Misteri vazhdon.
Asnjë nga pesë liderët evropianë që kanë vizituar Pekinin që kur Kina i dha fund politikës së saj zero-Covid nuk ka arritur të heqë “renë e paqartësisë” mbi synimet reale të Xi Jinping mbi Rusinë dhe Ukrainën.
As Emmanuel Macron, presidenti i Francës, i cili kaloi gjashtë orë me liderin kinez këtë javë gjatë një vizite shtetërore tre-ditore, të cilit iu bashkua për një pjesë të bisedimeve nga presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen.
Olaf Scholz, kancelari gjerman, ishte i pari që shkoi në Pekin nëntorin e kaluar. Gjithçka që ai mori, përveç rifillimit të kontakteve të nivelit të lartë ekonomik dhe tregtar, ishte një një deklaratë me fjalë të paqarta se Kina kundërshtonte përdorimin e armëve bërthamore. Charles Michel, president i Këshillit Evropian, shkoi disa javë më vonë, ndërsa forcat ajrore kineze dhe ruse po kryenin stërvitje të përbashkëta. Ai mori fjalë mbështetjeje për “përpjekjet ndërmjetësuese” të BE-së, të cilat nuk ekzistonin.
Më pas, muajin e kaluar, erdhi kryeministri spanjoll, Pedro Sanchez. Sipas gazetës El Mundo, lideri kinez shkoi aq larg sa në bisedën e tyre pranoi se Ukraina ishte një shtet sovran dhe kishte të drejtë të ekzistonte. Por brenda kujt kufijsh? Dhe koncepti i sovranitetit mund t’i nënshtrohet interpretimit.
Në fund të fundit, në një deklaratë të përbashkët pas samitit Putin-Xi më 4 shkurt 2022, Rusia dhe Kina pretenduan se ishin “rojet e vërteta të demokracisë”.
Me siguri askush nuk e priste që Macron të ftohej pas atyre përpjekjeve të dështuara? Ishte ai që u përpoq – dhe dështoi – të fliste me Donald Trump për t’iu përmbajtur marrëveshjes bërthamore të Iranit; ai gjithashtu u përpoq, dhe dështoi, të pengonte Vladimir Putinin nga fillimi i një lufte.
Por ai nuk e ka humbur besimin në fuqinë e tij të bindjes.
Ai është i bindur se Kina është i vetmi vend që mund të lëkundë Rusinë për luftën në Ukrainë, për mirë apo për keq. Kina, tha një zyrtar francez, mund të jetë një “ndryshues i lojës” – ia vlen të provohet përsëri.
Sjellja e von der Leyen me vete tregoi se nuk ishte vetëm një përpjekje franceze, por një përpjekje evropiane – megjithëse kinezët treguan ndjenjën e tyre të hierarkisë politike, duke e pritur me madhështi dhe ceremoni kreun e shtetit francez, dhe një trajtim shumë më modest për presidenten e KE.
Francezët nuk prisnin që Xi Jinping të dënonte pushtimin e Ukrainës nga Rusia; Vizita e liderit kinez në Moskë muajin e kaluar dëshmoi “miqësinë e tyre pa kufi” (edhe pse është një miqësi asimetrike).
Shpresat për një rol ndërmjetësues të Kinën gjithashtu kanë humbur.
Por Parisi ende mendonte se Kina mund të luante një “rol të madh” për të ndihmuar në “përcaktimin e kushteve” për një rrugëdalje nga konflikti.
Dhënia e garancive se nuk do t’i sigurojë Rusisë armë vdekjeprurëse do të ndihmonte patjetër.
Telefonata e presidentit të Ukrainës Volodymyr Zelenskyy gjithashtu do të ishte e dobishme, sugjeruan Macron dhe von der Leyen,.Xi nuk i hodhi poshtë kërkesat e tyre dhe as nuk i miratoi konkretisht ato. Armët? “Kjo nuk është lufta jonë”. tha ai, “Zelenskyn do ta telefonoj kur koha dhe kushtet të jenë të përshtatshme”.
Xi nuk e dënoi vendosjen e ardhshme të armëve bërthamore në Bjellorusi të planifikuar nga Putin.
Në një fjalim të ashpër mbi ambicien e Kinës për t’u bërë “kombi më i fuqishëm në botë” një javë më parë, von der Leyen vuri në dukje se mënyra se si Pekini “vazhdon të ndërveprojë me luftën e Putinit do të jetë një faktor përcaktues për marrëdhëniet BE-Kinë në vazhdim”.
Çështja me të vërtetë dominoi vizitën e saj dhe bisedimet e Macron.
E kapur mes një guri dhe një vendi të vështirë, Evropa po përpiqet të vlerësojë synimet e Kinës në një moment kritik në marrëdhëniet e tensionuara të rrezikshme kino-amerikane.
Vazhdimi i takimeve të liderëve evropianë me Xi është në kontrast me mungesën e vizitave nga amerikanët.
Lufta në Ukrainë ka forcuar njëkohësisht aleancën transatlantike dhe ka shtyrë Rusinë në krahët e Kinës, me pjesën tjetër të botës që ndihet e lënë jashtë.
Udhëheqësit evropianë pranojnë se në përshkrimin zyrtar trepalësh të BE-së për vitin 2019 të Kinës si “partner, konkurrent dhe rival sistematik”, rivaliteti tani në masë të madhe e lë në hije partneritetin.
Megjithatë, Berlini, Parisi dhe Brukseli duan të “rregullojnë” marrëdhëniet me Kinën, jo të “shkëputen” prej saj.
Von der Leyen ka të drejtë: bota dhe Kina kanë ndryshuar në mënyrë dramatike gjatë tre viteve të fundit. Por edhe Evropa.
Pandemia, së bashku me “diplomacinë e maskave” katastrofike të Pekinit dhe “luftëtarët-ujk” nga ambasadorët kinezë, u dhanë qeverive evropiane një mësim për varësinë. Përpjekja e Kinës për të hyrë në Evropën Qendrore dhe Lindore, përmes iniciativës së saj “Një brez një rrugë” dhe një qasjeje agresive diplomatike, kanë dështuar.
BE-ja tani po ndërton mjete për të mbrojtur veten nga ndërhyrjet e huaja. Gjithashtu po mëson të sillet si një fuqi botërore.
Fjalët e ashpra të Von der Leyen dhe Macron në Pekin mund të kenë habitur udhëheqjen kineze.
Megjithatë Macron kishte më shumë se 50 shefa ekzekutivë që udhëtonin me të. Dhe Kina është partneri më i madh tregtar i BE-së.
Një Kinë më e sigurt dhe një Evropë më e sigurt tani po përpiqen të gjejnë gjuhën e përbashkët në një botë ku realitetet gjeopolitike bien ndesh me interesat ekonomike.
Shkrimtari është drejtor editorial dhe kolumnist në Le Monde
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Evropa duhet të mbrohet nga “kuajt trojanë” të Kinës!
Biden premton aleanca “për zmbrapsjen” e Kinës
