Rreziqet për zinxhirët e furnizimit global po rriten nga efektet gjithnjë e më të rënda të ndryshimeve klimatike të paraqitura në një raport historik të OKB-së këtë javë dhe mund të ushtrojnë presion shtesë mbi stabilitetin e karburantit dhe mallrat thelbësore në mbarë botën.
Krizat e fundit kanë vënë në fokus të mprehtë cenueshmërinë e zinxhirëve të furnizimit, pasi pushtimi rus i Ukrainës ka nxjerrë në pah varësinë e Evropës nga importet e naftës dhe gazit, ndërkohë që prodhimi dhe shpërndarja ndërkombëtare e mallrave mbetet kaotike pas pandemisë.
Goditjet e lidhura me klimën, si ngjarjet ekstreme të motit, do të bëhen më të zakonshme dhe më të rënda ndërsa bota ngrohet dhe mund të përmbysin më tej zinxhirët e ndërlidhur të furnizimit nëse qeveritë nuk veprojnë për të ndërtuar elasticitet, thotë analiza e fundit nga Paneli Ndërqeveritar i OKB-së për Ndryshimet Klimatike.
Kjo mund të rrisë çmimin e artikujve kritikë si ushqimi dhe të pengojë zhvillimin ndërkombëtar, thuhet në raport, autor i të cilit janë 270 shkencëtarë nga 67 vende.
Bota është ngrohur me 1.1C që nga periudha para-industriale dhe është në rrugën e duhur për 3C deri në vitin 2100, tha IPCC. Përtej 1.5C efektet pritet të jenë eksponenciale për çdo pjesë të një shkalle ngrohjeje.
Ndër rreziqet e theksuara ishte potenciali i rreziqeve të lidhura me klimën si përmbytjet, thatësirat dhe ndërprerjet e energjisë për të prishur tregtinë globale dhe efektet që mund të kenë në ekonomi dhe sigurinë ushqimore.
Dëmtimi i ruajtjes së ushqimit, i shkaktuar nga ndërprerjet e energjisë elektrike dhe rrugëve të transportit mund të “ulë ndjeshëm disponueshmërinë dhe të rrisë koston e 22 ushqimeve me vlera ushqyese që prishen shumë, si frutat, perimet, peshku, mishi dhe bulmeti”, thuhet në raport.
Një e treta e popullsisë së Kinës, dhe aftësia e saj prodhuese si rezultat, ishte e ndjeshme ndaj ndërprerjeve të furnizimit me energji elektrike të shkaktuara nga përmbytjet ose thatësirat, paralajmëroi ai.
Natyra e globalizuar e zinxhirëve të furnizimit nënkuptonte se rreziqet ishin “të ndërlidhura dhe sistematike. Njëra çon te tjetra”, tha Mami Mizutori, kreu i Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Reduktimin e Rrezikut nga Fatkeqësitë. Por menaxhimi i rrezikut shpesh heshti dhe reagoi, tha ajo. “Ne jemi të kapur vazhdimisht në këtë rreth vicioz të fatkeqësisë, reagimit, rimëkëmbjes dhe më pas përsëri fatkeqësisë.”
Kompania globale e pijeve Coca-Cola tha se 21 për qind e ujit të përdorur nga objektet që zotëronte vinte nga “zona me stres të lartë ose jashtëzakonisht të lartë të ujit”, në një zbulim të kohëve të fundit të klimës për grupin monitorues jofitimprurës CDP.
“Përafërsisht 946 milionë dollarë të ardhura vjetore varen nga objektet e shisheve në Indi që operojnë në zona që konsiderohen të kenë stres të lartë të ujit bazë”, shtoi kompania.
Daniela Schmidt, një autore kryesore e IPCC, paralajmëroi për rrezikun e “dështimeve të njëkohshme” të mallrave të shportës së bukës, që mund të rrisë çmimet globale të ushqimit.
Zjarret shkatërruan kulturat bujqësore në Rusi në 2010 dhe 2011, duke përmbysur zinxhirët e furnizimit me grurë dhe duke shkaktuar një rritje të çmimeve të ushqimeve.
Ndërkohë, përmbytjet në Bangkok në vitin 2011 goditën prodhuesit e pjesëve të makinave dhe çipave kompjuterikë, të cilët patën një efekt të dëmshëm në Silicon Valley dhe më gjerë, pasi tronditën sektorët globalë të automobilave dhe teknologjisë.
Patrick Verkooijen, shefi ekzekutiv i Qendrës Globale të Përshtatjes me qendër në Roterdam, tha se konsideratat klimatike duhet të bëhen pjesë e “menaxhimit të rrezikut” të përditshëm për kompanitë.
Nina Seega, nga Instituti për Udhëheqjen e Qëndrueshmërisë të Universitetit të Kembrixhit, tha se zinxhirët e furnizimit “në kohën e duhur” ishin veçanërisht të cenueshëm. “Nëse mund të punoni për të lejuar një ngadalësim në sistem, kjo do të krijojë një sistem më elastik në përgjithësi,” tha ajo.
Shkencëtarët përfundojnë: pesë fusha për përshtatjen e ardhshme klimatike
Opsionet e realizueshme të cituara nga shkencëtarët me besim “të lartë” deri në “shumë të lartë”, raporti IPCC 2022
1.Sistemet tokësore dhe oqeanike
Menaxhimi i ujit të fermës, ruajtja e ujit, ruajtja e lagështisë së tokës dhe menaxhimi i ujitjes.
Përmirësimet e bimëve të kultivuara, agropylltaria, diversifikimi i fermave dhe peizazhit.
Ruajtja, mbrojtja dhe restaurimi i pyjeve, duke përfshirë diversifikimin dhe përshtatjen e specieve të pemëve për elasticitet.
Rivendosja e pyjeve natyrore dhe tokave torfe të drenazhuara dhe përmirësimi i qëndrueshmërisë së pyjeve të menaxhuara. Bashkëpunimi me komunitetet lokale dhe njerëzit indigjenë.
Gjelbërimi urban, përdorimi i pemëve dhe bimëve të tjera për ftohje lokale.
Kontrolli i dëmtuesve, pllenimi, zbutja e ekstremeve të temperaturës dhe sekuestrimi dhe ruajtja e karbonit.
Menaxhimi i akuakulturës dhe peshkimit.
2.Bregdetare
Ndërtoni dhe forconi mbrojtjet bregdetare.
Mbroni nga erozioni bregdetar dhe përmbytjet që lidhen me stuhitë dhe ngritjen e nivelit të detit aty ku ka hapësirë të mjaftueshme dhe habitate adekuate, derisa ritmet e rritjes së nivelit të detit të tejkalojnë kapacitetin natyror përshtatës për të ndërtuar sedimente.
3.Infrastruktura urbane
Infrastruktura e gjelbër, efikasiteti i përmirësuar i përdorimit të ujit.
Planifikimi gjithëpërfshirës, i integruar dhe afatgjatë në shkallë lokale, bashkiake, nënkombëtare dhe kombëtare, së bashku me rregullimin dhe monitorimin, si dhe burimet financiare dhe teknologjike për të nxitur tranzicionin e sistemit urban dhe rural.
4.Sistemet energjetike
Sistemet elastike të energjisë, besueshmëria e energjisë.
Diversifikimi i gjenerimit të energjisë, me burime të rinovueshme të energjisë dhe gjenerim që mund të decentralizohet në varësi të kontekstit, nëpërmjet erës, diellit dhe hidrocentraleve në shkallë të vogël. Menaxhimi nga ana e kërkesës nëpërmjet ruajtjes më të mirë dhe efikasitetit të energjisë. Tregjet e energjisë reaguese ndaj klimës, standardet e përditësuara të projektimit për asetet e energjisë bazuar në ndryshimet aktuale dhe të parashikuara klimatike, rrjetet inteligjente, sisteme të fuqishme transmetimi dhe kapacitete të përmirësuara për t’iu përgjigjur deficiteve të furnizimit.
5.Ndërsektoriale
Menaxhimi i rrezikut nga fatkeqësitë, sistemet e paralajmërimit të hershëm dhe edukimi për rrezikun klimatik.
Diversifikimi i mjeteve të jetesës dhe rrjetet e sigurisë sociale që marrin parasysh rreziqet klimatike.
Migrimi njerëzor vullnetar, i sigurt dhe i rregullt.
Përmirësimi i aksesit në ujin e pijshëm, reduktimi i ekspozimit të ujit dhe sistemeve të kanalizimeve ndaj përmbytjeve dhe motit ekstrem. Për sëmundjet e transmetuara nga vektorët, opsionet efektive të përshtatjes përfshijnë mbikëqyrjen, sistemet e paralajmërimit të hershëm dhe zhvillimin e vaksinave.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do të vuajë Europa një krize urie?
A po tronditet ekonomia globale në të menduarit afatgjatë?
A përdoren maskat pasi lahen apo dezinfektohen?
