58 vite më parë, Presidenti John F. Kennedy u qëllua për vdekje në Dallas, Teksas. Sikur Kennedy të kishte jetuar, Shtetet e Bashkuara mund të ishin “bllokuar” në kënetën e Vietnamit. Një nga përpjekjet e JFK-së, ishte të ndërtonte themelet për politikën e jashtme të SHBA-së, të cilat ende ekzistojnë edhe sot. Por, pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, ato themele u infektuan me “intelektualë”.
Rezultati është se për të paktën dy dekada, këto themele janë gërryer dhe tani nuk mbështesin strukturën e politikës së jashtme. Kjo politikë është bazuar në një kombinim të frenimit, parandalimit, sigurisë kolektive dhe një mbrojtjeje të fortë, të cilës disa gabimisht i kanë shtuar një masë të domosdoshmërisë amerikane. Nga shumë shembuj të këtij dështimi, tre janë më domethënësit.
Çdo president që nga Regani besonte se Kina dhe Rusia mund të silleshin brenda kornizës së një sistemi ndërkombëtar të bazuar në vlerat perëndimore. Kjo padyshim ka dështuar. Që nga fundi i Luftës Koreane, ushtria amerikane ka fituar pothuajse çdo betejë që ka marrë pjesë. Por SHBA-ja ka humbur çdo luftë që filloi.
Në vitin 1990, ishte Saddam Husseini ai që provokoi një përgjigje pothuajse universale ndërkombëtare që çliroi Kuvajtin nga Iraku dhe shkatërroi ushtrinë e tij. Së fundmi, pozita ndërkombëtare e SHBA- së si lider global ka pësuar rënie. Edhe zgjedhja e Joe Biden deri më tani nuk ka ndryshuar trajektoren. Pse?
Përmbajtja dhe parandalimi ishin koncepte të shekullit të 20-të që ishin të suksesshme kundër një superfuqie ushtarake, sistemi politik dhe ekonomia e së cilës ishin të paqëndrueshme. Si po mbahen në kontroll sot Kina dhe Rusia?
Përmbajtja dhe parandalimi nuk e kanë penguar Kinën të ndjekë nismën e saj “Një brez dhe një rrugë”; frikësimi i fqinjëve; fillimi i një programi të madh riarmatimi; militarizimi i ishujve në dete të ndryshme kineze; shkelja e të drejtave të njeriut në shkallë industriale; dhe duke refuzuar marrëveshjen e saj ligjore për të lejuar masat e pavarësisë së Hong Kongut.
Rusia ka ndërhyrë në mënyrë aktive në politikën e brendshme të shumë shteteve, veçanërisht për të dobësuar kohezionin perëndimor në NATO; pushtoi një pjesë të Gjeorgjisë, Ukrainës dhe të gjithë Krimesë; vrau “tradhtarët” e saj të supozuar në vende të tjera; dhe ka shkelur masivisht të drejtat e njeriut, raporton abcnews.al
Në lidhje me sigurinë kolektive, NATO ka shumë pasiguri. Pa dyshim që sistemet e armëve janë shumë më të afta. Por a janë të përballueshme? Me një buxhet prej 750 miliardë dollarësh, duhet të miratohen 40-50 miliardë dollarë shtesë në vit vetëm për të qënë të barabartë. Kjo nuk do të ndodhë.
Prandaj, një shqyrtim shumë serioz i supozimeve bazë që garantojnë politikën e jashtme dhe të mbrojtjes së SHBA-së është shumë i vonuar. Shumë do të argumentojnë se është duke u zhvilluar. Ligji kërkon që administrata të parashtrojë sigurinë e vet kombëtare dhe strategjitë e mbrojtjes, gjatë vitit të ardhshëm.
Nëse këto përpjekje do të kishin për detyrë të sfidonin supozimet bazë, atëherë ndoshta do të kishte një ndryshim në trajektore. Fatkeqësisht, të gjitha këto studime nuk kanë gjasa të ndjekin atë drejtim.
Së pari, është e paqartë se si secili po koordinohet dhe integrohet.
Së dyti, dora e hekurt e angazhimeve të trashëguara dhe politikave të së shkuarës, e vonuar nga skleroza burokratike, është një inerci e papërmbajtshme që nuk mund të kapërcehet lehtë.
Së treti, janë financuar shumë programe që mund të anulohen vetëm me shpenzime të mëdha dhe zëvendësimet nuk janë ende gati.
Çfarë mund të bëjë administrata në këto rrethana?
Kjo zgjedhje mund të çojë përfundimisht në katastrofë. Ose Shtëpia e Bardhë mund të argumentojë me të drejtë se përpara se të merren vendime, të gjitha këto studime dhe përpjekje duhet të rishikohen nën një kornizë të përbashkët të testimit rigoroz të supozimeve të tyre themelore.
Plani më i mirë do të ishte imitimi i Projektit të Presidentit Eisenhower të vitit 1953, për të përcaktuar një politikë të re sovjetike pas vdekjes së Stalinit. U mblodhën katër ekipe, secila me supozime të ndryshme. Dhe rezultati ishte “pamja e re” strategjike e Eisenhower-it, e cila dha rezultat që prisnin.
Ky nuk është viti 1953. SHBA beson se po përballet me dy kundërshtarë të fuqishëm njëkohësisht. Dhe vendimmarrësit mund të mos i njohin të gjitha të metat në politikat tona aktuale dhe të kaluara.
Derisa ata të kuptojnë këtë gjë, nuk do të ketë asnjë përmirësim.
