Gazeta e njohur britanike “The Guardian” i ka kushtuar një artikull të veçantë Shqipërisë, duke u ndalur edhe tek ikjet masive të të rinjve, që siç shkruan gazeta largohen nga varfëria dhe korrupsioni.
Sipas të përditshmes britanike, çdo familje në Shqipëri tashmë ka një anëtar jashtë vendit, ndërsa sondazhet kanë treguar se të paktën 60% duan të largohen.
Kriza në marrëdhëniet mes dy vendeve, e ardhur nga anijet që kalojnë Kanalin me një numër gjithnjë në rritje të shqiptarëve, është reflektuar edhe në kalibrin e zyrtarëve, ushtarakë dhe politikë, që vizitojnë misionin britanik.
Shkrimi i plotë nga Helena Smith
Në malësinë veriore nuk ka punë. Në kryeqytet, korrupsioni bllokon rrugën drejt suksesit për të rinjtë e diplomuar dhe nuk është çudi që ka një eksod. Për sa i përket ambasadës së Tiranës, gjithçka ka shkuar për ambasadorin e madhërisë së tij në Shqipëri, Alastair King-Smith. Kriza në marrëdhëniet mes dy vendeve, e ardhur nga gomonet që kalojnë Kanalin me një numër gjithnjë në rritje të shqiptarëve, është reflektuar edhe në kalibrin e zyrtarëve, ushtarakë dhe politikë, që vizitojnë misionin britanik.
Javën e kaluar ishte Gjenerali Stuart Skeates, veterani afgan tani që drejton përpjekjet për të frenuar kalimet. Këtë javë sekretarja e brendshme, Suella Braverman, pritet për një vizitë që, shpresohet se do të zbusë zemërimin e shkaktuar nga përshkrimi i saj i shqiptarëve si organizues të një “pushtimi” të MB-së. Të enjten, ndërsa mosmarrëveshja u përshkallëzua dhe kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, e krahasoi retorikën e qeverisë britanike me ulërimat nga një çmendinë.
Por qendra e vërtetë e mosmarrëveshjes që e ka shtyrë Londrën të dërgojë delegacionet e saj nuk është në Tiranë, por gati 100 milje në veri-lindje, në malësitë e goditura nga varfëria e Shqipërisë, ku shumë ende ëndërrojnë të shkojnë në Dover me gomonet që Braverman është e vendosur t’i ndalojë.
Dikur një vendgrumbullim për të dënuarit dhe të burgosurit politikë gjatë epokës komuniste të Shqipërisë, është në këtë terren të vështirë, brenda pamjes së të ashtuquajturve “malet e mallkuara” të Alpeve Shqiptare, ata që janë me fat që kanë një punë sigurojnë jetesën paga mesatare prej vetëm 270 € në muaj.
Në qytetin e Kukësit, i cili pranoi mijëra refugjatë shqiptarë etnikë gjatë luftës së vitit 1999 në Kosovë, pothuajse të gjithë mbërritën me kamion në Angli. Platformat e mediave sociale të përdorura nga kontrabandistët që operojnë në Kanal kanë luajtur javët e fundit mbi trazirat politike në MB si koha e përsosur për të kaluar kanalin.
“Shumë nga shqiptarët që fillimisht shkuan [në Mbretërinë e Bashkuar] pozuan si azilkërkues kosovarë,” thotë Dr Ilir Gëdeshi, eksperti kryesor i migracionit në vend, duke shpjeguar lidhjet e pazakonta të rajonit me Britaninë.
Gëdeshi, i cili drejton Qendrën për Studime Ekonomike dhe Sociale në Tiranë, ka kaluar pjesën më të mirë të tre dekadave që kur Shqipëria postkomuniste u hap me botën e jashtme duke studiuar flukset migratore. Portretizimi i Braverman-it ndaj bashkatdhetarëve të tij si kriminelë të ashpër e ka lënduar.
“Kjo bisedë për pushtim, për bandat, është shumë e gabuar. Nëse nuk do të kishte pasur krizë ekonomike në Greqi apo Itali, shumë do të shkonin ende atje. Ajo që është e qartë është se në veri është varfëria, mungesa e çdo shprese, ajo që qëndron pas kësaj valë të fundit,” thotë ai.
Pothuajse të gjithë 12,000 shqiptarët që vlerësohet se kanë hyrë në MB këtë vit besohet se kanë ardhur nga malësitë veriore. Shumica e tyre nuk do të jenë arsimuar përtej shkollës fillore, sipas Gëdeshit. Kryetari i qytetit verior të Hasit ka premtuar të ngrejë një statujë të Mbretëreshës Elizabeth II në shenjë mirënjohjeje për të gjithë Britaninë që ka sjellë në zonën e tij në formën e remitancave të punëtorëve.
Optimizmi i krijuar nga ndërtimi i një aeroporti ndërkombëtar në Kukës, një stadium futbolli me 8000 vende dhe rrugë të reja nuk arritën të përmirësonin asnjë ndjenjë mundësie personale.
“Shumica e kushërinjve të mi janë në Britani. Personalisht nuk dua të largohem, por kështu funksionon”. Merr kushërinj. Tre nga kushërinjtë e mi shkuan në tre muajt e fundit. Ata shpenzuan 3000 £ secili për kalimin me varkë. Nëna ime thotë se ata arritën atje të sigurt. Nëse ata mund të jetojnë një jetë të mirë, pse jo?”, thotë 24-vjeçarja Era Koleci, nga qyteti verior i Burrelit, në qendrën moderne kulturore ku ajo punon tani në kryeqytet.
Koleci, e cili ka studiuar administrim biznesi, është një nga të rejat shqiptare që duan të qëndrojnë në vendin e tyre. Në zyrat ultra-moderne të Kongresit Kombëtar të Rinisë, ku stafi po ecën lart pasi Tiranës iu dha titulli i kryeqytetit rinor europian të këtij viti, ka plot të tjera.
“Mbi 1000 delegacione të të rinjve nga e gjithë Evropa na kanë vizituar këtë vit dhe ata kanë mbetur shumë të befasuar nga pasioni ynë dhe gjithë punën që po bëjmë. I yni është një vizion për të ardhmen, por ka shumë kontradikta në vendin tonë dhe një ndryshim i madh midis zonave urbane dhe rurale,” thotë 28-vjeçarja Dafina Peci, sekretare e përgjithshme e kongresit, duke ankuar për imazhin stereotip të shqiptarëve në Britani.
Në një vend me një popullsi më të vogël se Uellsi, thuhet se çdo familje në Shqipëri tashmë ka një anëtar jashtë vendit. Sondazhet e njëpasnjëshme kanë treguar se të paktën 60% duan të largohen. Ndërkohë që varfëria mund të jetë forca shtytëse për migrimin në veri, në Tiranë është arsimi dhe dëshira për jetë të lira nga miqësia dhe korrupsioni që po i shtyn njerëzit jashtë. Rritja e kërkesave për azil nga të diplomuarit e vendosur për të vazhduar studimet jashtë shtetit është një shqetësim i veçantë për Gëdeshin, i cili i frikësohet një ikjeje të paparë truri.
“Të gjithë duan të ikin. Korrupsioni është si kanceri këtu. Për të marrë një punë në sektorin publik duhet të premtosh se do të sjellësh 1500 vota – dhe nuk po bëj shaka, ata kanë njerëz që i numërojnë. Nuk kam miq në Tiranë, sepse të gjithë janë larguar. Në janar kam në plan të shkoj edhe në Amerikë,” thotë Arta Jorgi, e cila është 47 vjeç, flet tre gjuhë dhe ka tre diploma.
Në një vend dikur aq të izoluar sa Shqipëria, ardhja e demokracisë ka rezultuar në një përqafim në dukje të gjallë të kapitalizmit. Rrokaqiejt e mëdhenj prej çeliku dhe betoni ngrihen mbi sheshin Skënderbej të Tiranës; SUV-të dhe makinat e shpejta lundrojnë në bulevardet e zbukuruara me korsi biçikletash; janë shfaqur një bollëk restorantesh dhe kafenesh që shërbejnë mallra të importuara dhe verëra të shkëlqyera, ndërkohë që po zhvillohen plane për të krijuar një muze dhe teatër më të avancuar.
Por rrethi i virtytshëm që shumëkush kishin pritur nga ardhja e demokracisë duket se i ka shpëtuar Shqipërisë. Rrokaqiejt dhe shenjat e tjera të kapitalizmit janë, një simbol i pastrimit të parave të fitimeve të paligjshme të tregtisë së drogës. Në një lëvizje që ka shkaktuar zemërim në një kohë kur çmimet e pronave janë rritur me më shumë se një të tretën, qeveria ka sinjalizuar se mund të jepet një amnisti për pronarët e pronave të konsiderueshme bankare në këmbim të një takse 10% të njëhershme.
“Ndërsa pjesa tjetër e botës po lëviz në sekonda, ne duket se po lëvizim në orë. Nëse nuk do të kisha një djalë, do të isha larguar me siguri,”thotë Enkelda Hakrama, një studente.
Klajdis Rama, i regjistruar në degën e informatikës, është dakord: Unë jam 18 vjeç, por tashmë e di që dua të jem në MB ose SHBA. Shqipëria nuk ka asnjë të ardhme. Nëse doni të jetoni mirë dhe dëshironi të paguheni më shumë, nuk qëndroni këtu.
Ekspertët ia atribuojnë eksodin një periudhe tranzicioni ekonomik që ka zgjatur shumë – e përkeqësuar nga shpresa e prishur për të hyrë në BE, një lëvizje që do të kishte lehtësuar investimet e huaja. Dhe ata kanë frikë se nëse vazhdon, një ekonomi tashmë ndër më të varfrat në Evropë vetëm sa do të përkeqësohet. “Ka disa kohë që bizneset ankohen se nuk gjejnë punonjës,” thotë Ornela Liperi, kryeredaktore e Monitor.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Shqipërisë po i ikën potenciali, e para në Evropë, e pesta në botë’
Fenomeni i largimit, më i lartë se kudo tjetër në Europë
Krizë për punonjës/ Nuk janë zgjidhje emigrantët
