Vendimi i fundit i presidentit rus Vladimir Putin për të pezulluar pjesëmarrjen e Rusisë në paktin START mbi armët bërthamore mund të jetë një bekim.
Nëse kjo i shtyn Shtetet e Bashkuara të pranojnë se bota bipolare e marrëveshjeve të armëve bërthamore SHBA-Rusi është një gjë e së kaluarës dhe se Kina tani duhet të konsiderohet si fuqia e tretë e madhe bërthamore, atëherë Putini do t’i ketë bërë Shteteve të Bashkuara një nder.
Synimi i tij, natyrisht, ishte të përpiqej të frikësonte Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj që ndihmonin Ukrainën kundër agresionit të Rusisë. Putin po luante një tjetër nga kartat e tij bërthamore, ashtu siç kishte me kërcënimet e nënkuptuara për të përdorur armë taktike bërthamore në Ukrainë ose për të përshkallëzuar luftën konvencionale të vazhdueshme.
Këto kërcënime dukej se i shqetësonin udhëheqësit e NATO-s, të cilët hezituan të dërgonin armët e kërkuara nga Kievi.
Putini, fatkeqësisht, nuk gaboi: Disa në Perëndim vajtuan ‘vdekjen’ e marrëveshjes së armëve strategjike. Por duke pasur parasysh fuqinë në rritje të antantës Rusi-Kinë dhe zgjerimin e programeve të armëve bërthamore dhe raketave balistike të Kinës, marrëveshjet e armëve të stilit të Luftës së Ftohtë, SHBA-Rusi nuk janë thjesht të pakëshillueshme, por të rrezikshme.
Ndërsa ende e paqartë se çfarë do të thotë “pezullim” në vend që të tërhiqesh plotësisht nga START-i i ri, sjellja e Putinit ka ekspozuar rrezikun e vërtetë, që shtrihej përtej Ukrainës ose START-it të ri, që ishte një marrëveshje e keqe kur u nënshkrua dhe nuk u përmirësua më me kalimin e kohës.
Në vitin 2021, Presidenti Biden gaboi kur zgjati New START për pesë vjet. Edhe Shtëpia e Bardhë tani pranon se Rusia e ka shkelur traktatin.
Megjithatë, këto të meta zbehen përpara kompleksitetit të botës bërthamore trepolare në zhvillim.
Kina e kupton qartë këtë realitet dhe pa dyshim kjo është arsyeja pse ajo ka refuzuar t’i bashkohet çdo negociate për një pasardhës të START. Presidenti kinez Xi Jinping ka të ngjarë të synojë të rrisë asetet e tij bërthamore derisa të jetë tepër vonë që negociatat të frenojnë rritjen e tyre.
Shtetet e Bashkuara dhe Rusia kanë rezerva bërthamore shumë më të mëdha se ato të Kinës, por çështja e rëndësishme është fokusimi i Pekinit tek këto armë.
Bota e mëparshme bërthamore bipolare ishte shumë më e thjeshtë, strategjike dhe operacionale.
Doktrinat themelore bërthamore të SHBA dhe strategjitë e parandalimit supozuan një kundërshtar kryesor bërthamor. Fatkeqësisht, ajo që ne “dinim” gjatë Luftës së Ftohtë është krejtësisht e pamjaftueshme sot. Tani duke u përballur me dy kundërshtarë të mëdhenj bërthamorë, Shtetet e Bashkuara duhet të rikalibrojnë urgjentisht kërkesat e saj.
Konsideroni dy mundësi.
Ne, për shembull, mund të përballeshim me një konfrontim bërthamor me Rusinë, pas së cilës, duke supozuar se dolëm “fitimtarë”, ne u përballëm menjëherë me një konfrontim të dytë bërthamor me Kinën.
Një krizë tjetër e mundshme mund të na bëjë të përballemi me një bosht Kinë-Rusi, duke na kërcënuar ne dhe aleatët tanë evropianë dhe aziatikë njëkohësisht.
Përpara se të angazhohet në diplomaci të mëtejshme të armëve strategjike, Uashingtoni duhet të vendosë çështjet themelore se sa të mëdha duhet të jenë asetet bërthamore të SHBA-së për t’u përballur me dy kundërshtarë. Do të ishte vetëvrasje të argumentohej se Shtetet e Bashkuara mund të mjaftonin me të tre vendet në nivele të barabarta armësh, një rezultat tipik i marrëveshjeve të kontrollit të armëve. Por sa më shumë ko do t’i duheshin Shteteve të Bashkuara për vetëmbrojtje dhe për të vendosur parandalimin? Sa armë të tjera do të ishin optimale, apo edhe minimalisht të mjaftueshme? E barabartë me totalin e kombinuar Moskë-Pekin, apo më shumë?
Dhe mos harroni se Koreja e Veriut, Irani dhe shtetet e tjera aspirante për armë bërthamore pothuajse me siguri e shohin Rusinë dhe Kinën si kombe miqësore, dhe Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj me armë bërthamore Britaninë dhe Francën si armiq.
Çështje strategjike jashtëzakonisht të rëndësishme si këto, me pasoja të gjera për pozicionin bërthamor të SHBA-së, asetet antiraketë dhe buxhetin e mbrojtjes, janë këtu tani.
Këto vendime për jetë a vdekje janë shumë më urgjente për mbrojtjen e Shteteve të Bashkuara sesa marrëveshjet e kontrollit të armëve.
Më mirë t’i kemi armët në dorë dhe më pas, nëse zgjedhim, t’i kufizojmë, sesa të mos kemi mjaftueshëm, duke lejuar Moskën dhe Pekinin të diktojnë marrëdhëniet e ardhshme.
Ne gjithashtu kemi nevojë për aleatët tanë për t’u angazhuar, këtë herë globalisht; nuk do të jetë e mjaftueshme që Shtetet e Bashkuara të merren me NATO-n nga njëra anë ose me një sërë aleancash dypalëshe, të përbashkëta, indo-paqësore, nga ana tjetër.
Arritja e ardhshme e Kinës e statusit të homologut si një fuqi bërthamore dhe bashkimi i saj me superfuqinë bërthamore Rusinë, është një kërcënim global.
Që na e bëri të qartë urgjencën, faleminderit President Putin.
John R. Bolton shërbeu si këshilltar për sigurinë kombëtare nën Presidentin Donald Trump dhe është autor i “Dhoma ku ndodhi: Një kujtim i Shtëpisë së Bardhë”.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
SHBA dhe Rusia në bisedime për kontrollin e armëve bërthamore
