Reduktimi i flukseve të gazit në Evropë është karta kryesore ekonomike e Moskës nëse perëndimi vendos sanksione më të ashpra në rast të një pushtimi rus të Ukrainës. Por cenueshmëria e BE-së ndaj kundërmasave nga Kremlini shtrihet shumë përtej energjisë.
Politikëbërësit kanë frikë se blloku është më pak i përgatitur se Moska, ku strategjia e Presidentit Vladimir Putin “Fortesa e Rusisë” synon të ndihmojë vendin të përballojë çdo sanksion.
Nga furnitorët dhe huadhënësit e teknologjisë tek eksportuesit dhe prodhuesit e mallrave të varur nga lëndët e para, lidhjet e ndërprera tregtare do të rrisnin presionet inflacioniste dhe do të frenonin aktivitetin për një gamë të gjerë biznesesh evropiane.
“Retë gjeopolitike që kemi mbi Evropë, nëse do të materializoheshin, sigurisht që do të kishin ndikim në çmimet e energjisë. . . por [ata] do të ndikonin gjithashtu në rritjen si rezultat i të ardhurave të reduktuara dhe ndoshta si rezultat i konsumit të reduktuar dhe investimeve të shtyra,” tha presidentja e Bankës Qendrore Evropiane, Christine Lagarde javën e kaluar.
Varësia nga energjia
Rusia është furnizuesi më i madh i energjisë në BE. Rreth 40 për qind e importeve të gazit natyror të bllokut dhe gati një e treta e importeve të naftës së papërpunuar vijnë nga Rusia.
SHBA, një eksportues neto i energjisë, dhe BE po diskutojnë mundësinë e sigurimit të furnizimeve alternative të energjisë.
Rezervat e gazit janë nën nivelet historike dhe çmimet janë rritur në muajt e fundit, duke i dhënë Rusisë një levë më të madhe. “E vërteta është se Europa nuk ka zëvendësues për gazin rus,” tha Ronald Smith, analist i lartë i naftës dhe gazit në BCS Global Markets.
Në rast konflikti, çmimet e gazit natyror “mund të rifitojnë lehtësisht kulmin [dhjetor 2021] prej 180 € për MWh”, tha Andrew Kenningham, kryeekonomist për Evropën në Capital Economics. “Racionimi i energjisë elektrike mund ta shtyjë ekonominë në një recesion,” shtoi ai.
BE-së do t’i duhen “vendime të vështira dhe të kushtueshme” rreth frenimit të kërkesës industriale dhe konsumatore për t’i mbijetuar ndërprerjeve në shkallë të gjerë të furnizimeve me gaz deri në verë, sipas institutit të studimit Bruegel në Bruksel. Për më tepër, vende të tilla si Gjermania kanë hapësirë të kufizuar për të kaluar në burime të tjera të energjisë në afat të shkurtër, pasi janë larguar nga energjia bërthamore dhe qymyri.
Gazsjellësi Nord Stream 2 nga Rusia në Gjermani mund të ketë gjithashtu sanksione të vendosura ndaj tij, ndërkohë që Mbretëria e Bashkuar dhe BE po diskutojnë pakësimin e projekteve të reja të gazit rus.
Megjithatë, si në vitin 2014, kur sanksionet u vendosën ndaj Rusisë pasi ajo aneksoi Krimenë, shumica e ekonomistëve nuk presin që rrjedhat e gazit të thahen plotësisht, pasi Rusia dëshiron të shihet si një furnizues i besueshëm i energjisë.
“Arma e Rusisë me gaz” është shumë e fuqishme për t’u përdorur ndonjëherë ose, për këtë çështje, edhe për t’u përmendur drejtpërdrejt në negociatat për këtë apo atë mosmarrëveshje midis vendeve,” tha Smith.
Ndërkohë, grupet evropiane të naftës si BP, Total dhe Shell mund të shohin që ndërmarrjet e tyre të përbashkëta në Rusi të ndërpriten nëse vendosen sanksione të reja.
Furnizimet e lëndëve të para në rrezik
Rusia është një eksportues kryesor i mallrave dhe përfshihet në listën e furnizuesve të lëndëve të para kritike të Komisionit Evropian.
Rusia furnizon rreth 40 për qind të paladiumit në botë, i cili nevojitet në konvertuesit katalitikë të përdorur në automjete për të kufizuar emetimet e dëmshme, dhe rreth 30 për qind të titanit, i cili është thelbësor për industrinë e hapësirës ajrore.
Airbus i Evropës, i cili merr rreth gjysmën e titanit të tij nga Rusia, dhe rivali amerikan Boeing, përdorin sasi të mëdha metali në prodhimin e avionëve. Airbus ka thënë se do të “përputhet me rigorozitet me çdo sanksion dhe rregullore të kontrollit të eksportit”.
Zyrtarët e BE-së kanë diskutuar gjithashtu vendosjen e kontrolleve të ashpra të eksportit në teknologjinë perëndimore.
Warren Patterson, kreu i strategjisë së mallrave në ING, tha se sanksionet e vendosura ndaj bankave ose industrive ruse ka të ngjarë të kenë “një ndikim të gjerë në kompleksin e mallrave” që mund të përhapet në tregjet në të cilat vendi është një eksportues kryesor, duke përfshirë aluminin, nikel, bakër dhe platin.
Huadhënësit, investitorët dhe tregjet në ankth
Tensionet Rusi-Ukrainë kanë nxitur paqëndrueshmërinë në tregjet e aksioneve këtë vit. Kompanitë me interesa në rajon, si prodhuesi finlandez i gomave Nokian Renkaat ose prodhuesi danez i birrës Carlsberg, kanë parë rënie të çmimeve të aksioneve të tyre javët e fundit. Muajin e kaluar, banka italiane UniCredit u tërhoq nga një ofertë e mundshme për huadhënësin rus Otkritie.
“Nervozizmi i investitorëve mund të përhapet shpejt në sektorë që duhet të jenë relativisht më të sigurt,” tha Angel Talavera në Oxford Economics.
Huadhënësit janë gjithashtu në rrezik, siç ka paralajmëruar BQE. Rreth 60 miliardë dollarë u detyrohen bankave të BE-së nga subjektet ruse, gati katër herë më shumë se shuma që u detyrohen bankave amerikane, sipas Bankës për Zgjidhjet Ndërkombëtare. Shuma të mëdha të depozituara në bankat e BE-së nga subjektet ruse mund të ngrihen.
Qeveria e Ukrainës u detyrohet rreth 23 miliardë dollarë zotëruesve të obligacioneve të saj sovrane. Mbajtësit e obligacioneve janë bërë gjithnjë e më nervozë për një mospagim ose ristrukturim të mundshëm. Kostoja e sigurimit kundër dështimit është dyfishuar që nga shtatori.
Investitorët kanë thënë se një pushtim i plotë i Ukrainës do të shkaktonte një fluturim drejt sigurisë në tregjet globale, larg aksioneve dhe në obligacionet qeveritare ose parajsa të tjera tradicionale si franga zvicerane, jen dhe ari.
Mbyllja e Rusisë nga sistemet ndërkombëtare të pagesave ose pengimi i aksesit të saj në dollarë amerikanë do të godiste gjithashtu palët në Evropë.
Rënia e tregtisë dhe investimeve
Nga kimikatet polake te pijet alkoolike letoneze, lidhjet tregtare midis Rusisë dhe shteteve lindore të BE-së janë veçanërisht të forta në disa sektorë. Rusia është tregu më i madh i eksportit për mallrat letoneze dhe i dyti më i madhi për produktet lituaneze.
Në përgjithësi, Rusia është tregu i pestë më i madh i eksportit të bllokut, duke përbërë 4 për qind të eksporteve të mallrave të saj në vitin 2020.
Por tregtia nga ekonomitë e mëdha të BE-së drejt Rusisë ka qenë në rënie që nga aneksimi i Krimesë. Më pak se 2 për qind e eksporteve të mallrave nga Gjermania, Italia ose Franca shkojnë në Rusi.
“Lidhjet e drejtpërdrejta tregtare midis Rusisë dhe Evropës janë të kufizuara dhe janë reduktuar që nga kriza e Krimesë,” tha Nadia Gharbi, ekonomiste e lartë në Pictet Wealth Management.
BE-ja mbetet investitori më i madh në Rusi, i drejtuar nga Gjermania, por vitin e kaluar investimet e saj të huaja direkte në vend ishin më pak se gjysma e shifrës së një dekade më parë në 6 miliardë dollarë, sipas fDi Markets.
Megjithëse analistët thanë se shumica e bizneseve me interesa ruse ishin mjaft elastike për të përballuar përçarjen, Lagarde paralajmëroi se tensionet e rritura mund të çonin në “rritje të kostove në të gjithë strukturën e çmimeve” në ekonominë e eurozonës.
“Paqja është shumë më e mirë se çdo lloj lufte nga pikëpamja ekonomike,” shtoi ajo.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mund ta shmangë Evropa krizën energjitike?
BE-SHBA/ Bisedime për eksportet e gazit
Nord Stream 2: Lufta e dytë për gazsjellësin
