Në një koment të kohëve të fundit, John H. Cochrane, një anëtar i lartë në Institutin Hoover, argumenton se “rreziku financiar i klimës” është një gabim. Premisa e tij tërheqëse është se ndryshimi i klimës nuk paraqet kërcënim për sistemin financiar global, sepse ai-dhe heqja graduale e karburanteve fosile që nevojiten për ta trajtuar atë-janë zhvillime që të gjithë tashmë e dinë se janë duke u zhvilluar. Ai e sheh rregullimin financiar të lidhur me klimën si një kalë trojan për një axhendë politike jopopullore.
Ne nuk pajtohemi. Për fillestarët, duhet pranuar kontekstin në të cilin del rregullimi. Lidhur me politikën klimatike, Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike ka vendosur skenën me raportin e tij të gjashtë të vlerësimit, i cili përfundon me një shkallë të lartë sigurie se klima e Tokës po ndryshon, dhe se aktivitetet njerëzore janë shkaku. Ekologu William Ripple, bashkautor i një studimi tjetër të kohëve të fundit mbi “shenjat vitale” planetare, shkon më tej: “Ka prova në rritje që po i afrohemi ose tashmë kemi shkuar përtej pikave të kthesës të lidhura me pjesë të rëndësishme të sistemit të Tokës.”
Ndryshe nga kriza financiare globale e vitit 2008, kur bankat që ndërmorën rreziqe të tepërta u shpëtuan, dhe rregullimi financiar global u rishikua në dritën e kuptimit tonë të ri në lidhje me tregjet financiare të ndërvarura, ndryshimi i pazbatuar i klimës do të çojë në një krizë me rezultate të pakthyeshme.
Pyetja, siç thotë Cochrane, është nëse rregullimi financiar i lidhur me klimën mund të bëjë diçka për të na ndihmuar të shmangim rezultate të tilla. Edhe pse përgjigja është komplekse dhe aktualisht e paplotë, ne do të argumentonim se mundet. Rregullimi financiar për të zbutur rrezikun klimatik vlen vërtet të ndiqet, sepse aksionet janë shumë të larta për të lejuar që i përsosuri të bëhet armiku i së mirës.
Konsideroni disa nga argumentet në lidhje me rrezikun financiar sistemik dhe ngjarjet ekstreme të klimës. Së pari, na thuhet se rreziku i “aseteve të bllokuara”, veçanërisht aktivet me lëndë djegëse fosile, do të bëhet një fakt i jetës, që do të përballohet vetëm nga investitorët. Këtu, Cochrane thekson, saktë, se investimet në lëndë djegëse fosile kanë qenë gjithmonë të rrezikshme. Por a mund të themi në mënyrë të arsyeshme se mbizotërimi i këtij burimi energjie duhet t’i lihet vetëm lojtarëve të tregut, apo që vetëm investitorët do të përballojnë kostot?
Megjithëse konsumi i karburantit fosil për frymë në vende të tilla si Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar ka rënë që nga viti 1990, konsumi total është rritur në mënyrë dramatike diku tjetër, duke u rritur me 50% globalisht gjatë 40 viteve të fundit. Në vitin 2020, Kina dhe India ishin dy prodhuesit më të mëdhenj të energjisë të qymyrit në planet, duke u mbështetur në qymyr për 61% dhe 71% të energjisë elektrike të tyre, respektivisht. Ekonomitë e tyre, dhe ato të shumë vendeve të tjera në zhvillim, thjesht nuk do të mbanin një reduktim të vrullshëm të energjisë me lëndë djegëse fosile.
Cochrane gjithashtu sugjeron se nuk ka asnjë mundësi të vërtetuar shkencërisht që ngjarjet ekstreme të klimës të shkaktojnë kriza financiare sistemike gjatë dekadës së ardhshme, dhe se rregullatorët janë të penguar nga vlerësimi i rreziqeve në bilancet e institucioneve financiare gjatë një horizonti pesë ose dhjetëvjeçar. Por shkalla e madhe e sfidës duhet të na bëjë të rishqyrtojmë dimensionet kohore të rregullimit.
Nëse rritjet e temperaturës do të mbahen brenda 2 ° C nga nivelet paraindustriale këtë shekull, rreth 80% e të gjithë qymyrit, një e treta e të gjithë naftës dhe gjysma e të gjitha rezervave të gazit duhet të lihen të padjegura. E gjithë nafta e Arktikut dhe pjesa tjetër e rërës së naftës të Kanadasë, depozita më e madhe në botë e naftës bruto – duhet të lihet në tokë, duke filluar pothuajse menjëherë.
Së fundi, thuhet se rregullimi teknokratik i investimeve klimatike nuk mund të na mbrojë nga pikat e kthesës të pa modeluar. Por kjo pikëpamje thjesht injoron literaturën e gjerë në ekonominë e klimës. Në këtë fushë, puna e ekonomistit nobelist William Nordhaus është e referuar gjerësisht. Modeli i tij Dinamik i Integruar i Klimës-Ekonomisë (DICE) ka ndikuar në modelimin e pikave të kthimit nga vetë shkencëtarët dhe ekonomistët, dhe qeveria amerikane tashmë mbështetet në këto “modele të vlerësimit të integruar” për të formuluar politika dhe për të llogaritur “koston sociale të karbonit”.
Kjo ndërvarësi midis ekonomisë, politikës, politikës, opinionit publik dhe rregullimit duhet të jetë e njohur që nga rrëzimi i vitit 2008. Përdorimi i tepërt i rrezikshëm që krijoi atë krizë ishte një sekret i hapur; por ata që ishin në gjendje, politikisht dhe kulturalisht, të bënin diçka në lidhje me të, ishin të gatshëm të mohonin rrezikun sistemik që paraqiste. Dikush mund të gjejë të njëjtin mohim në debatin për klimën. Sipas Qendrës për Përparimin Amerikan, 139 anëtarë të Kongresit aktual amerikan (109 përfaqësues dhe 30 senatorë; shumica e grupit republikan) “kanë bërë deklarata të fundit duke vënë në dyshim konsensusin e qartë dhe të vendosur shkencor se bota po ngrohet dhe se aktiviteti njerëzor është fajtor.”
Cochrane bën një rast elokuent pse politikëbërësit duhet të përqëndrohen në krijimin e përgjigjeve koherente, shkencërisht të vlefshme ndaj ndryshimeve klimatike dhe rrezikut sistemik financiar veç e veç, në vend që të ndjekin rregullimin financiar të klimës. Por kjo nuk është as/ose zgjedhje. Ne kemi nevojë për të dy llojet e politikave dhe kemi nevojë për koordinim midis dy fushave.
Prandaj ne duhet të mirëpresim qasjen e marrë nga Këshilli i Mbikëqyrjes së Stabilitetit Financiar të Sekretares së Thesarit të SHBA, Janet Yellen, i cili ka mbledhur së bashku rregullatorët kryesorë dhe i ka ngarkuar ata të parandalojnë përsëritjen e shkrirjes së Wall Street 2008. Yellen ka thënë se do ta përdorë këtë organ shumë-rregullator si mjetin e saj kryesor për të vlerësuar rreziqet klimatike dhe për të zhvilluar politikat e zbulimit të nevojshme për të kaluar në një ekonomi me karbon të ulët.
Edhe pse mund të jetë kundërintuitive, rregullimi financiar i lidhur me klimën mund të krijojë një formë të re të llogaridhënies politike, duke i vendosur qeveritë dhe individët (të zgjedhur dhe të pazgjedhur) në grep për vendimet e tyre. Një llogaridhënie e tillë mungonte dukshëm para dhe gjatë krizës së vitit 2008. Me vullnet politik, mendimi serioz për rregullimin e rrezikut financiar të klimës mund të hapë një debat të frytshëm për veprime të ngjashme në të gjitha frontet e politikave të neglizhuara.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Bashkëpuno me Kinën ose vuaj!
Sa punë do bënte një Bankë e Zhvillimit në BE?
Sa ka në dorë BE të shpëtojë euron?
