Iraku është bërë një nga përfituesit më të mëdhenj të Iniciativës Brez dhe Rrugë të Xi Jinping ndërsa Kina thellon lidhjet e saj ekonomike në të gjithë Lindjen e Mesme përmes kontratave të ndërtimit dhe energjisë miliarda dollarëshe.
Pekini arriti 10.5 miliardë dollarë në marrëveshje të reja ndërtimi në Irak vitin e kaluar, pjesë e një “ndryshimi të fortë” në angazhimin e tij drejt Lindjes së Mesme, pavarësisht nga një rënie më e gjerë në investimet e jashtme kineze.
Gjetjet u zbuluan në një raport të publikuar të mërkurën nga Green Finance & Development Center në Universitetin Fudan në Shangai dhe të rishikuar nga Financial Times.
Përpjekjet e Pekinit për të nxitur lidhje më të thella ekonomike me Irakun, prodhuesi i dytë më i madh i naftës në OPEC, përkon me një perceptim në rritje midis liderëve arabë se SHBA-ja po shkëputet nga Lindja e Mesme.
Studiuesit vunë në dukje se plani pesë-vjeçar i Ministrisë Kineze të Tregtisë për vitin 2025 premtoi investime jashtë shtetit, duke përfshirë projekte jo-BRI, prej 550 miliardë dollarësh, 25 për qind më pak nga 740 miliardë dollarë në 2016-2021.
Por në vendet e Lindjes së Mesme dhe ato arabe, niveli i investimeve dhe kontratave në ndërtim u rrit përkatësisht 360 për qind dhe 116 për qind, kryesisht në infrastrukturën e energjisë dhe të transportit.
Christoph Nedopil Wang, drejtor i Qendrës së Financave dhe Zhvillimit të Gjelbër, tha se studiuesit ishin “të befasuar” nga shtrirja e angazhimit të Kinës me Lindjen e Mesme dhe shtetet arabe.
“Ne besuam se fokusi do të ishte shumë më tepër në Azinë juglindore, duke përfshirë infrastrukturën,” tha ai. “Por në fakt ajo u nxit veçanërisht nga Iraku. . . dhe një zhvendosje të fortë drejt Afrikës dhe vendeve të Lindjes së Mesme.”
Kina ka çimentuar pozicionin e saj në rajon në të njëjtin vit kur presidenti Joe Biden përfundoi zyrtarisht misionin luftarak të SHBA në Irak dhe talebanët rimorën kontrollin e Afganistanit pas daljes kaotike të forcave të koalicionit.
SHBA mban rreth 2500 trupa në Irak, ku ata kanë qenë pjesë përbërëse e luftimit të militantëve të ISIS-it, por ata kanë kaluar në një rol stërvitor dhe këshillues.
Ndërsa Pekini mbështetet në Lindjen e Mesme për shumicën e importeve të tij të energjisë, shtetet arabe po zgjerojnë marrëdhëniet, duke përdorur teknologjinë kineze dhe duke zgjeruar marrëdhëniet tregtare me ekonominë e dytë më të madhe në botë.
Lidhjet midis Pekinit dhe Bagdadit u forcuan nën Adel Abdul Mahdi, ish-kryeministrin irakian, i cili në vitin 2019 i përshkroi marrëdhëniet kino-irakiane si të gatshme për një “hap kuantik”.
Iraku është tashmë eksportuesi i tretë më i madh i naftës në Kinë, por zyrtarët në Bagdad kanë qenë të prirur të sigurojnë investime kineze për të ndihmuar në përmirësimin e infrastrukturës së prishur. Shumë kompani perëndimore kanë hezituar të investojnë në vend, i cili është ende i goditur nga paqëndrueshmëria politike dhe periudhat sporadike të dhunës, jashtë sektorëve të naftës dhe gazit.
Marrëveshjet e reja të nënshkruara midis grupeve kineze dhe irakiane përfshijnë termocentralin e madh të naftës Al-Khairat në provincën Karbala, rindërtimin e aeroportit ndërkombëtar në Nasiriyah dhe zhvillimin e fushës së gazit Mansuriya pranë kufirit me Iranin.
Në dhjetor, Iraku nënshkroi një marrëveshje me kompanitë kineze Power Construction Corporation of China dhe Sinotech për të ndërtuar 1000 shkolla, të cilat do të paguhen përmes produkteve të naftës.
Xi filloi BRI në 2013, por pas vitesh rritjeje të shpejtë, ritmi i kreditimit në Brez dhe Rrugë është ngadalësuar kohët e fundit.
Kishte një total prej 59.5 miliardë dollarësh në investime financiare kineze dhe bashkëpunim kontraktual në 144 vendet e BRI në vitin 2021, nga 60.5 miliardë dollarë në 2020, sipas raportit të Qendrës së Financave dhe Zhvillimit të Gjelbër. Vlera e kontratës arriti në 45.6 miliardë dollarë, nga 37 miliardë dollarë, ndërsa investimet u tkurrën në 13.9 miliardë dollarë nga 23.4 miliardë dollarë.
Angazhimi total i BRI mbetet në rënie rreth 48 për qind nga nivelet para pandemisë. Studiuesit e Universitetit Fudan nuk prisnin që BRI të kthehej në majat e fundit të viteve 2010, për shkak të shqyrtimit më të ngushtë të marrëveshjeve në shumë kryeqytete të huaja, si dhe kontrolleve më të forta në Pekin mbi investimet jashtë vendit.
Sipas raportit, asnjë projekt i ri i qymyrit nuk mori financim ose investim në vitin 2021, ndërsa marrëveshjet për energjinë e gjelbër u rritën lehtë në një rekord prej 6.3 miliardë dollarësh. Kjo reflektoi gjithashtu një preferencë për projekte më të vogla dhe më të qëndrueshme, thanë studiuesit.
Të dhënat e fundit të BRI-së erdhën mes debatit të rinovuar ndërkombëtar nëse Kina po i shtynte vendet në zhvillim në të ashtuquajturat kurthe borxhi, sipas të cilave Pekini mund të konfiskonte asetet kur i detyroheshin paratë.
Ankthi për mbizotërimin ndërkombëtar në rritje të Kinës i ka shtyrë SHBA-në dhe BE-në gjatë vitit të kaluar të përpiqen të kundërshtojnë BRI-në me përpjekje të reja për financimin e zhvillimit ndërkombëtar.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
