Gjatë festës hënore-vit të ri të Kinës, e cila zgjati nga 21 deri më 27 janar, turistët u dyndën në mauzoleumin e gjerë Taihao në provincën Henan. Xhirimi entuziast i filmave, shëtitjet e bukurive dhe goditja e statujave është dëshmi e një ringjalljeje çuditërisht të shpejtë të konsumatorëve në ekonominë e dytë më të madhe në botë. Mauzoleumi thotë se mori 300,000 vizitorë në periudhën festive, më së shumti në tre vjet. Të ardhurat nga arka jo vetëm që ishin më të mira se vitin e kaluar, ato ishin edhe më të larta se në vitin para Covid-19. Popullsia e Kinës, e cila deri vonë i nënshtrohej një kontrolli masiv, tani po grumbullohet në ekrane.
Rimëkëmbja po arrin më herët se sa pritej sepse virusi u përhap më shpejt. Që kur Kina braktisi me nxitim regjimin e saj zero-kovid, infeksionet duket se kanë kaluar jashtëzakonisht shpejt. Epidemiologët e shtetit vlerësojnë se të paktën 80% e popullsisë tashmë është kapur nga kjo sëmundje. Sipas shifrave zyrtare, numri i pacientëve të shtruar në spital arriti kulmin më 5 janar. Një valë e dytë e infeksioneve pritej pasi udhëtimet për pushime përhapën sëmundjen nga qytetet në fshatra. Por virusi mundi nxitimin festiv. Vala e dytë shumë e frikshme duket se është bashkuar me të parën, vëren Airfinity, një firmë e të dhënave për shkencat e jetës.
Megjithëse numri i vdekjeve nga të gjitha këto infeksione nuk dihet, pasojat ekonomike po bëhen më të qarta. Ndërsa njerëzit janë kapur dhe shëruar nga virusi, ekonomia e shërbimit të Kinës po kthehet në jetë. Një indeks i aktivitetit jashtë sektorit të prodhimit, bazuar në anketat mujore të menaxherëve të blerjeve, u rrit nga 41.6 në dhjetor në 54.4 në janar, kërcimi i dytë më i madh në rekord. Xiaoqing Pi dhe Helen Qiao nga Banka e Amerikës vërejnë se aktiviteti në sektorët e shërbimeve “të goditura nga pandemia”, si shitja me pakicë, akomodimi dhe ngrënie, është rritur ndjeshëm.
Në Meituan, një platformë e-commerce, disa restorante kanë grumbulluar lista pritjeje prej 1000 tavolinash. Njerëzit dikur qëndronin në radhë për testet pcr tani presin të luten në tempujt e njohur. Në Hangzhou, kryeqyteti i provincës Zhejiang, njerëzit u mblodhën jashtë tempullit Linshun në orën 4 të mëngjesit për të ndezur temjan për Zotin e Pasurisë. Të tjerë që arritën majën e malit spektakolar Tianmen në provincën Hunan, i famshëm për shtigjet e tij marramendëse prej xhami, duhej të prisnin deri në orën 21:00 për të kapur një teleferik, sipas National Business Daily, një gazetë shtetërore.
A mund të mbahet ky ritëm i furishëm? Optimistët theksojnë se familjet janë jashtëzakonisht likuide. Depozitat e tyre bankare tani tejkalojnë 120 trilion juanë (18 trilion dollarë), mbi 100% të PBB-së së vitit të kaluar dhe 13 trilion juanë më shumë se sa mund të pritej duke pasur parasysh tendencat para pandemisë, sipas Citigroup, një bankë. Këto depozita mund të ofrojnë municion për një periudhë “shpenzimi hakmarrës”.
Megjithatë, municioni mund të lihet mënjanë për qëllime të tjera. Pjesa më e madhe përbëhet nga para të gatshme që familjet i mbanin në bankë në vend që t’i përdornin për të blerë prona ose për të futur në një fond të përbashkët. Nuk ka gjasa që tani ta shpërndajnë atë me mallra dhe shërbime. Më shumë gjasa, konsideron Citigroup, është një periudhë e “marrjes së rrezikut hakmarrës”, pasi familjet fitojnë besim për të blerë obligacione dhe aksione që janë më pak të sigurta, por potencialisht më shpërblyese se një depozitë bankare. Kjo do të rriste çmimet e aseteve dhe do t’i jepte një nxitje shumë të nevojshme tregut të banesave.
Ndoshta një mënyrë më e saktë për të vlerësuar bumin e ardhshëm të shpenzimeve është të shikojmë hendekun midis të ardhurave familjare dhe shpenzimeve konsumatore. Në tre vitet para pandemisë, familjet kursyen 30% të të ardhurave të tyre të disponueshme. Gjatë pandemisë ata kursyen 33%. Rezultati kumulativ i këtij kursimi shtesë është rreth 4,9 trilion juanë. Nëse konsumatorët do të shtonin këtë në shpenzimet e tyre këtë vit, do të rritej konsumi i tyre me 14% (para përshtatjes me inflacionin).
Madhësia e saktë e zbavitjes do të varet përfundimisht nga kushtet më të gjera ekonomike. Çmimet e pronave kanë rënë dhe tregu i punës është i dobët, me papunësinë e të rinjve ende mbi 16%. Por tregu i punës i Kinës është rikthyer shpejt pas pengesave të mëparshme të kovidit, dhe të rinjtë e papunë përbëjnë vetëm rreth 1% të fuqisë punëtore urbane. Me fat, pak shpenzime shtesë do të rezultojnë në shitje më të larta dhe punësime më të forta, nga ana tjetër duke motivuar shpenzime shtesë. E gjithë kjo do të thotë se konsumi mund të jetë pjesa më e madhe e rritjes së Kinës këtë vit: pothuajse 80%, sipas Citigroup, nëse përfshihen shpenzimet e qeverisë. Kjo do të ishte përqindja më e lartë për më shumë se dy dekada.
Shkelja e Kinës do të japë një kontribut të mirëpritur në rritjen globale. Sipas parashikimeve të FMN-së, të publikuara më 30 janar, ekonomia e vendit do të rritet me 5.2% këtë vit, duke përbërë dy të pestat e zgjerimit të ekonomisë botërore. Së bashku, Amerika dhe Eurozona do të kontribuojnë më pak se një të pestën.
Një studim i kohëve të fundit nga ekonomistët në Rezervën Federale të Amerikës bën një pikë themelore me titullin e tij: “Ajo që ndodh në Kinë nuk qëndron në Kinë”. Vlerësimet e tyre sugjerojnë se një zgjerim i shkaktuar nga politika në PBB-në e Kinës prej 1% shton rreth 0.25% ndaj pjesës tjetër të PBB-së së botës pas një ose dy vitesh. Autorët nuk shqyrtojnë përhapjet nga rihapja e Kinës. Por rezultatet e tyre japin disa tregues të pasojave të mundshme. Nëse rihapja e Kinës rrit normën e rritjes së brendshme nga 3% në 5-6% këtë vit, efektet e përhapjes mund të jenë 0,5-0,75% të PBB-së së pjesës tjetër të botës, ose rreth 400 miliardë-600 miliardë dollarë me një normë vjetore.
Megjithatë, një rritje në rritje nuk do të ishte një e mirë e palidhur. Bankat qendrore ende duan të frenojnë inflacionin. Nëse kërkesa më e lartë kineze shton presionet e çmimeve, politikëbërësit mund të ndjehen të detyruar të ngadalësojnë ekonomitë e tyre duke rritur normat e interesit ose duke vonuar shkurtimet. Lael Brainard, nënkryetare e Fed, ka vënë në dukje se dalja e Kinës nga zero-kovid ka implikime të pasigurta për kërkesën globale dhe inflacionin, veçanërisht në mallra. Christine Lagarde, kreu i Bankës Qendrore Evropiane, ka paralajmëruar se do të rrisë “presionin inflacioniste”, sepse Kina do të konsumojë më shumë energji. Sipas Goldman Sachs, një bankë tjetër, rihapja mund të shtojë 15-21 dollarë në një fuçi naftë të papërpunuar Brent, që tani tregtohet me rreth 80 dollarë.
Pas krizës financiare aziatike në vitin 1997, ekonomia kineze ndihmoi në stabilizimin e rajonit. Pas krizës globale financiare një dekadë më vonë, rritja e Kinës ndihmoi në stabilizimin e botës. Këtë vit do të japë edhe një herë kontributin e vetëm më të madh në rritjen globale. Por ndërsa në të kaluarën kontributi i Kinës vinte nga shpenzimet për investime, tani konsumi do të marrë drejtimin. Konsumatorët kinezë kanë goditur tradicionalisht nën peshën e tyre. Këtë vit do të godasin më fort.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A po tronditet ekonomia globale në të menduarit afatgjatë?
A do të paguajnë këta liderë për paaftësinë dhe cinizmin?
