Lajmet janë plot me takime urgjente, banka qendrore që ofrojnë linja kredie dhe aksione bankare në rënie.
Nuk është çudi që njerëzit pyesin: a është ky fillimi i një krize tjetër financiare?
Politikanët, përfshirë kryeministrin e Mbretërisë së Bashkuar dhe bankat qendrore, thonë se situata tani është e qëndrueshme. Por aksionet bankare kanë vazhduar të luhaten.
Pra, sa e keqe është kjo dhe çfarë do të thotë për ju?
Çfarë po ndodh me bankat dhe a po shemben?
Në SHBA, rregullatorët kanë mbyllur dhe shitur tre banka të mesme amerikane që nga fillimi i marsit – Silicon Valley Bank, Signature Bank dhe First Republic. Dështimet janë më të mëdhatë që kanë goditur SHBA-në që nga kriza financiare e vitit 2008.
Në Evropë, gjiganti i trazuar zviceran Credit Suisse, një lojtar i madh global, po merret nga rivali UBS në një marrëveshje shpëtimi të detyruar.
Shembjet erdhën pasi klientët të shqetësuar për sigurinë e fondeve të tyre tërhoqën paratë e tyre në masë.
Bankat qendrore iu përgjigjën krizës me masa për të vënë në dispozicion para shtesë për t’u siguruar që transaksionet financiare të vazhdojnë si normale.
Ky është lloji i veprimit që u ndërmor gjatë krizës financiare në 2008 dhe në fillim të pandemisë, i projektuar për të forcuar besimin dhe për t’u siguruar që bankat ende mund të japin kredi dhe të paguajnë për klientët që duan të marrin paratë e tyre.
Ndërsa frika është zbutur, disa nga këto masa janë hequr.
A janë bankat në Mbretërinë e Bashkuar në rrezik?
Aksionet e bankave sigurisht që kanë pasur një lëkundje, pasi besimi u trondit.
Të dy UBS dhe Credit Suisse kanë operacione në Londër, duke menaxhuar para për klientët e pasur dhe duke këshilluar për bashkime dhe investime dhe mund të ketë disa humbje pune ku bizneset e dy bankave mbivendosen.
Por nuk ka asnjë arsye për të pritur ndonjë ndikim të mëtejshëm të drejtpërdrejtë në bankat e Mbretërisë së Bashkuar, qoftë nga rënia e Credit Suisse, qoftë nga kolapsi i huadhënësve më të vegjël amerikanë.
“Sistemi bankar i Mbretërisë së Bashkuar mbetet i sigurt, i shëndoshë dhe i mirëkapitalizuar,” tha një zëdhënës i Thesarit në Mbretërinë e Bashkuar në një deklaratë pas dështimit të Republikës së Parë më 1 maj. Zëdhënësi e quajti kolapsin “një çështje për autoritetet amerikane”.
Pse po ndodh kjo tani?
Trazirat janë pjesë e pasojave pasi bankat qendrore, përfshirë në SHBA dhe MB, rritën ndjeshëm normat e interesit vitin e kaluar në përpjekje për të ulur çmimet në rritje.
Pas vitesh me norma interesi shumë të ulëta, kjo ka ardhur si tronditëse.
Bankat që mbajnë borxh të emetuar kur normat e interesit ishin më të ulëta kanë parë rënien e vlerës së këtyre aktiveve.
Kur klientët u kapën nga paniku dhe filluan të nxirrnin paratë e tyre, bilancet e tyre nuk ishin aq të fortë sa të përballonin lëvizjet.
Silicon Valley Bank, e cila kujdesej për industrinë e teknologjisë dhe u dëmtua pasi sektori u ngadalësua, ngjalli frikën kur zbuloi në mars se kishte nevojë për të mbledhur para. Shqetësimet u përhapën, duke rrëzuar Signature Bank disa ditë më vonë dhe përfundimisht First Republic.
Credit Suisse kishte problemet e veta – hapa të gabuara për menaxhimin e rrezikut, skandale me të cilat u kap, duke përfshirë pastrimin e parave dhe vitin e kaluar raportoi një humbje të rëndë.
Por edhe ajo u gjend në një spirale të papritur në rënie në mars, pasi klientët e shqetësuar zhvendosën fondet në banka të tjera – pavarësisht se mori një shpëtim urgjent prej 50 miliardë dollarësh (41 miliardë £) nga Banka Kombëtare Zvicerane.
A janë të sigurta paratë e mia?
Njerëzit e zakonshëm kanë pak arsye për t’u frikësuar për fondet e tyre.
Në skenarin shumë të pamundur që një bankë ose shoqëri ndërtimi të shembet, atëherë ekziston mbrojtja e depozitave.
Në MB, kjo do të thotë se 85,000 £ për person, për institucion mbrohet (ose 170,000 £ në një llogari të përbashkët). Pra, nëse keni 85,000 £ në një bankë dhe 85,000 £ në një bankë të licencuar veçmas, atëherë gjithçka është e sigurt nëse të dyja dështojnë, sipas Skemës së Kompensimit të Shërbimeve Financiare. Ekziston gjithashtu një kufi i përkohshëm më i lartë prej 1 milion £ për gjashtë muaj, nëse merrni një fluks të papritur fondesh, si për shembull një trashëgimi.
Mbrojtja është e ngjashme në BE dhe qeveria amerikane ka mbrojtur depozitat deri në 250,000 dollarë për një kohë të gjatë. Në vazhdën e krizës, zyrtarët amerikanë kanë propozuar rritjen e mbrojtjes për llogaritë e biznesit.
A është kjo një krizë bankare si në vitin 2008?
Nuk duket të ketë të njëjtin problem në të gjithë sistemin që kishte në vitin 2008, kur bankat në mbarë botën papritmas zbuluan se ishin të ekspozuara ndaj investimeve të kalbura në tregun e banesave në SHBA.
Kjo çoi në paketa të mëdha shpëtimi nga qeveria dhe një recesion ekonomik global.
Që atëherë, bankat janë urdhëruar të mbajnë më shumë kapital dhe rregulloret rreth rrezikut janë shtrënguar. Pra, shumica e ekspertëve besojnë se ndikimi i këtyre problemeve aktuale do të përmbahet.
Megjithatë, bota e bankave është jashtëzakonisht e ndërlikuar. Mund të jetë e vështirë të identifikosh se ku mund të qëndrojnë brishtësitë e reja, derisa sistemi të vihet nën presion, siç ndodhi kur qeveria e Liz Truss befasoi tregjet me strategjinë e saj të re ekonomike në shtator, dhe siç është tani me norma më të larta interesi dhe besim të lëkundur. .
Për më tepër, nervozizmi rreth shëndetit të bankave është shpesh ngjitës. Dhe nëse njerëzit fillojnë të shqetësohen për depozitat e tyre, ata mund t’i lëvizin ato me një klikim të mausit.
Edhe nëse nuk shohim rënien totale të besimit që karakterizoi krizën financiare, ne mund të shohim përsëri që rregullatorët të ashpërsojnë më tej rregullat dhe bankat të tërhiqen nga gatishmëria e tyre për të dhënë hua.
Kjo mund të sjellë një të ftohtë në ekonominë globale, në një kohë kur ajo mund të bënte pa të.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “BBC“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë do të thotë për evropianët kolapsi i Bankës së Silicon Valley?
BBC: A është ky fillimi i një krize tjetër financiare?
