Ilir Meta kishte të gjitha mundësitë që të përfaqësonte unitetin e popullit. Kishte qenë kryeministër i vendit, kryetar Kuvendi, ministër disa herë, edhe si përfaqësues politik kishte pasur pika takimi me PD-më, madje kishte qenë i domosdoshëm që Sali Berisha të vinte në pushtet.
Pa Ilir Metën, Sali Berisha nuk mund të rikthehej në vitin 2005. Nuk do të kishte asnjë mundësi objective. Shumë nga e majta, njerëz që me Berishën kishin ide se ai përfaqëson kataklizmën nuk e pranuan, por realisht Ilir Meta përfaqësonte logjikën se Berisha është një lloj Nano-je ndryshe, madje më i mirë.
E në vite kjo folozofi zuri vend fort tek LSI se koalicioni me PD, është më i mirë se më PS-në. Në zgjedhjet e 2007-s, ishin përfaqësuesit e LSI-së që denoncuan në opinionin publik se Rama jo vetëm nuk ju jepte, por ju merrte pushtet.
Ndaj, përpara koalicionit të vitit 2009, LSI bashkoi votat me PD-në në këshillat bashkiakë për të rrëzuar buxhetet e bashkive ku kishte fituar PS në aleancë me LSI.
Më pas, pra në 2009, 2011, 2013, historia dihet. LSI është ndjerë më rehat me Partinë Demokratike sesa me Partinë Socialiste në koalicion, pavarësisht sa ka fituar nga situate. Ilir Meta hyri në aleancë me Edi Ramën në vitin 2013, duke tradhëtuar Berishën, e ky aspekt rëndoi më shumë se tradhëtia e 2009-s që Meta i bëri PS-së dhe elektoratit të së majtës.
Pse ndodhi kjo? Sepse Ilir Meta, pas 2009-s hyri në një marrëdhënie të rëndësishme me pjesë të votuesve të PD-së, që siç u pa ishte vitale për rritjen e LSI-së.
Ilir Meta, sapo mori së bashku me Edi Ramën 1 milion votat e famshme, u pa nga e djathta si shpresa politike për tu rikthyer. Armët kimike të Sirisë ishin dëshmia e parë, ku Meta i tha Ramës “JO”. Madje e detyroi që Rama t’i thojë SHBA “JO”. Që në fakt ndodhi ashtu.
Jemi në shtatorin e 2013-s. Pas kësaj çdo zhvillim që kishte të bëjë me Ilir Metën, ishte sikur ai të ishte në koalicion me Sali Berishën.
Po atëherë pse e zgjodhi Edi Rama, Ilir Metën President të Republikës kur nuk e kishte qejf, kur e kishte një aleat të besdissshëm, kur nuk e kishte besim?
Kjo është një pikëpyetje që realisht nuk se ka marrë përgjigje të shterueshme, por gjasat janë që Edi Rama e ka zgjedhur Ilir Metën sepse ja kishte premtuar, e ka zgjedhur Ilir Metën sepse e kishte më të lehtë për ta bërë këtë gjë, e ka zgjedhur Ilir Metën sepse mendonte se do ta hiqte qafe atë.
E në fund të fundit një zgjedhje e tillë, pra e një Presidenti të Republikës, mund të vijë si një zgjidhje e detyruar.
A nuk ishte edhe zgjedhja e Bamir Topit një zgjedhje e detyruar për Sali Berishën? Doktori, siç u pa më vonë preferonte Bujar Nishanin, i cili ndryshe nga Topi, emëroi edhe kreun e SHISH edhe Kryeprokurorin siç donte Berisha.
Të gjitha këto pyetje bëhen sot, edhe për arsye se Ilir Meta dha një model krejt të ndryshëm të Presidentit të Republikës që prej largimit të Sali Berishës.
Dikush e quan Metën si një digë e autoritarizmit të Edi Ramës, si një garanci për ekuilibrimin e pushteteve në vend.
Po t’i referohemi modeleve që kanë lënë në zyrën më të rëndësishme të shtetit, kemi mjaft presidentë të Republikës që kanë qenë digë e pushtetit të kryeministrave. Madje të fortë. Duke nisur nga Rexhep Meidani, i cili, në disa raste ndaloi vrullin e kryeministrit Fatos Nano, qoftë për ministrant e rëndësishëm të kabineit, por sidomos për institucionet e pavarura, siç është SHISH.
Ndërkaq, Presidenti Alfred Moisiu ishte një model më i theksuar i një pushteti të ekuililruar, e që e tregoi këtë edhe me Fatos Nanon edhe me Sali Berishën.
Rasti më i fortë ishte ai për Kryeprokurorin e Repuvlikës, kur Berisha kërkonte ta shkarkonte, duke anashkaluar ligjin dhe Moisiu nuk e lejoi.
Një model të tillë e ka ndjekur edhe Bamir Topi, i cili edhe pse vinte nga PD, pati mjaft raste ku bllokoi orekset e Sali Berishës-kryeministër. Rastet e Gërdecit dhe 21 janarit ishin dhe kulmet që destabilizuan Berishën që e quajti edhe “horr bulevardi”.
Edhe Bujar Nishani, i cili ishte një luajal i Berishës dhe është akoma, por gjatë kohës së 5 vjeçarit të Presidencës nuk krijoi asnjë precedent të përmbysjes kushtetuese të rolit të kreut të shtetit.
Ilir Meta, kur erdhi në krye të pushtetit premtoi hapur se do të ishte një president që do të refuzonte dekretet e Edi Ramës, nuk do ta linte rehat, do të kufizonte pushtetin e mazhorancës.
Një model i një presidenti, i cili do të ndalonte fuqinë e mazhorancës, nuk do të ishte problem. Por Meta e ka tejkaluar këtë model, duke kërkuar negocim për çështjet që i kanë interesuar. Siç është rasti i Gjykatës Kushtetuese apo KED, kur kapërceu kompetencat.
Në fillim duke emëruar në Kushtetuese një gjyqtar që nuk kishte kaluar në vetting, e më pas bëri betejë për të pasur gjysmën e anëtarëve luajalë ndaj tij. Duke zgjedhur edhe anëtarë që nuk plotësonin asnjë kriter.
Kur në precedencën e institucionit të tij kishte rastin e Presidentit Bamir Topi, për çëshjen e emërimeve në organet e larta të drejtësisë. Kur pas impasit me mazhorancën e Berishës, Topi dhe PD arritën një akord që para çdo emërimi në organet e drejtësisë do të kishte një konsultim paraprak. Gjë që solli një zgjidhje pa trauma mes institucioneve, e që në fund nuk pati kontestim nga palët.
Megjithatë rasti më ekstrem i Metës, ishte përplasja me SHBA-në para zgjedhjeve të 25 korrikut.
Një përplasje që ka dëmtuar mjaft Presidencën, insittucion që prej asaj kohe është jasht loje nga perceptimi i kancelarive perëndimore.
Po në fakt, cili është modeli i një kryetari shteti që i duhet Shqipërisë, referuar përvojës 30 vjeçare që kanë sjellë presidentët që janë betuar në zyrën më të rëndësishme të shtetit.
Krahasuar me të gjithë rastet e modelet, duket se Alfred Moisiu, jo vetëm si personalitet i qëlluar, por edhe si vullnet politik, ka qëlluar më adekuati.
Që do të thotë; jo më president i njërës palë, por i zgjedhur detyrimisht si pasojë e një konsensusi sa më të gjerë, madje edhe kur mazhoranca i ka votat. PS-ja në vitin 2001 i kishte votat, por SHBA e BE e detyroi të zgjedhë një president konsensual.
Ky model do të jetë realisht një mundësi, apo edhe precedent që të zbatohet një frymë pajtimi dhe qetësie në politikën e polarizuar në vend, në të gjitha drejtimet…
