Publikohen disa dokumente nga Arkivi Qendror i Shtetit (fondi i ish-Komitetit Qendror të PPSH-së), ku ndodhet një dosje voluminoze me materiale arkivore ‘Tepër sekret’, të periudhës 1981-1982, me raporte, relacione, dëshmi, informacione, proçes-verbale të mbledhjeve të Byrosë Politike dhe sekretariatit të Komitetit Qendror të PPSH-së, etj., duke filluar nga ajo që u mbajt për të shqyrtuar dhe analizuar autokritikën e ish-kryeministrit Mehmet Shehu në dhjetorin e vitit 1981, për shkak se kishte lejuar fejesën e djalit të tij, Skënderit, “me një vajzë e cila në rrethin e saj familjar kishte disa të arratisur politikë”.
Nga: Dashnor Kaloçi
(Pjesa e njëzet e katërt)
Mbledhja maratonë e Byrosë Politike e pasdites së 17 dhjetorit të tij viti që vazhdoi deri në orët e vona të asaj nate, ku u shqyrtua ai problem me debatet dhe diskutimet e të gjithëve anëtarëve që “kryqëzuan” ish-kryeministrin Shehu, mbledhja e paradites së 18 dhjetorit, pas lajmit se kryeministri Mehmet Shehu kishte vrarë veten, mbledhja maratonë e Sekretariatit të Komitetit Qendror të PPSH-së e datës 20 shtator të vitit 1982, me temë: “Analiza e gabimeve të rënda të Kadri Hazbiut, të kryera gjatë periudhës kur ai ishte zv/ministër dhe ministër i Punëve të Brendshme”, ku Enver Hoxha nisi fillimisht akuzat ndaj Kadri Hazbiut, duke e joshur atë si “besnik i Partisë”, (në mënyrë që ai “t’ja hapte zëmrën Partisë”, duke folur kundër ish-kryeministrit Mehmet Shehu), ku që në fillim të fjalës së tij, Enveri u shpreh: “Pas puçistëve në ushtri, zbuluam grupin tradhtar në ekonomi të Abdyl Këllezit, Koço Theodhosit dhe Kiço Ngjelës me shokë. Edhe këtë grup e zbuluam ne këtu, nuk e zbuloi Sigurimi i Shtetit.
Po kështu mund të themi edhe për zbulimin e grupit të Fadil Paçramit, të Todi Lubonjës dhe të një sërë njerëzish të tjerë të lidhur pas tyre, si Ismail Kadareja me shokë, nuk e zbuloi Sigurimi, por ajo punë armiqësore u zbulua nga ana e Komitetit Qendror”, etj.! Të gjitha këto dhe të tjera dokumente me siglën ‘Tepër sekret’, do të publikohen në disa numra me radhë, ekskluzivisht nga Memorie.al
PARTIA E PUNËS E SHQIPËRISË
KOMITETI QENDROR Sekret
-Sektori i Përgjithshëm-
PROCES – VERBAL
I MBLEDHJES SË BYROSË POLITIKE TË KQ TË PPSH TË DATAVE
17 E 18 DHJETOR 1981
Rendi i ditës: Analiza e gabimit të rëndë të kryer nga anëtari i Byrosë Politike, Mehmet Shehu, lidhur me fejesën e djalit me një vajzë me përbërje shumë të keqe politike.
Në këtë mbledhje marrin pjesë gjithë anëtarët e Byrosë Politike, me përjashtim të shokut Hekuran Isai, që nuk erdhi për arsye se mbrëmë natën i vdiq e ëma.
SHOKU ENVER HOXHA: Sot në rend të ditës të Byrosë Politike kemi shqyrtimin e një gabimi politik që ka bërë shoku Mehmet. Siç e dini, për këtë ai ka paraqitur një autokritikë me shkrim dhe ju keni marrë dijeni mbi përmbajtjen e saj. Në qoftë se shoku Mehmet, ka ndonjë shtesë për të bërë, mund ta bëjë, apo të fillojmë menjëherë nga diskutimet?
SHOKU MEHMET SHEHU: Shtesë tjetër, shoku Enver, nuk kam për të bërë. Jam përpjekur dhe kam reflektuar sa kam mundur për të realizuar shkaqet, arsyet përse e bëra këtë gabim të rëndë politik dhe me aq sa kam mundur, do të tërheq mësimet nga ky pësim. Shokët le të thonë mendimin e tyre, si ta shikojnë e si ta gjykojnë të arsyeshme. Unë jam gati të dëgjoj.
SHOKU SIMON STEFANI: Kam disa pyetje për t’i bërë shokut Mehmet.
Si mendoni ju, shoku Mehmet e keni marrë parasysh apo nuk e keni marrë parasysh ç’qëndrim do të mbante Partia ndaj këtij veprimi tuaj të gabuar?
Këto veprime që keni bërë ju, janë rezultat e drejtpërdrejtë ose i tërthortë i presionit të armikut të klasës mbi ju?
Disa veti apo vese negative, siç i quani ju e që duken te ju, sa kanë influencuar negativisht në punën tuaj si drejtues?
A e keni informuar organizatën bazë të partisë, për gabimin që keni bërë dhe a është diskutuar në bazë të normave të partisë?
Me gjithë kritikat e bëra, pse e dërguat djalin përsëri jashtë? Pse nuk i’u nënshtrua ai më parë si komunist analizës së veprimit të tij, në organizatën bazë të partisë?
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Sentimentalizmi i theksuar dhe i tepruar jashtë normave komuniste, thotë shoku Enver, ka qenë një faktor ndikues negativ te shoku Mehmet. Ai thotë se ky sentimentalizëm i theksuar mikroborgjez, jashtë logjikës komuniste e ka shtyrë që të bëjë një veprim të tillë për djalin e tij, Skënderin. Unë pyes: A je çliruar plotësisht tani nga ky sentimentalizëm?
Në autokritikën e tij, shoku Mehmet thotë se; po të ishte ndihmuar nga shokët e nga njerëzit për konstatimet që kanë pasur dhe t’ia kishin vënë në dukje, hapin e gabuar që po ndërmerrte, do ta bënte këtë veprim? Për të cilët shokë e ke fjalën, shoku Mehmet, që e kanë ditur këtë problem dhe nuk ta kanë vënë në dukje?
SHOKU ENVER HOXHA: Ka pyetje të tjera?
SHOKU RAMIZ ALIA:
A ke bindje të plotë, shoku Mehmet, se ky veprim ky gabim i madh politik, që bëtë e ka dëmtuar Partinë dhe se po të mos ishte ndërhyrë do ta dëmtonit atë shumë rëndë?
SHOKU PALI MISKA:
Në autokritikën që bën shoku Mehmet, i nxjerr fare të pafajshëm dhe i përjashton nga përgjegjësia si Fiqretin, ashtu edhe djalin, ndërsa përgjegjësia e tyre është e qartë. Përse e bën këtë shoku Mehmet dhe merr mbi vete çdo gjë?
Jeni të bindur se gabimi i madh politik që bëtë është rrjedhim logjik i tërë atyre të metave, dobësive e gabimeve që keni pasur në punë dhe në jetë? I njihni apo nuk i njihni këto të meta, dobësi e gabime? Gabimi politik që bëtë nuk është diçka aksidentale, as mendim i veprimit të një dite.
SHOKU RITA MARKO:
Çmendoni ju për atë që thuhet në masat e në opinion rreth qëndrimit dhe sjelljeve të djalit tuaj të vogël dhe nuses së tij?
Çmendoni ju për arrogancën në sjelljet e veprimet tuaja? A është fjala këtu për shfaqje të rastit, momentale, siç thoni në autokritikë, apo rrjedhim i mendjemadhësisë dhe i mbivlerësimit të mendimeve e të punës suaj?
Ju në autokritikë thoni se, po të më kishin bërë shokët vërejtje, unë do ta kisha korrigjuar gabimin. Pyes: A keni pasur në atë kohë ndonjë, që të merrnit kontakt me shokët që kanë munguar dhe sidomos me ndonjë, që kishit afër deri te shoku Enver? Keni pasur ndonjë vështirësi për të mos i pyetur ata?
SHOKU PROKOP MURRA:
Shoku Enver në mbledhjen e fundit të Byrosë Politike shtroi një sërë çështjesh shumë rëndësishme, autokritika juaj është dorëzuar një ditë më vonë. Tani pyes: Përse shoku Mehmet, nuk shprehet në autokritikën e tij për asgjë lidhur me këto çështje?
SHOKU ENVER HOXHA: Unë në Byronë Politike shtrova disa çështje organizative.
SHOQJA LENKA ÇUKO:
Po ta kishte bërë këtë veprim ndonjë komunist i thjeshtë ç’qëndrim do të mbanit ju, shoku Mehmet?
A është informuar shoku Mehmet se cila ka qenë jehona ndaj veprimit të tij në masat poshtë?
Shoku Mehmet duke mbivlerësuar punën e tij mos mbivlerësonte edhe zonën apo krahinën e vet dhe nënvlerësonte të tjerat?
SHOKU MUHO ASLLANI:
Kush e ka njohur më përpara familjen e Qazim Turdiut, si familje ose si individ, shoku Mehmet apo shoqja Fiqrete? Fejesa e djalit të tyre me vajzën e Qazimit, u bë vetëm si rastësi?
SHOKU BESNIK BEKTESHI:
Për sa i takon autokritikës, atë e bëri me iniciativën e vet shoku Mehmet, apo i’a kërkuan shokët?
– Për të shtuar një çikë rreth pyetjes që bëri shoku Ramiz; do të dëmtohej Partia në qoftë se kjo fejesë, do të përfundonte dhe çfarë dëmtimesh mendon shoku Mehmet, konkretisht do t’i sillte Partisë veprimi i tij?
SHOKU MANUSH MYFTIU:
Shoku Mehmet thotë se po ta bënte një tjetër gabimin, që ka kryer ai, nuk do ta lejonte. Si e gjykon ai këtë. Kur nuk ia lejon një tjetri një gabim të tillë, pse ia lejoi vetes?
Në ç’pozitë e vë veten e tij në raport me të tjerët?
Thuhet se njëra nga arsyet që e çoi në gabim është sentimentalizmi. Por në rastin konkret, kur është fjala për një gabim të rëndë politik, a duhet sentimentalizmi të kalojë deri në këtë cak, sa të cenohet vija e Partisë?
SHOKU ENVER HOXHA: Mund t’u përgjigjeni, shoku Mehmet, se më duket që s’ka më pyetje.
SHOKU MEHMET SHEHU: Shoku Simon pyeti se si mendoja unë, çfarë qëndrim do të mbante Partia, në rast se fejesa do të ishte realizuar? Domethënë do të kthehej kjo në martesë? Unë mendoj se Partia do të mbante qëndrim të drejtë, nuk do ta miratonte atë dhe unë do ta prishja martesën, pra do ta kuptoja gabimin. Po a e mbajtët parasysh ju, thotë shoku Simon, këtë çështje në atë moment, që e morët këtë vendim?
Siç e shpjegoj në autokritikën time, në atë moment gjykova siç e gjykova dhe sigurisht nuk gjykova drejt. U tërhoqa më tepër nga sentimentalizmi mikroborgjez kundrejt djalit, për arsyet që thuhen në autokritikën time dhe mendova se, mund të ishte e mundur një fejesë e këtillë. Përveç arsyeve të tjera, që thuhen në autokritikën time, dy kanë qenë shkaqet themelore, që më bënë mua të kaloj në atë gabim.
E para, çështja e traumës psikologjike, që ka pasur prej kohësh djali; e dyta, gabimi im dhe ky ishte më i rëndë, që këtë familje e ndava, e konsiderova në kufirin e ngushtë të Qazim Turdiut, duke u nisur nga ajo se çdo të më bëjë mua kjo familje që i ka këputur marrëdhëniet me pjesën tjetër të saj të jashtme. Pastaj janë edhe shkaqet e tjera që numërohen, siç është rrëmbimi që më bën që të gaboj etj.
SHOKU PALI MISKA: Përse vë ti djalin për para interesit të Partisë?
SHOKU MEHMET SHEHU: Unë, shoku Pali, në këtë çështje nuk u nisa nga vënia e interesave të Partisë, nën interesat e djalit e të familjes, sepse fakt është që në këtë gabim që bëra u prek edhe interesi i Partisë, u prek edhe interesi i familjes edhe i vetë djalit. Nuk u nisa pra nga ajo. Po të nisesha nga kjo, që të vija interesin e djalit dhe të familjes mbi interesin e Partisë, do të isha një armik, por nuk e gjykova çështjen kështu, në këtë mënyrë. Në këtë lëmsh kontradiktor, jam plotësisht dakord me të gjitha kritikat.
SHOKU SIMON STEFANI: Jo, shoku Mehmet, nuk jam aspak i kënaqur me përgjigjen që jepni. Nuk jam i kënaqur në kuptimin se ju kështu nuk nxirrni, si të thuash, rrënjët e gabimit, pse e bëtë atë. Mos mendoni ju se Partia do t’ju falte për këtë gabim, se jeni, si të thuash veç të tjerëve, pse vijën e Partisë ju e njihni, e dini? Për sa i përket ndarjes, që i bëni familjes së Turdiut, në familje të ngushtë e në familje të gjerë, ku i gjeni ju këto emërtime kur Partia me orientim e me udhëzime të veçanta të Byrosë Politike, i ka saktësuar mirë, kush hyn në trungun e familjes, të afërmit dhe njerëzit e tjerë, pa lënë shteg për të livadhisur? Shqetësimi ynë qëndron në atë qa tha shoku Pali, pse ju vutë interesat e familjes, interesat e djalit mbi interesat e Partisë?
SHOKU MEHMET SHEHU: Jo, shoku Simon, nuk u nisa nga ajo që të vë interesat e djalit mbi interesat e Partisë. Mendova gabim duke e marrë ngushtë familjen e Qazim Turdiut si një profesor dhe kuadër i dekoruar, që një djalë e ka në universitet, një vajzë gjithashtu e ka në universitet, të shoqen e ka llogaritare në Kombinatin e Autotraktorëve, se ka edhe të arratisur, por që i ka shkëputur marrëdhëniet. Bile u informova se Qazimit, i ka qenë kërkuar nga organet e Sigurimit të Shtetit, që t’i shkruante të vëllait në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, për të shkëputur lidhjet me armiqtë, domethënë për të hequr dorë nga puna armiqësore, po ai nuk ka pranuar, dhe atëherë Qazimi i kishte shkëputur marrëdhëniet me të.
SHOKU KADRI HAZBIU: Ç’rëndësi ka kjo? Kjo për mendimin tim s’ka asnjë rëndësi. Pse të futemi në këto hollësira ne?
SHOKU ENVER HOXHA: I shkroi letër, s’i shkroi letër, kjo është punë agjenturiale dhe ti i di këto gjëra, Mehmet.
SHOKU KADRI HAZBIU: Ç’rëndësi ka për ne kjo, që nuk e lehtëson atë aspak.
SHOKU MEHMET SHEHU: Unë kështu e gjykova këtë punë. Kjo sigurisht e ka dëmtuar punën e Partisë, po unë nuk u nisa nga ajo që të vë interesin e djalit mbi interesin e Partisë. E gjykova gabim. Një pyetje tjetër është që vetitë negative…
SHOKU SIMON STEFANI: Më fal, shoku Enver, dua të bëj një pyetje tjetër: Lidhur me problemin e luftës së klasave, ju shoku Mehmet mos kini lëkundje në vijën e Partisë?
SHOKU MEHMET SHEHU: Jo, lëkundje në vijën e Partisë, mendoj unë, nuk kam. Këtu, në këtë çështje kam gabuar dhe e pranoj gabimin. Ky, siç e them edhe në autokritikë, është një gabim i rëndë.
SHOKU RAMIZ ALIA: Po mirë, si e pranoni ju atëhere mendimin që do të influenconit tek vajza? Ç’do të thotë kjo? A mundet t’i këshillojmë ne Partinë: O burra, merrni vajzat e kulakëve, merrni vajzat e ballistëve, futni në familje se ne do të influencojmë mbi to. Kjo nuk është vallë një tezë oportuniste?
SHOKU RAMIZ ALIA: Po, pra nuk do te thotë kjo se ju nuk jeni konsekuentë me luftën e klasave?/Memorie.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
”Me 300 zogistë, do hidhnim sallën në erë”
“Ai shkonte natën, i dehur dhe rrihte Kadri Hazbiun në qeli”
”Nga themeluesit e PKSh-së, vetëm Enveri ka mbetur…”
