Në vend të izolimit të shtëpive dhe burimeve të rinovueshme të lira, ministrat na kanë dhënë një gllënjkë. Tani ne të gjithë po paguajmë çmimin
Nga Max Wakefield*
Ndërsa tmerri i plotë i krizës së energjisë merr formë dhe fushata e masave shtrënguese përgatitet të marrë hua 150 miliardë paund vetëm për të paguar faturat, ministrat e qeverisë janë të dëshpëruar që ju të mbani mend një gjë: për të gjithë është faji i Vladimir Putinit. Megjithëse rritja e tmerrshme e çmimeve të gazit është nxitur nga lufta ekonomike që Putin po bën në Evropë, urgjenca me të cilën përballemi këtë dimër nuk është thjesht një produkt i atyre çmimeve të larta. Është gjithashtu një produkt i qeverive të njëpasnjëshme konservatore që hedhin poshtë me dashje politikat që në radhë të parë do të kishin reduktuar varësinë tonë nga gazi.
Izoloni shtëpitë dhe ndërtesat. Dekada e fundit ka qenë një periudhë e neglizhencës së zymtë për një nga politikat më të dukshme ekonomikisht. Raport pas raporti, fushatë pas fushate, vit pas viti, qeverive u është kujtuar maturia e investimit për t’i bërë ndërtesat tona më të lira dhe më të pastra për ngrohje. Grantet direkte për ata me të ardhura të ulëta, mbështetja financiare për familjet dhe firmat private dhe skemat e financuara siç duhet për sektorin publik mund t’i kishin dhënë fund mbretërimit të Mbretërisë së Bashkuar si vendi më pak i izoluar në Evropën Perëndimore. Miratimi i këtyre politikave do të kishte kushtuar më pak se 5 miliardë funte dhe do t’i kthente paratë Thesarit me kalimin e kohës përmes përfitimeve të panumërta ekonomike, edhe para se çmimet e gazit të rriteshin në qiell.
Megjithatë, dukej se asnjë prej ministrave nuk donte t’ia vinte veshin. Ata injoruan rekomandimet nga Komiteti për Ndryshimet Klimatike (këshilltarët zyrtarë të qeverisë), OJQ-të, Komisioni Kombëtar të Infrastrukturës dhe opozitën. Rezultati ka qenë një rënie tronditëse prej 85% në instalimet e izolimit të shtëpive midis viteve 2012 dhe 2019. Sipas planeve aktuale, do të duhen 700 vjet për të përmirësuar shtëpitë e Britanisë për ngrohje me karbon të ulët. Pas një dekade mosveprimi, tani po paguajmë çmimin e të mbeturit kaq të varur nga gazi.
Qeveritë e njëpasnjëshme kanë injoruar gjithashtu përfitimet e energjisë së lirë të rinovueshme. Nuk është lajm që energjia e erës dhe diellit janë të lira. Ky ishte tashmë rasti në vitin 2015, kur qeveria e David Cameron ndaloi fermat e reja me erë në tokë dhe tërhoqi tapetin nga poshtë industrisë diellore. Në terma absolutë, kostoja e energjisë diellore ka rënë me 88% që nga viti 2010 dhe era në tokë ka rënë me 57%, pavarësisht se të dyja janë ngrirë qëllimisht nga lëvizja e re. Në terma relativë, shifrat tani janë befasuese: ndërtimi i një centrali të ri diellor ose me erë tani është nëntë herë më i lirë sesa thjesht drejtimi i një termocentrali ekzistues të gazit.
Qeverisë duhet t’i jepet merita për mbështetjen e suksesit të jashtëzakonshëm të erës në det të hapur vitet e fundit. Por nuk kishte asgjë për të ndaluar përhapjen e shpejtë të erës dhe diellit në tokë në të njëjtën kohë. Po të kishte ndodhur kjo, do të kishim shumë më tepër energji të lirë, të prodhuar në vend dhe të pastër, në dispozicion për të dalë tani nga kjo stuhi. Sikur konservatorët të mos “prisnin katrahurën e gjelbër” gjatë dekadës së fundit, familjet tani do të kursenin mesatarisht 220 £ në faturat e tyre vjetore të energjisë. Kjo shifër ndoshta do të rritet më tej pasi çmimet e gazit bëjnë të njëjtën gjë. Imagjinoni se çfarë mund të kishte arritur një angazhim i vërtetë ndaj tranzicionit të energjisë.
Në vend të kësaj, zgjidhjet e rreme fituan ditën. Kryesorja midis tyre ishte fracking. Pavarësisht rënies së niveleve të mbështetjes publike dhe paralajmërimeve të përsëritura nga ekspertët se industria e frakingut në Mbretërinë e Bashkuar nuk do të bënte asgjë për të ulur faturat, fracking-u ruajti statusin mitik midis administratave konservatore. Ndjekja e vazhdueshme e një industrie që nuk shkoi askund ka humbur kohë të çmuar dhe ka errësuar zgjidhjet reale në dorë.
Obsesioni për të nxjerrë çdo pikë të fundit nga industria e naftës dhe gazit në Detin e Veriut ka përsëritur një logjikë katastrofike midis ministrave konservatorë. Fushat e Detit të Veriut janë në rënie për një arsye shumë të thjeshtë – ne kemi nxjerrë, shitur dhe djegur shumicën e asaj që ishte atje. Të shkojmë pas asaj që ka mbetur nuk do të bëjë asgjë për të ulur faturat e gazit, sepse rezervat tona janë një pikë në oqeanin e çmimeve globale të gazit. Vazhdimi i fracking-ut pavarësisht, siç synon të bëjë Liz Truss, nuk do të ulë faturat e energjisë – thjesht do të minojë aftësinë e Mbretërisë së Bashkuar për të udhëhequr veprimet klimatike.
Dhe pastaj është energjia bërthamore. Energjia bërthamore prodhon energji elektrike pa karbon, por është shumë e ngadaltë dhe relativisht e shtrenjtë për t’u dhënë. Hinkley Point C, i pari në një gjeneratë të re të supozuar të centraleve bërthamore në Mbretërinë e Bashkuar, nuk do të hapet për (në rastin më të mirë) edhe katër vjet të tjerë. Do të jetë një minimum prej 5 miliardë paund mbi buxhetin. Nëse çmimet e gazit nuk kthehen kurrë në nivelet e para 2021, Hinkley nuk do të duket si një marrëveshje e tmerrshme për konsumatorët. Por ne kemi ende situatën aktuale për t’u përballur. Nëse entuziazmi politik për Hinkley-n do të kishte qenë i drejtuar tek burimet e lira të rinovueshme dhe izolimi, ne do t’i ndjenim tashmë përfitimet.
Pas këtyre dështimeve fshihet një histori dëshpëruese e lodhur: fuqia e interesave personale. Qasja e frakerave dhe shpimtarëve në nivelet më të larta të partisë Konservatore që nga viti 2010 na ka lënë me një politikë të paarsyeshme energjetike. Në vend që të zvogëlojmë konsumin tonë të energjisë përmes izolimit dhe t’i shërbejmë nevojave tona me burime të lira, të rinovueshme vendase që funksionojnë nga dielli dhe era, politikat britanike të energjisë kanë kërkuar të sigurojnë fitimet e kompanive. Këto kompani energjetike nuk kanë asnjë interes për të realizuar një sistem energjetik vërtet modern, të pastër dhe të besueshëm ku të gjithë mund të varemi.
Huazimi i 150 miliardë paund vetëm për të kufizuar faturat e energjisë në nivele tashmë historike – me pjesën më të madhe të tyre për prodhuesit e naftës dhe gazit – është vetëm fillimi i dhimbjes. Ne jemi të qeverisur nga një parti që mendon se përgjigja ndaj një krize me lëndë djegëse fosile është më shumë lëndë djegëse fosile. Ajo është e paaftë të qeverisë bazën e çdo ekonomie – sistemin energjetik.
*Max Wakefield është drejtor i fushatave për grupin e aksionit për klimën Possible
Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi/fjala.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“The Economist”: 53 ekonomitë e brishta në zhvillim
