Kondicionerët po funksionojnë plotësisht në Kinën qendrore po aq sa janë në Teksas ose në gadishullin Iberik. Rreth 900 milionë kinezë kanë përjetuar temperatura rekord ditët e fundit; më shumë se 80 qytete kanë lëshuar alarme për ngrohjen. Në provincën Zhejiang, një qendër e rëndësishme prodhuese në lindje, disa fabrika me energji intensive i janë nënshtruar racionimit të energjisë. Termometrat në rajon arritën rreth 42°C më 13 korrik. Duke pasur parasysh lagështinë, ndihet më shumë si 54°C.
Për udhëheqësit e Kinës, temperaturat e pjekjes ngrenë frikën e një përsëritjeje të krizës energjetike të vitit të kaluar. Ndërsa furnizuesit me energji elektrike përpiqeshin të plotësonin kërkesën, shumë fabrika u detyruan të mbylleshin dhe disa familje përjetuan ndërprerje. Autoritetet janë zotuar të shmangin mungesat këtë herë. Por trazirat në tregjet globale të energjisë, të shkaktuara nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia dhe objektivat e larta të emetimeve të vetë qeverisë kineze, paraqesin komplikime të shtuara.
Ngjarjet e këtij viti dhe të kaluar po nxjerrin në pah kontradiktat midis dëshirës për energji të pastër dhe të sigurt dhe aktivitetit të vrullshëm ekonomik. Si përgjigje, udhëheqësit e Kinës kanë provuar ndërhyrje nga ana e ofertës me shkallë të ndryshme të ashpërsisë. Përvoja mund të jetë udhëzuese, ndërsa qeveritë gjetkë mendojnë për ndërhyrjen në treg për të kundërshtuar rritjen e çmimeve të mallrave.
Ndërprerjet e furnizimit të vitit të kaluar, së bashku me politikën e dobët, çuan në ndërprerjet më të këqija të energjisë elektrike në Kinë në një dekadë. Zyrtarët kishin kufizuar prodhimin e shumë prej minierave të saj të qymyrit, në përputhje me qëllimet e saj klimatike. (Në vitin 2020, presidenti Xi Jinping, fitoi lëvdata të rralla nga vëzhguesit perëndimorë kur tha se emetimet e karbonit të vendit do të arrinin kulmin përpara vitit 2030 dhe se Kina do të bëhej neutrale ndaj karbonit deri në vitin 2060.) Pastaj rimëkëmbja ekonomike nga faza e hershme e kovid –Pandemia e 19-ës rriti kërkesën për energji. Por në vend që të linin çmimet të rriteshin, planifikuesit shtetërorë mbajtën kufij të rreptë për energjinë elektrike dhe disa çmime të qymyrit. Gjeneratorët e energjisë filluan të humbnin para dhe disa përfundimisht pushuan së funksionuari. Shumë minatorë ndaluan punën gjithashtu. Mungesa e energjisë që rezultoi, shkaktoi një ndikim të madh në prodhimin industrial.
Këtë herë ekonomia është goditur nga politika “zero kovid” e zotit Xi. Sipas shifrave të publikuara më 15 korrik, PBB-ja u zgjerua me vetëm 0.4% në tremujorin e dytë krahasuar me një vit më parë. Pavarësisht nga rritja e ngadaltë ekonomike, rritja e çmimeve globale të energjisë dhe temperaturat përvëluese kanë ringjallur shqetësimet për mjaftueshmërinë e furnizimit me energji. Zyrtarët po kërkojnë të zbusin këto frikë përpara një kongresi të Partisë Komuniste në vjeshtë, në të cilin Xi pritet të marrë një mandat të tretë si udhëheqës i partisë. Qasja e tyre përfshin përpjekje për të rritur ofertën dhe për të krijuar stoqe, si dhe disa reforma të tregut.
Merrni qymyrin, i cili prodhon 60% të fuqisë së Kinës. Çmimet globale të qymyrit termik kanë arritur nivele rekord, pjesërisht për shkak se vendet evropiane kanë reduktuar varësinë e tyre nga gazi natyror rus. Kina këtë herë ka liruar kufizimet në prodhimin e minierave për të rritur furnizimet e brendshme. Vendi gjithashtu është ngarkuar me qymyr rus, i cili po shmanget nga Perëndimi. Sipas Bloomberg, një shërbim lajmesh, zyrtarët po konsiderojnë madje heqjen e një ndalimi dyvjeçar të importeve të qymyrit australian.
Komisioni Kombëtar i Zhvillimit dhe Reformës (NDRC), agjencia e planifikimit e qeverisë, u ka bërë presion kompanive të energjisë që të lidhin kontrata afatgjata me minatorët dhe të grumbullojnë qymyr të paktën 15 ditë. Megjithatë, me çmimet e tregut të ngritura dhe kufizimet shtetërore të çmimeve të energjisë elektrike për përdoruesit fundorë, gjeneruesit që ende blejnë në tregjet spot mund të shtrydhen përsëri nëse çmimet e qymyrit vazhdojnë të rriten.
Kina është shumë e varur nga nafta dhe gazi i huaj, duke importuar përkatësisht rreth 75% dhe 40% të konsumit të saj të çdo karburanti. Çmimet globale të të dy mallrave u rritën pasi Rusia pushtoi Ukrainën, megjithëse nafta ka rënë pak kohët e fundit. Importuesit kinezë kanë grumbulluar naftë të papërpunuar nga Irani, i cili është nën sanksionet amerikane, duke bërë që inventarët të grumbullohen në janar dhe prill, sipas hulumtimit nga Michal Meidan i Institutit të Oksfordit për Studimet e Energjisë. Kina po blen gjithashtu më shumë naftë nga Rusia me zbritje, pasi blerësit perëndimorë tërhiqen; në maj Rusia kaloi Arabinë Saudite si furnizuesi i saj më i madh i naftës së papërpunuar.
Importet e gazit natyror të Kinës janë kryesisht të lidhura me kontrata afatgjata, të cilat deri më tani kanë ndihmuar në uljen e çmimeve. Çmimet e brendshme të benzinës dhe të naftës, si ai i qymyrit, janë të kufizuara. Çmimet e larta globale të naftës së papërpunuar nënkuptojnë se rafinerët shpesh do të kenë një humbje në shitjet e brendshme. Kuotat e rrepta të eksportit i ndalojnë ata të shesin më shumë në tregun ndërkombëtar me çmime më të larta. Një tregtar perëndimor i naftës thotë se planifikuesit janë mbështetur te firmat shtetërore të naftës për të shitur edhe më pak jashtë vendit.
Për rrjedhojë, rafinerët nxiten të bëjnë më pak xhirim kur çmimet janë të larta dhe në vend të kësaj të grumbullojnë naftë të papërpunuar. “Kontrollet e eksportit janë një strategji për të mbajtur naftën në vend vetëm në rast se ka mungesë,” thotë Zhou Xizhou i s&p Global, një agjenci vlerësimi.
Për momentin nuk ka mungesa. Por kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht se ndërhyrjet e qeverisë në anën e ofertës kanë pasur sukses të jashtëzakonshëm. Një faktor i madh në mbajtjen larg mungesave ka qenë gjendja e trishtuar e ekonomisë dhe heshtja e lidhur me kërkesën për energji. Disa ekonomistë besojnë se kërkesa e Kinës për naftë mund të jetë e sheshtë këtë vit krahasuar me vitin e kaluar, ose edhe më e ulët. Parashikuesit optimistë e shohin rimëkëmbjen e ekonomisë drejt fundit të vitit, edhe pse rritja ngadalësohet ose ngec në Amerikë dhe Evropë. Kjo mund të ulë çmimet globale të energjisë ashtu si Kina duhet të importojë më shumë.
Megjithatë, nëse fabrikat kthehen në jetë më herët se sa pritej, atëherë politika energjetike e Kinës do të përballet me një provë të vërtetë. Minatorët, rafinerët dhe gjeneruesit e energjisë mund t’i përgjigjen kufizimeve të çmimeve dhe ndalimeve të eksporteve duke reduktuar furnizimin. Një dimër veçanërisht i ftohtë mund t’i detyrojë blerësit e gazit në tregun spot, ku çmimet janë rritur. Dhe zyrtarët do të fillonin të ndjenin nxehtësinë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do të heqë dorë Kina nga qymyri?
Realiteti i rrezikut financiar të klimës
