Lufta e Vladimir Putin kundër Ukrainës ka pasur një ndikim të fuqishëm në fushatën presidenciale franceze.
Para pushtimit rus, kishte tre mbështetës të Putinit midis kandidatëve kryesorë: Jean-Luc Mélenchon i së majtës ekstreme dhe pretendentët e ekstremit të djathtë Marine Le Pen dhe Éric Zemmour.
Le Pen ka treguar me krenari foto me Putinin (në vitin 2017), ka miratuar aneksimin e Krimesë nga ana e tij dhe ka kryesuar një parti që merrte kredi nga bankat ruse, Zemmour ka shprehur admirimin e tij për Putinin, të cilin ai e ka përshkruar si një “patriot”.
Dhe Mélenchon, nga ana e tij, ka mbrojtur prej kohësh një dalje franceze nga NATO, duke reflektuar anti-amerikanizmin dhe afinitetin e tij për të majtën e Amerikës Latine të Fidel Kastros dhe Hugo Chavez-it. Të tre kandidatët këmbëngulën me besim se Putini nuk do të pushtonte Ukrainën.
Megjithëse Putini i mori në befasi të tre kandidatët, Zemmour ka qenë i vetmi që ka paguar një çmim politik deri më tani. Le Pen e denoncoi menjëherë pushtimin dhe e riorientoi fushatën e saj për t’u fokusuar në çështjet e buxhetit, si rritja e papritur e çmimeve të energjisë.
Përgjigja e Mélenchon ka qenë më e ngatërruar: ai përshëndet heroizmin e ukrainasve, por refuzon t’u dërgojë armë. Ashtu si me Le Pen, fushata e tij është e fokusuar kryesisht në çështjet e brendshme sociale dhe ai ka shmangur diskutimin e luftës sa herë që është e mundur.
Në të kundërt, e gjithë fushata e Zemmour ka qenë për shmangien e emigrantëve, gjë që e ka bërë të vështirë reagimin. Ai ka shprehur rezerva për mirëseardhjen e refugjatëve ukrainas dhe pa asgjë specifike për të thënë për rritjen e çmimeve të energjisë, kandidatura e tij është bërë gjithnjë e më e parëndësishme.
Ai tani është shumë prapa Le Pen, të cilën më parë kishte shpresuar ta sfidonte për epërsi në të djathtën ekstreme.
Tre pretendentët kryesorë janë presidenti aktual, Presidenti Emmanuel Macron, me rreth 27%, i ndjekur nga Le Pen dhe Mélenchon, me rreth 23% dhe 16%, respektivisht.
Ndër efektet më të qarta të luftës është se kandidatja e së djathtës tradicionale republikane, Valérie Pécresse, në fakt ka rënë nga gara.
Përveç keqmenaxhimit të fushatës së saj, kandidatura e saj është goditur rëndë nga një ndryshim në mbështetje ndaj Macron, i cili jo vetëm që ka korrur përfitimet politike të luftës në Ukrainë, por gjithashtu ka zgjedhur disa nga propozimet politike të Pécresse.
Pécresse i është përgjigjur me zemërim ndryshimit të saj në pasuri, duke akuzuar Macron për “falsifikim” të programit të saj.
Por problemi për të djathtën republikane nuk është vetëm se Macron po heq disa nga mbështetësit e Pécresse.
Është se ai ka adoptuar sistematikisht qëndrimet e tij kryesore, duke përfshirë pensionin në moshën 65 vjeç, kërkesat e punës për përfituesit e ndihmës sociale dhe uljen e taksës së trashëgimisë.
Kjo përbën një kontroll të plotë të qendrës së djathtë franceze.
Nëse Macron rizgjidhet, ai do të kryesojë një parti dhe republikanët do të mbeten me thërrime, të shtrydhur mes një të djathtë të ringjallur dhe një partie qeverisëse që synon t’i gllabërojë ata.
Qëllimi i Macron është i qartë. Ai nuk dëshiron të ketë të njëjtin fat si Valéry Giscard d’Estaing, presidenca shtatëvjeçare e të cilit nuk la asnjë gjurmë në jetën politike franceze.
Ashtu si Charles de Gaulle pas kthimit të tij në pushtet në 1958, Macron dëshiron të rindërtojë të djathtën nga themeli.
Llogaritja është e thjeshtë. Gjithsesi, e djathta franceze komandon rreth 75% të elektoratit – duke përfshirë mbështetësit e partisë së vetë Macron, La République en Marche. Brenda këtij grupi të gjerë, ka vend për dy forca të mëdha: të djathtën ekstreme, e cila përbën 30-35% të elektoratit dhe një front të bashkuar që përfshin pjesën e mbetur të votuesve konservatorë.
Së bashku me Macron, ky bllok i fundit mund të qeverisë Francën për një kohë mjaft të gjatë, duke i bërë jehonë trashëgimisë së Golizmit dhe rimishërimeve të tij të shumta pas vdekjes së De Golit.
Duke supozuar se e djathta ekstreme shfrytëzon mundësinë, ajo mund të rikompozohet dhe të bëhet një bllok i fuqishëm i aftë për të marrë pushtetin një ditë.
Ashtu siç de Gaulle detyroi të majtën socialiste dhe komuniste nën François Mitterrand, loja e Macron për konservatorët tradicionalë mund të prodhojë një konsolidim të forcave në të djathtën e tij. E djathta ekstreme duhet vetëm të pozicionohet si alternativa e vetme ndaj pushtetit të ri golist.
Sa i përket të majtës, duket se është e vështirë të sfidohet ky realitet.
Cilido qoftë autoriteti i saj moral për çështjet e drejtësisë ekologjike apo sociale, e majta po luan një lojë me shumën zero nga një pozicion i dobët, duke komanduar mbështetjen e rreth 25% të elektoratit. As lufta në Ukrainë nuk ka ndihmuar.
E majta është e ndarë për përgjigjen dhe rolin e Evropës, Francës dhe NATO-s në të. Kandidati i Gjelbër, Yannick Jadot, dhe kandidati socialist, kryebashkiaku i Parisit, Anne Hidalgo, kanë akuzuar Mélenchon për mbështetjen e autokratëve, megjithëse me pak efekt në popullaritetin e tij relativ.
Pas vijës ndarëse të Ukrainës, ekzistojnë dy pikëpamje rreth mënyrës se si të rindërtohet e majta franceze.
E para është të përputhet me radikalizmin në të djathtën ekstreme, ngritja e të cilit duket se pasqyron kërkesat e një elektorati që ndihet i tradhtuar nga rrjedha kryesore. E dyta pohon se e majta është bërë e neveritshme për shumicën e shoqërisë pikërisht sepse ka humbur elementët e saj të moderuar.
Për t’u kthyer në pushtet, ajo duhet t’u bëjë thirrje votuesve që janë të interesuar për çështje të tilla si ekologjia, por dyshues për radikalizmin.
Në fakt, të dyja pikëpamjet janë të vërteta; Problemi i së majtës është mungesa e kujtdo që është në gjendje të prodhojë sintezën e nevojshme.
Falë Putinit, tashmë është e sigurt që Macron do të përballet me Le Pen në raundin e dytë, siç bëri në 2017.
Sondazhet parashikojnë se Macron do të fitojë, por me një diferencë shumë më të ngushtë se pesë vjet më parë. Disa sondazhe sugjerojnë se Le Pen mund të marrë deri në 47% të votave në raundin e dytë – një nivel i paprecedentë mbështetjeje për një kandidat francez të së djathtës ekstreme.
Rritja e çmimeve të karburantit ka nxitur kandidaturën e Le Pen.
Lufta e Putinit ka riformuar garën presidenciale franceze.
Edhe nëse rezultati duket i qartë, duket qartë se efektet kolaterale të pushtimit rus të Ukrainës ka të ngjarë të komplikojnë politikën edhe në vende të tjera në Evropë.
Daniel Cohen, President i Bordit të Drejtorëve të Shkollës Ekonomike të Parisit, është autori, së fundmi, i Vitet e Palavdishme: Kolapsi i Rendit Industrial dhe Ngritja e Shoqërisë Dixhitale (Princeton University Press, 2021).
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë po i ‘ngrin’ marrëdhëniet Evropë-Rusi?
Franca dërgon armë dhe municione në Ukrainë
Kësaj lufte mund t’i japë fund vetëm Amerika!
