Horrori është ndoshta zhanri i fundit që vjen në mendje kur njerëzit mendojnë se si filmat mund të ndihmojnë në zbutjen e ankthit. Pse një zhanër, qëllimi i të cilit është të krijojë frikë dhe ankth tek audienca, do të ishte i dobishëm me ankthin?
Bazat e ankthit
Ankthi karakterizohet nga shqetësimi për një ngjarje të ardhshme që mund të ndodhë ose jo. Teksa ne priremi të mendojmë për ankthin si një ndjenjë negative, një nivel i caktuar ankthi ka qenë dhe vazhdon të jetë adaptues. Ankthi na motivon të jemi vigjilentë ndaj kërcënimeve dhe të ndërmarrim veprime parandaluese për të parandaluar që gjëra të këqija të na ndodhin ne dhe atyre që duam.
Sigurisht, në këtë rast, një veçori psikologjike që motivon përgjigjen ndaj kërcënimeve është e prirur për mbi-aktivizim.
Tani, ndalemi te filmat horrror: Horrori na jep kontroll!
Frika dhe ankthi janë thelbi i zhanrit horror. Në qendër të çdo filmi horror është një kërcënim – një përbindësh, një virus, një vrasës serial. Kërcënimet deri në tmerr rrëmbejnë sistemin e vëmendjes së trurit, duke tërhequr shikuesit dhe duke i zhytur në film. Kjo funksionon veçanërisht mirë për shikuesit me ankth, sepse ata janë më vigjilentë ndaj kërcënimeve të mundshme.
Sapo fillon filmi horror, shikuesi fillon të ndihet i shqetësuar/në ankth, por jo për diçka në jetën e tij që nuk mund ta kontrollojë. Në vend të kësaj, ankthi i shikuesit lidhet me kërcënimin në filmin horror.
Ankthi është ende aty, por tani ka një fytyrë. Ky ndryshim është gjithashtu i rëndësishëm sepse i lejon shikuesit më shumë kontroll mbi intensitetin e ankthit. Nëse ankthi është shumë i madh, shikuesi mund të ndezë dritat, ta shohë filmin gjatë ditës, të mbulojë sytë gjatë pjesëve më të frikshme, apo edhe të lexojë për historinë para se të shohë filmin.
Përveç këtyre masave, shikuesi ka një nivel shtesë të kontrollit të perceptuar, sepse ata tani po zgjedhin të ndihen të shqetësuar duke u përfshirë me dëshirë, në vend që t’i nënshtrohen në mënyrë të pavullnetshme ankthit. Dhe më e rëndësishmja, ankthi i zgjedhur ka një fund. Kur filmi përfundon, përbindëshi ose vrasësi në ekran që ishte burimi i ankthit zhduket. Në fund të filmit horror, sistemi nervor parasimpatik madje mund të rritet dhe t’i japë shikuesit një ndjesi të mirë – shikuesi e ka kapërcyer kërcënimin.
Zhvillimi i aftësive afatgjata
Një mënyrë për të praktikuar ndjenjën e frikës dhe ankthit në një mjedis të sigurt është të shihni një film horror. Horrori na lejon të praktikojmë qëndrimin me ndjenjat tona të ankthit dhe frikës dhe të mësojmë se si t’i rregullojmë ato ndjenja.
Në shumë mënyra, përfshirja në filma horror funksionon si terapi ekspozimi. Duke mësuar se si të merren me ndjenjat e frikës dhe ankthit në një mjedis të sigurt, fansat e horrorit mund të ndërtojnë aftësi afatgjata që mund të zbatohen në situata të reja.
Studimet e fundit zbuluan se fansat e filmave horror ishin më elastikë psikologjikisht gjatë pandemisë.
P.S: Zgjidhni filma të frikshëm gradualisht. Pra, nëse do filloni të shihni tani, mos nisni me filmin më të frikshëm të mundshëm!
Burimi: Psychology Today
