I përkulur përpara, me krahët e mbështetur në tavolinën e tij, Presidenti rus Vladimir Putin u dha një mesazh të qartë drejtuesve të sektorit energjetik të vendit në fillim të këtij muaji: atyre u duhej të planifikonin një rënie të importeve perëndimore duke zhvendosur fokusin e tyre nga Evropa në Azi.
Nga këndvështrimi i Kremlinit, kjo direktivë ka kuptim. Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar dhe Australia kanë ndaluar tashmë importin e energjisë ruse. Dhe Bashkimi Evropian është nën presion në rritje nga SHBA dhe anëtarë si Polonia dhe Lituania për të vendosur një embargo ndaj naftës dhe gazit rus në përgjigje të luftës së vazhdueshme të Moskës në Ukrainë.
Por një koktej kufizimesh infrastrukturore, presioni politik dhe kërkesa e dobët ekonomike mund të pengojë tregjet aziatike të thithin furnizimet me energji që përndryshe do të drejtoheshin në Evropë nëse Brukseli vërtet ndalon të gjitha hidrokarburet ruse, sipas analistëve. Vendet e zhvilluara evropiane përbëjnë pothuajse dy të tretat e eksporteve të gazit të Rusisë dhe gjysmën e shitjeve të saj të naftës.
Shumica e tubacioneve ruse janë ndërtuar gjeografikisht për t’u kujdesur për tregjet evropiane dhe nuk mund të furnizojnë Azinë. Dy nga klientët më të mëdhenj aziatikë të Rusisë, Japonia dhe Koreja e Jugut, janë aleatë perëndimorë të cilët ka të ngjarë të përballen me presion të madh nga SHBA-ja për të shmangur çdo rritje të importeve të energjisë. Kina, importuesi më i madh i naftës ruse, po përjeton një ngadalësim ekonomik për shkak të bllokimeve të Covid-19 që vetëm sa do të zvogëlojnë urinë e saj për energji.
“Nëse BE-ja vazhdon me një ndalim të plotë, nuk e shoh se si tregjet aziatike do të jenë në gjendje ta kompensojnë atë kërkesë,” i tha Al Jazeera Hari Seshasayee, një bashkëpunëtor global në Qendrën Wilson. “Rusisë mund t’i duhet të reduktojë prodhimin e saj të naftës me 30 për qind deri në fund të 2022.”
Për momentin, BE nuk ka një “pozicion të unifikuar” për çdo embargo kundër energjisë ruse, raportoi të hënën gazeta gjermane Die Welt, duke cituar kryediplomatin e bllokut, Josep Borell. Gjermania dhe Hungaria janë ndër vendet që shqetësohen për një rritje të madhe të kostove të energjisë nëse ndalojnë blerjen e naftës dhe gazit rus.
Ndërkohë, BE-ja po përpiqet të krijojë një mekanizëm pagese që do t’i lejojë vendet t’i përmbahen sanksioneve të sektorit financiar kundër Moskës dhe diktatit të Kremlinit që kombet evropiane të blejnë energjinë e tyre në rubla.
Por në tregun e naftës, analistët mendojnë se është “çështje kohe përpara se Evropa të embargosë naftën dhe produktet ruse”, tha për Al Jazeera Lydia Powell, një bashkëpunëtore e lartë në Fondacionin Kërkimor Observer me seli në Nju Delhi. Kjo mund të shkurtojë katër milionë fuçi në ditë nga tregu global i naftës së papërpunuar, tha Powell.
E vetëdijshme për këto rreziqe, Moska ka disa vite që po përpiqet të zvogëlojë varësinë e saj nga blerësit perëndimorë. Në vitin 2012, Putin inauguroi tubacionin e naftës Siberi Lindore-Oqeanin Paqësor, që synonte dërgimin e naftës së papërpunuar në Kinë dhe Japoni. Tubacioni Power of Siberia, i nisur në vitin 2019, mund të furnizojë deri në 38 miliardë metra kub gaz rus në Kinë. Në shkurt, gjatë vizitës së Putinit në Pekin disa javë para fillimit të luftës, Kina dhe Rusia njoftuan planet për një tjetër tubacion gazi.
Por këto projekte vetëm nënvizojnë kompleksitetin e përfshirë në fillimin ose rritjen e tregtisë së naftës dhe gazit midis kombeve, thanë analistët.
“Infrastruktura e transportit luan një rol të rëndësishëm dhe nuk zhvillohet në të njëjtën masë me tregjet aziatike siç është me Evropën,” tha për Al Jazeera Filip Medunic, një ekspert sanksionesh në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
Këto kufizime nuk po e pengojnë Moskën që të ofrojë naftë me çmime të subvencionuara dhe India, prodhuesi i tretë më i madh i naftës në botë, duket se po kërcënon: rriti importet e saj të naftës ruse në mars. Zyrtarët rusë dhe indianë u takuan gjithashtu javën e kaluar në përpjekje për të kapërcyer një ngërç mbi dërgimin e qymyrit të koksit tek prodhuesit indian të çelikut, i cili ka rënë që nga marsi për shkak të komplikimeve të pagesave dhe logjistikës, raportoi Reuters të hënën, duke cituar një burim tregtar dhe një burim të qeverisë indiane.
“Nëse Rusia ofron zbritje dhe kushte të favorshme kredie, rafinerët patjetër do ta shohin atë tërheqës,” tha Powell për eksportet ruse të naftës.
Megjithatë, nafta e papërpunuar nga Rusia përbënte vetëm 1.4 për qind të importeve të naftës të Indisë në vitin 2020, që do të thotë se një rritje nuk do ta ndihmojë shumë Putinin. Për më tepër, vende të ndryshme prodhojnë naftë të papërpunuar me densitet të ndryshëm dhe nuk do të jetë e lehtë për rafineritë e vjetra të sektorit publik të Indisë të kalojnë nga nafta e Lindjes së Mesme, Amerikane dhe Amerika Latine me të cilën punojnë aktualisht, tha Powell. Disa rafineri private gjithashtu mund të hezitojnë të largojnë klientët perëndimorë duke përdorur naftën ruse, shtoi ajo.
“Në një kohë kur India po forcon lidhjet me SHBA-në dhe BE-në, një rritje e blerjeve të energjisë nga Rusia mund të dëmtojë ato marrëdhënie”, tha për Al Jazeera Niklas Swanström, drejtor i Institutit për Politikat e Sigurisë dhe Zhvillimit me qendër në Stokholm.
Koreja e Jugut dhe Japonia, në mesin e 10 blerësve kryesorë të naftës të Rusisë, do të përballeshin me censurë edhe më të ashpër nga SHBA ofruesi i tyre kryesor i sigurisë, nëse do të përpiqeshin të thithnin më shumë naftë bruto, thanë ekspertët.
Seuli ka një udhëheqës të ri pro-amerikan në Presidentin e zgjedhur Yoon Suk-yeol, duke e bërë edhe më pak të ngjarë që ai të rrezikojë të përballet me Uashingtonin, tha për Al Jazeera Troy Stangarone, drejtor i lartë në Institutin Ekonomik Kore të Amerikës.
Pastaj është Kina. Importuesi më i madh i naftës në botë bleu një të tretën e të gjithë naftës ruse në vitin 2020. Por vendi ka kufizimet e veta, sipas Wang Huiyao, president dhe themelues i Qendrës për Kinën dhe Globalizimin me qendër në Pekin.
Varësia e Kinës nga importet e papërpunuara do të thotë se Pekini duhet të mbajë marrëdhënie të mira me të gjithë furnizuesit e tij kryesorë, tha Wang, dhe nuk do të dëshironte t’i rrezikonte ato duke reduktuar blerjet nga disa vende për të akomoduar naftë shtesë ruse. Një bllokim i pacaktuar në Shangai dhe shtimi i rasteve të Covid-19 në Pekin po vendosin gjithashtu frena në rimëkëmbjen ekonomike të vendit. “Nuk ka kërkesë në Kinë për më shumë naftë”, tha Wang për Al Jazeera.
Edhe nëse BE-ja vendos një embargo të rreptë, sektori energjetik i Rusisë nuk ka gjasa të shembet plotësisht. Bjellorusia është blerësi i nëntë më i madh i naftës në Rusi. Ashtu si Kina, ajo është një partner strategjik dhe nuk ka gjasa të bashkohet me ndonjë masë kundër Moskës.
Kina, Japonia, India dhe Vietnami gjithashtu kanë investime në sektorin e karburanteve fosile të Rusisë dhe nuk kanë sinjalizuar ndonjë plan për t’u tërhequr. Fushat e naftës dhe gazit kanë jetëgjatësi deri në tre dekada, kështu që kompanitë mund të përballojnë të presin krizat, Chevron, për shembull, ruan investimet e saj në Venezuelë pavarësisht sanksioneve të SHBA kundër Karakasit.
Kjo, nga ana tjetër, do të nxisë vendet dhe firmat e tyre me aksione në fushat ruse për të mbajtur naftën dhe gazin që rrjedhin prej tyre, tha Seshasayee, bashkëpunëtor i Qendrës Wilson.
Megjithatë, dëmi ekonomik do të jetë i thellë nëse Rusia humbet tregun përgjegjës për shumicën e eksporteve të saj të naftës dhe gazit, të cilat kontribuojnë 45 për qind të buxhetit kombëtar, thanë ekspertët. Ndërmarrja e një hapi kaq të guximshëm nuk do të jetë e lehtë për Brukselin, por mund të jetë thjesht çështje kohe përpara se njëra palë të vendosë të heqë plotësisht prizën nga marrëdhëniet e tyre të acaruara.
“Evropa dhe Rusia do të përpiqen të dyja të bëhen të pavarura nga tjetra së pari,” tha Medunic, analist i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga AlJazeera
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Nord Stream 2 dhe lufta gjeoenergjetike
Ku do të preket më shumë ekonomia shqiptare?
Nafta rritet, ç’pritet të ndodhë në tregun shqiptar?
