Shumë njerëz pyesin: A është ankthi gjenetik? Ndërsa duket se një numër faktorësh mund t’ju vënë në rrezik për zhvillimin e çrregullimeve të ankthit, kërkimet sugjerojnë se ankthi është i trashëgueshëm, të paktën pjesërisht.
Çfarë e shkakton ankthin?
Studiuesit nuk janë 100 për qind të sigurt se çfarë shkakton çrregullime ankthi. Çdo çrregullim ankthi ka faktorët e vet të rrezikut, por sipas Institutit Kombëtar të Shëndetit Mendor, ka më shumë të ngjarë të zhvilloni një çrregullim ankthi nëse:
keni pasur përvoja traumatike të jetës
keni një gjendje fizike që lidhet me ankthin, siç janë çrregullimet e tiroides
të afërmit biologjikë kanë çrregullime ankthi ose sëmundje të tjera mendore
Me fjalë të tjera, çrregullimet e ankthit mund të jenë gjenetike dhe të shkaktuara nga faktorë mjedisorë.
Çfarë thotë hulumtimi?
Dekada kërkimesh kanë eksploruar lidhjet trashëgimore dhe ankthin. Për shembull, hulumtimi nga 2002 vuri në dukje se karakteristika të caktuara kromozomale janë të lidhura me fobitë dhe çrregullimet e panikut.
Një studim i vitit 2015 u fokusua tek sëmundjet mendore dhe binjakët dhe zbuloi se gjeni RBFOX1 mund të bëjë që dikush të ketë më shumë gjasa të zhvillojë çrregullim ankthi të përgjithësuar. Një rishikim i vitit 2016 tregoi se çrregullimi i ankthit shoqëror, çrregullimi i panikut dhe çrregullimi i ankthit të përgjithësuar janë të gjitha të lidhura me gjenet specifike.
Kohët e fundit, një përmbledhje e studimeve e vitit 2017, arriti në përfundimin se çrregullimi i përgjithësuar i ankthit (GAD) mund të trashëgohet, me GAD dhe kushtet shoqëruese që lidhen me një numër gjenesh të ndryshme.
Shumica e studiuesve arrijnë në përfundimin se ankthi është gjenetik, por gjithashtu mund të ndikohet nga faktorët mjedisorë. Ka shumë gjëra për lidhjen midis gjeneve dhe çrregullimeve të ankthit që ne nuk i kuptojmë, dhe nevojiten më shumë kërkime.
Cilat janë simptomat e çrregullimeve të ankthit?
Ankthi në vetvete është një ndjenjë dhe jo një sëmundje mendore, por ka shumë gjendje të klasifikuara si çrregullime ankthi. Kjo perfshin:
Çrregullimi i ankthit të përgjithësuar (GAD): ankth kronik në lidhje me përvojat dhe situatat e zakonshme, të përditshme
Çrregullimi i panikut: sulme të shpeshta paniku
Fobitë: frika e fortë nga një gjë apo situatë specifike
Çrregullimi i ankthit social: një frikë dhe ankth i fortë për situatat shoqërore.
Çrregullimi i ankthit të ndarjes: një frikë e fortë për të humbur njerëzit që doni ose njerëz të rëndësishëm në jetën tuaj.
Ka edhe shumë gjendje të tjera të shëndetit mendor që, ndonëse nuk janë çrregullime ankthi teknikisht, ende përfshijnë ankthin si simptomë, të tilla si:
çrregullim obsesiv -kompulsiv (OCD)
çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD)
çrregullimi i stresit akut
çrregullimi i përshtatjes
Ankthi është një ndjenjë shqetësimi ose frike. Ndërsa të gjithë ndihen të shqetësuar herë pas here, disa njerëz kanë çrregullime ankthi. Çrregullimet e ankthit zakonisht përfshijnë ankth intensiv, dobësues, madje edhe për gjërat që zakonisht nuk shkaktojnë ankth.
Cili është trajtimi për ankthin?
Terapi
Terapia mund të jetë e dobishme për ata që kanë çrregullime ankthi. Terapia mund t’ju mësojë mjete dhe njohuri të dobishme, t’ju ndihmojë të eksploroni ndjenjat dhe t’ju ndihmojë të kuptoni ndikimin e përvojave që mund të keni pasur.
Një nga trajtimet më të zakonshme për ankthin është terapia njohëse e sjelljes (CBT), e cila përfshin bisedën me psikologun ose psikiatrin për përvojat tuaja. Përmes CBT, ju mësoni të vini re dhe ndryshoni modelet e mendimit dhe sjelljes.
Mjekim
Ankthi gjithashtu mund të trajtohet me ilaçe, të cilat mjeku mund t’ju rekomandojë. Ka shumë lloje të ilaçeve të ankthit, secila me përfitimet dhe disavantazhet e veta. Mjekimi nuk është gjithmonë i nevojshëm për ankthin, por mund të jetë i dobishëm për të lehtësuar disa simptoma.
