Një mori raketash dhe dronësh po sulmojnë Ukrainën, duke dëmtuar termocentralet e vendit dhe duke shkaktuar ndërprerje të energjisë elektrike, ndërsa Rusia kërkon hakmarrje për shkatërrimin e një ure vendimtare për në Krime. Ukraina në shumicën e rasteve ka qenë në gjendje të rivendosë energjinë shpejt. Kjo dëshmon për një qëndrueshmëri më të gjerë. Ekonomia e Ukrainës po stabilizohet, madje po rimëkëmbet paraprakisht. Por nëse do të vazhdojë ta bëjë këtë, do të ketë nevojë për ndihmë.
Ndërsa batica ushtarake ka ndryshuar, më shumë se 6 milionë ukrainas janë kthyer në shtëpi. Bizneset po kthehen në punë. Tani që një marrëveshje e pambikëqyrur e grurit i lejon vendit të eksportojë prodhime bujqësore nëpërmjet Detit të Zi, fermerët po kultivojnë grupin e tyre të ardhshëm të të korrave. McDonald’s po rihap restorantet e tij në Lviv, megjithëse do t’i mbyllë ato gjatë sulmeve ajrore.
Ky rregullim i jetës në kushte lufte ka qenë i mundur sepse sistemi financiar ka mbetur i qëndrueshëm gjatë gjithë kohës. Bankat e vendit, të cilat u pastruan para luftës, kanë vazhduar të funksionojnë, edhe jashtë bunkerëve nëse është e nevojshme. Banka qendrore ka vendosur kontrolle kapitali dhe ka kërkuar të mbajë të qëndrueshme kursin e këmbimit, megjithëse në korrik u detyrua të zhvlerësojë hryvnia me 25% kundrejt dollarit. Inflacioni, në nivelin 24%, po ecën me të njëjtin ritëm si në vendet baltike. Më e rëndësishmja, paraja perëndimore e ka mbajtur qeverinë në këmbë dhe ka ndihmuar në ruajtjen e rezervave valutore të bankës qendrore.
Ukraina ka marrë 23 miliardë dollarë (12% e PBB-së së saj të paraluftës) në ndihmë buxhetore, përveç ndihmës ushtarake dhe humanitare. Amerika ka dhënë grante në kohën e duhur dhe është zotuar të ofrojë 1.5 miliardë dollarë në muaj vitin e ardhshëm. Bashkimi Evropian, megjithatë, nuk ka bërë asnjërën. Financimi i saj deri më tani ka qenë i vonuar, me miliarda ende të papaguara. Paratë vijnë në formën e kredive, jo granteve. Dhe shtetet anëtare ende po grinden se si të paguajnë për mbështetjen e vitit të ardhshëm.
Kjo është dritëshkurtër. Si fillim, lufta ekonomike e Rusisë po intensifikohet përsëri. Rusia jo vetëm që bombardon termocentralet; mund të refuzojë gjithashtu të rinovojë marrëveshjen e grurit muajin e ardhshëm. Nëse Ukraina do të përballojë këto goditje, do të ketë nevojë për financim të qëndrueshëm dhe të parashikueshëm. Për më tepër, lënia e bankës qendrore të Ukrainës për të mbajtur barrën është e rrezikshme. Tashmë disa firma janë të shqetësuara për zhvlerësimet e mëtejshme të hryvnia dhe inflacionin më të lartë. Pasiguria do të pengojë investimet private që i duhen Ukrainës ndërsa rindërton.
Këmbëngulja për kredi dhe jo për grante është gjithashtu një gabim. Ukraina nuk ka gjasa të jetë në gjendje të përballojë të paguajë paratë. Dhe dërgon një sinjal dëshpërues për një vend që po lufton për një ideal evropian të lirisë. BE-ja këmbëngul se këto kredi janë me kushte aq të favorshme saqë ato janë të ngjashme me grantet. Sidoqoftë, letrat e vogla thonë se ato duhet të shlyhen, që do të thotë se ato do t’i shtohen shifrave zyrtare të borxhit të Ukrainës. Barra më e lartë e borxhit do ta bëjë edhe më të vështirë kthimin eventual të vendit në tregun e obligacioneve.
Dhe koprracia e BE-së mund të minojë mbështetjen amerikane për Ukrainën – mbështetje që është thelbësore për të për të fituar luftën dhe për të siguruar paqen. Ndihma për Ukrainën ka mbledhur mbështetjen dypartiake në Uashington. Por sa më shumë që Evropa të lëkundet, aq më i tendosur bëhet konsensusi. Këtë javë, Kevin McCarthy, udhëheqësi i pakicës së Dhomës së Përfaqësuesve, paralajmëroi se nuk do të kishte asnjë “çek bosh” për Ukrainën nëse recesioni do të godiste Amerikën. BE thotë se dëshiron të jetë një aktor më i fuqishëm gjeopolitik. Aq më tepër arsye për të paguar.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
