullgarisë dhe Serbisë se kush do të sundojë mbi Maqedoninë e Veriut është një konkurrencë për” Zemrën e Ballkanit “,” tha ai. “Dhe kjo nuk është hera e parë që kemi një përplasje kaq të hapur, sepse kushdo që sundon Maqedoninë e Veriut mund të pretendojë se dominon Ballkanin.”
Sipas analistit në Ballkan nuk është dëmtuar jo vetëm imazhi i Bullgarisë, por edhe vetë ideja e Bashkimit Europian është në pikëpyetje. “Është e qartë se ky mosmarrëveshje është rezultat i shumë pyetjeve pa përgjigje që kanë shqetësuar Europën për qindra vjet tani. BE -ja supozohej të ishte receta dhe zgjidhja për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, por siç kanë dëshmuar zhvillimet e fundit është bërë pjesë e saj”, thotë Ordanoski.(SI)
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Mbështes hapjen e negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut’
“Berlini dhe Parisi do bien dakord për t’i thënë ‘PO’ Tiranës e Shkupit”
