Vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore kanë treguar qartësi morale përballë krizës. Ndërsa miliona njerëz ikin nga lufta në Ukrainë, Polonia dhe të tjerët kanë hapur kufijtë e tyre për të ofruar strehim. Një ndjenjë solidariteti midis shteteve të ish-bllokut sovjetik që kërkojnë të krijojnë shtigje të reja për veten e tyre në Evropë ka nxitur shumë nga kjo përgjigje. Këto vende po përballojnë koston e një imperativi të gjerë evropian për të ofruar mbështetje për ata që kanë më shumë nevojë.
Në këmbim, pjesa tjetër e Evropës duhet t’u vijë në ndihmë këtyre vendeve në një moment trazirash ekonomike. Afërsia e Evropës Qendrore dhe Lindore me konfliktin ka trembur investitorët dhe ka shkaktuar presion të konsiderueshëm mbi monedhat kombëtare. Kërkohet veprim tani për të ndihmuar në parandalimin e mutacionit të kësaj paqëndrueshmërie në diçka krejtësisht më serioze.
Bankat qendrore të Evropës Qendrore dhe Lindore sigurisht që nuk kanë qenë të vetëkënaqur në përgjigjen e tyre. Ndërhyrjet në valutë janë shoqëruar me rritje të normave të interesit për të ndihmuar në mbështetjen e monedhave kombëtare. Ndërsa ky kombinim ka sjellë qetësi momentale, mund të bëhet më shumë për të shmangur paqëndrueshmërinë e mëtejshme. Dyshimet e vazhdueshme të investitorëve se sa mirë do të përballen këto ekonomi me tendosjen e një konflikti të zgjatur, mund të rezultojnë në presion të vazhdueshëm mbi monedhat e tyre, ndërsa ata vënë bast mbi zhvlerësimin ose frikësohen.
Përballë këtij presioni, bankat qendrore nuk do të kenë zgjidhje tjetër veçse të ndërmarrin veprime të mëtejshme. Kjo mbart një rrezik të konsiderueshëm. Nëse bankat qendrore janë të pasuksesshme në përpjekjet e tyre për të mbështetur vlerat e monedhës nëpërmjet normave më të larta të interesit, atëherë inflacioni mund të vazhdojë të rritet, duke kërcënuar një “moment stagflacioni” të rritjes së ulët dhe çmimeve të larta. Çdo ngadalësim më i gjerë në Evropë i provokuar nga çmimet e larta të gazit, veçanërisht në Gjermani, partneri dominues i eksportit i shumë vendeve qendrore dhe evropiane, do të përbënte kërcënime shtesë.
Në krye të kësaj vjen rreziku i një shtrydhjeje të borxhit privat. Situata është veçanërisht e pasigurt për vendet që kanë shuma relativisht të larta të borxhit privat të shprehur në valutë të huaj. Nëse kurset e këmbimit vazhdojnë të bien, pagesat për këtë borxh të jashtëm do të bëhen më të shtrenjta.
Detyra e parë do të jetë zgjerimi i linjave të shkëmbimit ndërmjet Bankës Qendrore Evropiane dhe bankave qendrore jo-euro. Linjat e shkëmbimit mund të ofrojnë një tubacion prej eurosh në Evropën Qendrore dhe Lindore për të shërbyer borxhin e huaj, nëse është e nevojshme. Vetë ekzistenca e tyre duhet të dërgojë një sinjal të fuqishëm për investitorët se nuk ka nevojë për panik, me BQE-në gati për të ndërhyrë në një krizë. Vetëm kjo duhet të jetë e mjaftueshme për të shmangur rëniet e mëtejshme të mprehta të monedhës që mund t’i bëjnë të nevojshme linjat e shkëmbimit në radhë të parë.
Investitorët që mendojnë për një dalje nga Evropa Qendrore dhe Lindore duhet ndërkohë të mendojnë dy herë. BE-ja ka demonstruar tashmë një gatishmëri të habitshme për të ndërmarrë hapa të guximshëm gjatë kësaj krize dhe angazhimi i saj ndaj anëtarëve të saj të Evropës Lindore nuk duhet të vihet në dyshim. Nëse asgjë tjetër, interesi vetjak duhet të motivojë kujdes: ata me pozicione në rajon kanë më shumë për të përfituar nga përmirësimi i qëndrueshmërisë së këtyre ekonomive në vend që t’i braktisin ato. Riaktivizimi i Iniciativës së Vjenës, i krijuar fillimisht në 2009 për të ndihmuar në parandalimin e largimit të kapitalit nga bankat në pronësi perëndimore, është lloji i përpjekjes që mund të ndihmojë.
Kombet evropiane në vijën e parë të krizës ukrainase padyshim që e gjejnë veten në mes të stuhisë së tyre ekonomike. Kohezion i pazakontë politik është shfaqur midis kombeve të Evropës kohët e fundit. Tani është momenti për t’u angazhuar edhe për solidaritet ekonomik.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
