Përballë boshllëqeve në rritje të investimeve, shumica e politikëbërësve evropianë duket se mendojnë se është koha për një paketë tjetër stimuluese me bazë të gjerë, pavarësisht inflacionit të lartë dhe niveleve të larta të borxhit publik. Por kam frikë se e kanë gabim.
Stimuli thjesht do ta detyronte Bankën Qendrore Evropiane të rriste më tej dhe më shpejt normat e interesit. Ajo që na nevojitet në vend të kësaj është mbështetja e synuar, përkatësisht investimet në sektorë që janë të gjelbër dhe që kanë gjasa të nxisin elasticitetin dhe konkurrencën. Burimet e nevojshme duhet të mobilizohen shpejt dhe në shkallë të gjerë të BE-së, me synimin e shprehur të mobilizimit të investimeve private.
Ka pasur shumë keqtrajtime në Evropë për kërcënimin e paraqitur nga Akti i Zvogëlimit të Inflacionit në SHBA. Megjithatë, pavarësisht gjithë frikës që ka provokuar, IRA është përfundimisht një hap në drejtimin e duhur. Ai ofron mbështetje masive për sektorët e gjelbër ku nevojiten urgjentisht më shumë investime, dhe tregon se Shtetet e Bashkuara dhe Evropa janë më në fund në linjë në ndjekjen e një transformimi të qëndrueshëm ekonomik. Evropianët duhet të mirëpresin dëshirën e SHBA-së për të rritur kapacitetin e saj të energjisë së rinovueshme dhe se ajo po i vendos paratë e saj aty ku është.
Qëllimi i IRA-s për ndërtimin e infrastrukturës moderne me karbon të ulët nuk është në vetvete një problem për ekonominë evropiane. Përkundrazi, në sektorë si energjia e erës, ku Evropa është lider në teknologji, kërkesa më e lartë për investime është një zhvillim pozitiv. Përveç ndikimit pozitiv në klimën, subvencionet amerikane do të ofrojnë mundësi të reja biznesi për firmat evropiane.
Sigurisht, disa elementë të politikës së re të SHBA-së paraqesin sfida. IRA ofron mbështetje thelbësore për panelet diellore, energjinë e erës, ruajtjen e energjisë dhe pajisjet me hidrogjen të pastër, por shumica e këtyre përfitimeve janë të kufizuara për prodhuesit që mund të pretendojnë statusin “prodhuar në Amerikë”. Ky konfigurim sigurisht që përjashton prodhuesit evropianë, të cilët nuk marrin të njëjtat subvencione nga Bashkimi Evropian.
Kjo ngre rrezikun që disa prodhues evropianë të pajisjeve dhe prodhues të hidrogjenit të tërheqin aksionet dhe të zhvendosen në SHBA, duke shtuar gjendjen e sektorit të inovacionit tashmë të nënfinancuar të BE-së. Pikërisht kur duhet të përforcojmë zinxhirin e furnizimit në zhvillim për teknologjinë e gjelbër, disa nga dispozitat e IRA-s mund ta prishin atë – duke përfituar Amerikën në kurriz të Evropës.
Por, duke mbajtur kanale të hapura komunikimi me partnerët tanë amerikanë dhe duke synuar investimet tona në sektorët e duhur, Evropa mund të neutralizojë pjesët problematike të IRA-s, ndërkohë që ende përfiton nga pjesët e mira. Një dialog i tillë është thelbësor, sepse ne duhet të bindim SHBA-në që të rishqyrtojë disa nga dispozitat e IRA-s, veçanërisht ato që bien ndesh me parimet e kahershme të konkurrencës së hapur dhe të ndershme.
Megjithatë, në ndjekjen e bisedimeve të tilla, ne nuk duhet të paraqitemi si viktima. Evropianët duhet të pranojnë se shumë nga boshllëqet tona aktuale të investimeve qëndrojnë shumë përtej fushëveprimit të IRA-s. Siç tregon raporti kryesor vjetor i Bankës Evropiane të Investimeve, gjatë dhjetë viteve të fundit, Evropa ka investuar 2% më pak në vit në rritjen e produktivitetit sesa konkurrentët e saj. IRA duhet të shihet si një thirrje zgjimi për të adresuar këtë nën-investim. Na duhet urgjentisht të derdhim më shumë para në energjinë e pastër evropiane, prodhimin e teknologjisë së pastër dhe dixhitalizimin – të gjitha këto janë thelbësore për tranzicionin e gjelbër dhe konkurrencën e ardhshme.
Kjo mund të duket si një punë e madhe, por e vërteta është se ne tashmë kemi shumicën e mjeteve që na duhen. Grupi EIB ofron një gamë të gjerë zgjidhjesh për ndarjen e rrezikut dhe financim afatgjatë që mund t’i bëjnë risitë premtuese më të këndshme për investitorët privatë. Modeli ynë për grumbullimin e kapitalit na ka lejuar të fillojmë përparime të mëdha në shkencat e jetës, sektorin e energjisë, informatikën kuantike dhe teknologjitë satelitore.
Ne mund t’i dërgojmë një sinjal të fortë tregut se institucionet dhe qeveritë e BE-së janë të gatshme të promovojnë teknologjitë më të fundit me investime në borxhe dhe kapitale që në fazat e hershme të zhvillimit. Ne jemi të gatshëm të punojmë me Komisionin Evropian dhe shtetet anëtare të BE-së për të krijuar një fond të ri të kapitalit pan-BE për të mbështetur sipërmarrjet e mëdha që janë strategjikisht të rëndësishme për ekonominë neto zero.
Disa mund të pyesin veten pse do të përqendroheshim në sipërmarrjet e mëdha, duke pasur parasysh se “sipërmarrjet” priren të kujtojnë fillimet që sipërmarrësit lançojnë në garazhet e tyre. Por, në fakt, ne po shohim gjithnjë e më shumë sipërmarrje masive që dalin në krye të inovacionit. Konsideroni prodhuesin e baterive Northvolt, me fabrikën e tij të re giga në Suedinë veriore. Është një startup, por do t’ju duheshin një mijë garazhe për ta akomoduar atë.
Sipërmarrjet e kësaj madhësie janë pikërisht ajo që i duhet Evropës, dhe ato kërkojnë investime shumë miliarda euro në fillim, zakonisht në formën e fondeve të kapitalit dhe të tipit të kapitalit. Kështu, një fond kapitali i BE-së mund të shtojë vlerë të konsiderueshme duke ndihmuar më shumë firma më të avancuara të fillojnë. Dhe megjithëse investimet për të cilat po flas janë të mëdha, ato gjithashtu do të synoheshin saktësisht.
E bukura e kësaj qasjeje është se është pan-evropiane. Ai do të promovonte një fushë loje të barabartë për vendet anëtare të BE-së dhe në këtë mënyrë do të mbronte një nga arritjet tona kryesore: tregun e vetëm. Gjithashtu do të na ndihmonte të përballemi me sfidat tona globale pa lënë mënjanë vlerat tona. Do të ishte një përgjigje thelbësore evropiane ndaj IRA-s dhe ndaj sfidave më të gjera gjeopolitike me të cilat përballet Evropa. /Werner Hoyer
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Project Syndicate“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Europa po shkon drejt recesionit. Sa i rëndë do të jetë?
