Jo kryeqyteti i zakonshëm, madhështor evropian: Tirana është një qytet me një të kaluar komplekse dhe një të tashme të gjallë, por pikërisht për këtë arsye është e pajisur me një bukuri misterioze dhe prekëse. Tirana i duhet një udhëtari kurioz me pasion për të pazakonshmen për të vlerësuar të gjitha nuancat dhe kontrastet më të dukshme. Udhëkryq popullsie dhe interesash tregtare deri në epokën e hekurit, Tirana mori rëndësi që nga shekulli i shtatëmbëdhjetë, i përshkuar gjithmonë nga synime dhe interesa konfliktuale, mbi të gjitha i ndarë midis Evropës Qendrore dhe Perandorisë Osmane, për të kaluar më pas nga dominimi i Italisë fashiste në izolim i imponuar nga një regjim komunist me ashpërsi të veçantë. Pastaj erdhën vitet nëntëdhjetë, me pamjet e zbarkimeve përtej Adriatikut, ende të gdhendura në kujtesën e shumë italianëve.
Por ndërkohë Shqipëria dhe vetë Tirana kanë vendosur rrugën dhe ëndrrat e tyre, duke kaluar pengesat, vështirësitë dhe korrupsionin, por edhe duke u mbështetur në energjitë e saj më të forta dhe më të rrënjosura. Tani kryeqyteti, i rrethuar ashtu siç është nga mali i Dajit, ndër më të lartat në Ballkan, mbetet një kondensim shpirtërash shumë të ndryshëm dhe kontradiktore, nisur nga arkitektura e tij në të cilën vilat në stilin italian të viteve 1920 dhe kalldrëmet osmane pasojnë njëra-tjetrën, kullat madhështore, tregje tradicionale dhe butikë shumë moderne dhe projekte ndërkombëtare milionere. Në dekadën e fundit, falë një projekti qeveritar janë pikturuar me ngjyra të ndezura monumente dhe ndërtesa të epokës komuniste, një metaforë madhështore e një realiteti urban që është ngjyer me një jetë të re.
Pas tërmetit shkatërrues të vitit 2019 , i cili rrezikoi të ndërpresë këtë vrull zhvilli, Tirana është rikuperuar sërish, duke u nisur nga burimet e saj më energjike. Është në fakt një qytet i mbushur me të rinj, të cilët janë kthyer nga jashtë apo janë rritur këtu, rizbulojnë traditat dhe i vlerësojnë ato nga pikëpamja globale. Nuk është rastësi që vitin e kaluar qyteti u shpall Kryeqyteti Evropian i Rinisë 2022. Edhe sot është një katalizator i paprecedentë dhe ende në rritje për stimujt, ngjarjet dhe tendencat. Pikërisht për këtë arsye është qyteti i parë që pret, duke filluar nga data 8 maj, Panorama e modës – Vala e Re Italiane, projekti i Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Bashkëpunimit Ndërkombëtar i kuruar nga Vogue Italia dhe që sjell një brez të ri stilistësh italianë në një ekspozitë udhëtuese.
Për të zbuluar një qytet që duket se fsheh sekretet e tij me xhelozi kokëfortë dhe mister të paqartë, por që mbytet nga dëshira për të ardhmen dhe pranimi i stimujve nga më të ndryshmet, kërkuam disa të brendshëm, të cilët e përjetojnë atë, të na tregojnë për vendet themelore të një Tiranë të pazakontë dhe vazhdimisht në zhvillim.
Ku të qëndroni
“Për të qëndruar në një vend simpatik dhe për të shijuar kuzhinën e rafinuar mesdhetare, Padam Boutique Hotel & Restaurant është vendi im i preferuar”, na thotë Sonila Alushi, një gazetare dhe aktiviste shqiptare që jeton prej 25 vitesh në Bergamo, por vazhdon të kthehet në atë që është vendi i tij i shpirtit: “Shef Fundim Gjepali , i zgjedhur në listën e Top 10 Shefave të Huaj në Itali, gjithashtu punon në restorantin Antico Arco në Romë, ka zgjedhur me mençuri një menu për të kënaqur të gjitha shijet”. E vendosur në një vilë klasike të stilit viktorian, afër zemrës së qytetit, restoranti elegant dhe i rafinuarai gjithashtu ka një bar lounge të vendosur me një kopsht të madh dhe kështu bëhet vendi i përsosur për të kaluar një pasdite ose një mbrëmje të kompletuar me një kolonë muzikore. Bari i verës i pajisur mirë ju lejon të shijoni verëra të shkëlqyera vendase, ndërsa hoteli në përgjithësi ofron rehati dhe elegancë.
Maritim Hotel Plaza është gjithashtu komod dhe me një stil të rafinuar dhe thelbësor, një hotel i klasit të parë pak hapa nga Parlamenti, Galeria Kombëtare e Arteve dhe Teatri i Operas, me një çati ku mund të përfitoni një pamje pre 360 gradësh të Tiranës. Të shijosh një aperitiv në Lounge Bar në katin e 23-të do të thotë të largohesh nga zhurma e metropolit dhe në vend të kësaj të shijosh pamjen e ngjyrave pasionante të perëndimit të diellit dhe dritat e vrullshme të kryeqytetit në relaksim absolut. Areela, nga ana tjetër, është një hotel me dizajn butik i rinovuar së fundmi, ku bashkohen stili neoklasik dhe një qasje më industriale dhe ku komoditeti dhe shërbimet inovative premtojnë qëndrime shumë të këndshme, pikërisht në zemër të lagjes më historike të qytetit.
Për ata që kërkojnë eksperienca alternative, pranë tregut të madh të Pazarit të Ri, Hostel Milingona është një vend vërtet ikonik dhe piktoresk: emri i tij në shqip do të thotë “milingonë” dhe në fakt vendndodhja është e mbushur me jetë, e karakterizuar mbi të gjitha nga fasadat e saj plot ngjyra dhe shumëngjyrëshe. Gjithsesi, duke bërë xhiron e kryeqytetit drejt zonës së verës rreth Durrësit dhe gjysmë ore nga aeroporti i Tiranës, është e këndshme të hasësh Agroturizëm Gjepali : këtu shefi i lartpërmendur Fundim Gjepali ka rifituar fermën familjare të konfiskuar në të kaluarën nga regjimi dhe ka krijuar një vend të zhytur në natyrën më autentike, ku për të qëndruar gjatë natës por edhe për të shijuar produkte tipike dhe natyrale, të rritura në vend.
Ku të qëndroni
“Për të qëndruar në një vend simpatik dhe për të shijuar kuzhinën e rafinuar mesdhetare, Padam Boutique Hotel & Restaurant është vendi im i preferuar”, na thotë Sonila Alushi, një gazetare dhe aktiviste shqiptare që jeton prej 25 vitesh në Bergamo, por vazhdon të kthehet në atë që është vendi i tij i shpirtit: “Shef Fundim Gjepali , i zgjedhur në listën e Top 10 Shefave të Huaj në Itali, gjithashtu punon në restorantin Antico Arco në Romë, ka zgjedhur me mençuri një menu për të kënaqur të gjitha shijet”. E vendosur në një vilë klasike të stilit viktorian, afër zemrës së qytetit, restoranti elegant dhe i rafinuarai gjithashtu ka një bar lounge të vendosur me një kopsht të madh dhe kështu bëhet vendi i përsosur për të kaluar një pasdite ose një mbrëmje të kompletuar me një kolonë muzikore. Bari i verës i pajisur mirë ju lejon të shijoni verëra të shkëlqyera vendase, ndërsa hoteli në përgjithësi ofron rehati dhe elegancë.
Maritim Hotel Plaza është gjithashtu komod dhe me një stil të rafinuar dhe thelbësor, një hotel i klasit të parë pak hapa nga Parlamenti, Galeria Kombëtare e Arteve dhe Teatri i Operas, me një çati ku mund të përfitoni një pamje pre 360 gradësh të Tiranës. Të shijosh një aperitiv në Lounge Bar në katin e 23-të do të thotë të largohesh nga zhurma e metropolit dhe në vend të kësaj të shijosh pamjen e ngjyrave pasionante të perëndimit të diellit dhe dritat e vrullshme të kryeqytetit në relaksim absolut. Areela, nga ana tjetër, është një hotel me dizajn butik i rinovuar së fundmi, ku bashkohen stili neoklasik dhe një qasje më industriale dhe ku komoditeti dhe shërbimet inovative premtojnë qëndrime shumë të këndshme, pikërisht në zemër të lagjes më historike të qytetit.
Për ata që kërkojnë eksperienca alternative, pranë tregut të madh të Pazarit të Ri, Hostel Milingona është një vend vërtet ikonik dhe piktoresk: emri i tij në shqip do të thotë “milingonë” dhe në fakt vendndodhja është e mbushur me jetë, e karakterizuar mbi të gjitha nga fasadat e saj plot ngjyra dhe shumëngjyrëshe. Gjithsesi, duke bërë xhiron e kryeqytetit drejt zonës së verës rreth Durrësit dhe gjysmë ore nga aeroporti i Tiranës, është e këndshme të hasësh Agroturizëm Gjepali : këtu shefi i lartpërmendur Fundim Gjepali ka rifituar fermën familjare të konfiskuar në të kaluarën nga regjimi dhe ka krijuar një vend të zhytur në natyrën më autentike, ku për të qëndruar gjatë natës por edhe për të shijuar produkte tipike dhe natyrale, të rritura në vend.
Gjithashtu në Blloku mund të takoni njerëzit më të ndryshëm dhe të shijoni eksperienca gastronomike që të nuhasin ndërkombëtaritet: “Pothuajse çdo ditë shkoj në bar dhe bistro Çoko për të ngrënë mëngjes me vezët e tij të mrekullueshme benedict”, na thotë Ema , gazetare shqiptare dhe themeluese e revista Ema’s Light e cila rekomandon hotele dhe restorante në Shqipëri dhe më gjerë: “Ndërkohë përshëndes zonjën që shet me përpikëri produktet e kopshtit të saj në një nga rrugët e ngushta në qendër, një zakon që më ka shoqëruar që kur isha një fëmijë”. Në fakt, në Tiranë ndodh shpesh të takosh në cepat e rrugëve fshatarë këmbëngulëstë cilët që në orët e para të agimit shkojnë në qytet për të shitur fruta, perime, lule e barishte të mbledhura nëpër fusha.
Për të pasur një eksperiencë të pastër gastronomike lokale, atëherë, një ndalesë e nevojshme në Tymi, pranë xhamisë Dine Hoxha: “Ju hani kuzhinë të shijshme popullore shqiptare dhe çmimet kanë mbetur të njëjta si në të kaluarën”, tregon Mauro Santoni, profesori toskan që dha mësim për dy vjet në Tiranë. Një atmosferë e qartë bukolike fryhet në vend të kësaj në Mullixhiu, një restorant i ngritur si një strehë alpine prej druri dhe spartane, e vendosur ashtu siç është në mes të Parkut të Madh të Tiranës, me liqenin e tij artificial: këtu kuzhinieri Bledar Kola, me përvojë në Le Gavroche dhe Noma me yje, ripërpunon pjatat e kuzhinës së varfër, duke përdorur fermentime eksperimentale, foragjere dhe barishte të egra. Rezervimi është i domosdoshëm.
Çfarë të vizitoni
Pikërisht në sheshin qendror Skënderbej, dikur i rrethuar nga makinat dhe tani zemra shumë e gjallë e qytetit, vërehen dy nga vendet më të vizituara në Tiranë: nga njëra anë Muzeu Historik Kombëtar me fasadën e tij madhështore dhe mozaikun shumëngjyrësh që përfaqëson fitoret e populli shqiptar, brenda të cilit mund të rikthehen mijëvjeçarët duke filluar nga periudha paleolitike deri në atë komuniste; dhe nga ana tjetër Xhamia Et’Hem Beut, simbol i shumëllojshmërisë fetare të vendit dhe mahnitëse për dekorimet e mrekullueshme me lule brenda.
Por destinacionet më të veçanta, në qytet, janë ato më pak të dukshme, në fakt praktikisht nëntokë. Bunk’Art 1 dhe Bunk’Art 2 , për shembull, janë bunkerë të mbajtur top sekret në qendër të qytetit për një kohë të gjatë, të përdorur në të kaluarën nga policia sekrete shtetërore: Sot ato strehojnë një ekspozitë historike që përfshin imazhe, aksesorë dhe objekte, nga periudha komuniste dhe shtypja e tij, duke zbuluar sekretet e Sigurimit të Shtetit. Ata kanë lindur përkatësisht në vitin 2014 dhe 2017, me iniciativën e gazetarit italian Carlo Bollino , ish-drejtor i Gazzetta del Mezzogiorno, i cili i bindi autoritetet të shpërndanin shumë dokumente që kishin mbetur prej kohësh të klasifikuara.
Nga e kaluara më e errët deri tek e ardhmja më e ndritur me Reja , ose “Reja”, një nga monumentet e reja të qytetit, skena e selfieve më të domosdoshme. Instalacioni, i vendosur në kopshtin e Galerisë Kombëtare të Arteve, është projektuar nga arkitekti japonez Sou Fujimoto dhe përbëhet nga një strukturë kubesh çeliku të bardhë të ajrosur dhe të lehtë, të cilët krijojnë një hapësirë të brendshme të gjallëruar nga punëtori të shumta, projektime kinematografike dhe ngjarje të tjera. , për t’u shijuar sidomos në verë. Duke folur për iniciativat kulturore, Mauro Santoni jep një tjetër këshillë interesante: “Në Tiranë nuk është gjithmonë e dukshme të gjesh ngjarje kulturore të vazhdueshme dhe cilësore”, ai na thotë: “Por unë e dua shumë Teatrin Metropol., një teatër avangardë, me referenca thuajse shekspiriane”.
Për të gjithë vizitorët që duan një eksperiencë blerjeje në stilin e pastër ‘Tirons’, një udhëtim në Pazarin e Ri , i konsideruar nga shumë njerëz si zemra e vetë qytetit, është i domosdoshëm . Krijimi i tij daton në vitet tridhjetë nën Mbretin Zog, i cili e bëri atë tregun e parë, i cili megjithatë u riorganizua me kalimin e viteve për t’u bërë tregu i rregullt dhe i sigurt që është sot, i pasur si në bare, bistro, restorante të modës. dhe bujtina. Këtu ka më shumë se 150 tregtarë me tezgat e tyre, gjithçka shitet, nga mishi dhe peshku te perimet, nga mjalti te djathi, erëzat, vaji, duhani dhe suvenire.
“Këshilla është të blini çaj mali, që sipas nesh shqiptarëve shëron të gjitha sëmundjet”, rrëfen Sonila, duke iu referuar këtij çaji bimor të bërë nga një shkurre e egër, i njohur edhe si pije e poetëve dhe filozofëve, sepse është për t’u konsumuar vetëm, por edhe i famshëm për anti- inflamatore, antibakteriale dhe antioksidante.
Ku të argëtohemi
Për të përjetuar plotësisht jetën më të gjallë të natës në Tiranë, ka vetëm një fjalëkalim: Blloku! Ky është rrethi më i ri dhe më vital, emri i të cilit fjalë për fjalë do të thotë “bllok”, sepse ishte rrethi ekskluziv i drejtuesve të Komitetit Qendror të Partisë së Punës, jashtë kufijve për njerëzit e zakonshëm. Projektuar si një “distrikt kopshti” nga Gherardo Bosio, një arkitekt italian që udhëhoqi rinovimin e ndërtesave shqiptare në epokën fashiste, sot është qendra e vrullshme nervore e të rinjve, të cilët e përjetojnë atë në të gjitha kontrastet e saj: duke filluar nga baret më magjepsëse të koktejve deri te sallat më klasike të birrës, nga ekskluziviteti. Ka edhe klube në vendet më intime ku mund të shikoni muzikë live. Ka një prezencë të fortë restorantesh italiane, të hapura nga ata që pasi kanë jetuar për dekada në vendin tonë, janë kthyer në atdhe. Këtu vendi ku duhet të jetë është padyshim Radio Bar Tirana : dizajni i rikuperuar nga periudha komuniste, mobilie ekscentrike, postera dhe foto të periudhës në mure, atmosferë miqësore (në çdo kuptim) dhe mbi të gjitha kokteje të shkëlqyera
(“Provojeni absolutisht Rakberry, një Koktej me bazë raki manaferre”, këshillon Sonila).
Në zonë ka edhe Charl’s Bistro , një bar lounge i specializuar në muzikë nga vitet ’60 deri në vitet ’80, ku organizohen rregullisht shfaqje muzikore live (në 2009, Ian Paice, bateristi legjendar i Deep Purple, luajti gjithashtu atje). Nga ana tjetër, duke u rikthyer drejt Piazza Skënderbeut, bari Hemingway sigurisht që nuk duhet humbur :
“Është një vend thelbësor”, vazhdon Mauro me entuziazëm: “Menaxhuar nga tre vëllezër, këtu organizohen ngjarje të ndryshme kulturore, koncerte xhaz dhe në verë. Mbrëmjeve filmat arthouse janë projektuar në muret e ndërtesës përballë. Dhe ju pini rumin më të mirë në Shqipëri”. Vendi reziston në një ndërtesë të ankoruar në të kaluarën, atmosfera mbetet qëllimisht dekadente edhe këtu, mes grafiteve dhe muraleve, por është zbukuruar edhe nga pemët e harlisura të mimozës, ideale për mbrëmje të gëzuara.
“Pas një dite të ngjeshur dhe të lodhshme, takohem shpesh me kolegë dhe miq për të pirë një gotë verë në Vena, pranë stadiumit Dinamo”, sugjeron Ema. “Ambienti është i mobiluar jashtëzakonisht thjesht, më duket shumë mikpritës”.
Përtej shumë lokaleve dhe klubeve të natës, një tjetër argëtim shumë i dashur nga shqiptarët është ai i kafesë: si në italiane ashtu edhe asaj turke, këtu jetohet si një ritual relaksi, të jesh në shoqëri dhe të bisedosh. Prandaj do do të jetë e vështirë për ta pirë atë mbi banak apo në lëvizje e sipër. Si rezultat, qyteti është i mbushur me kafene pak a shumë moderne , por një për t’u vizituar pa dyshim është Komineti, një kafene dhe bar që është edhe një lloj muzeu i kujtimeve dhe librave të kohës së komunizmit, të përzier me sugjerime tropikale. Një kërcim në të kaluarën, edhe një herë, i cili kundërpeshohet nga frekuentimi i tij gjithmonë nga të rinjtë.
