Me gjithë publicitetin e keq që merr kolesteroli, njerëzit shpesh habiten kur mësojnë se është në të vërtetë i nevojshëm për ekzistencën tonë.
Ajo që është gjithashtu befasuese është se trupat tanë prodhojnë kolesterol në mënyrë natyrale. Por kolesteroli nuk është i gjithë i mirë, as i keq – është një temë komplekse dhe për të cilën ia vlen të dihet më shumë.
Çfarë është kolesteroli?
Kolesteroli është një substancë e prodhuar në mëlçi që është jetike për jetën e njeriut. Kolesterolin mund ta merrni edhe përmes ushqimeve.
Për shkak se bimët nuk mund ta krijojnë atë, ju mund ta gjeni vetëm në produktet shtazore, si mishi dhe qumështi.
Faktet e kolesterolit
Në trupin tonë, kolesteroli shërben për tre qëllime kryesore:
Ndihmon në prodhimin e hormoneve seksuale.
Është një bllok ndërtimi për indet njerëzore.
Ndihmon në prodhimin e lëngjeve biliare në mëlçi.
Këto janë funksione të rëndësishme, të gjitha varen nga prania e kolesterolit. Por shumë nga një gjë e mirë nuk është aspak e mirë.
Llojet e kolesterolit
Ekzistojnë lloje të ndryshme të kolesterolit që mund të ndikojnë në shëndetin tuaj. Ato mund të përcaktohen përmes ekzaminimeve dhe analizave të gjakut.
Kur njerëzit flasin për kolesterolin, ata shpesh përdorin termat “LDL dhe HDL”. Të dyja janë lipoproteina, të cilat janë komponime të përbëra nga yndyra dhe proteina që janë përgjegjëse për bartjen e kolesterolit në të gjithë trupin.
*LDL
LDL është lipoproteinë me densitet të ulët, që shpesh quhet kolesterol “i keq”.
LDL njihet si kolesteroli “i keq”, sepse shumë prej tij mund të çojë në ngurtësimin e arterieve.
LDL çon në akumulimin e pllakave në muret e arterieve. Kur krijohet kjo pllakë, mund të shkaktojë dy probleme të veçanta dhe po aq të këqija.
Së pari, mund të ngushtojë enët e gjakut, duke tendosur rrjedhën e gjakut të pasur me oksigjen në të gjithë trupin. Së dyti, mund të çojë në mpiksje gjaku, të cilat mund të shkëputen dhe të bllokojnë rrjedhën e gjakut, duke shkaktuar një atak në zemër ose goditje në tru.
Kur bëhet fjalë për vlerat e kolesterolit, LDL-ja është ajo që duhet ta mbani të ulët – në mënyrë ideale më pak se 100 miligramë për decilitër (mg/dL).
*HDL
HDL është lipoproteinë me densitet të lartë, ose kolesterol “i mirë”.
HDL ndihmon në mbajtjen e sistemit kardiovaskular të shëndetshëm. Në fakt ndihmon në largimin e LDL nga arteriet.
Kjo mbart kolesterolin e keq përsëri në mëlçi, ku shpërbëhet dhe eliminohet nga trupi.
Nivelet e larta të HDL janë treguar gjithashtu se mbrojnë kundër goditjes në tru dhe sulmit në zemër, ndërsa HDL e ulët është treguar se rrit këto rreziqe.
Sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), nivelet e HDL prej 60 mg/dL dhe më të larta konsiderohen mbrojtëse, ndërsa ato nën 40 mg/dL janë një faktor rreziku për sëmundjet e zemrës.
Ekzaminimi i kolesterolit
Kur të kontrolloni kolesterolin, do të merrni matje për HDL dhe LDL, por edhe për kolesterolin total dhe trigliceridet.
Ekzaminimi përfshin një test të thjeshtë gjaku, i njohur gjithashtu si një profil lipidi. Para testit, nuk duhet të hani ose pini deri në 12 orë. Mjeku do t’ju këshillojë nëse ata duan që ju të bëni ndonjë gjë tjetër përpara se të marrin gjakun.
Testi do t’i ndihmojë mjekët të përcaktojnë nivelet tuaja të HDL, LDL dhe triglicerideve. Matja e këtyre llojeve të kolesterolit mund të ndihmojë në përcaktimin nëse keni nevojë të bëni ndryshime në stilin e jetës në përpjekje për të normalizuar këto nivele.
Niveli tipik i kolesterolit në gjak
Një nivel ideal i kolesterolit total është më i ulët se 200 mg/dL. Çdo gjë ndërmjet 200 dhe 239 mg/dL është kufitare, dhe çdo gjë mbi 240 mg/dL është e lartë.
Ka disa faktorë rreziku që mund të ndikojnë në nivelin tuaj të kolesterolit. Këto mund të përfshijnë:
- obeziteti
- diabeti i tipit 2
- dietë e pasur me yndyrna të ngopura dhe trans
- jo ushtrime të mjaftueshme
- pirja e duhanit
- histori familjare
- mosha më e madhe
Çfarë janë trigliceridet?
Trigliceridet janë një lloj tjetër yndyre në gjak. Ashtu si kolesteroli, “shumë” është një gjë e keqe. Por ekspertët janë ende të paqartë mbi specifikat e këtyre yndyrave.
Trigliceridet e larta zakonisht shoqërojnë kolesterolin e lartë dhe shoqërohen me një rrezik të shtuar të sëmundjeve të zemrës. Por nuk është e qartë nëse trigliceridet e larta janë një faktor rreziku.
Mjekët në përgjithësi peshojnë rëndësinë e vlerave të triglicerideve kundrejt matjeve të tjera, si obeziteti, nivelet e kolesterolit dhe më shumë.
Faktorët e rrezikut që mund të ndikojnë në nivelet tuaja të triglicerideve mund të përfshijnë:
zakonet e jetesës, të tilla si dieta dhe stërvitja
gjenet
gjendjet mjekësore, të tilla si sëmundja e tiroides, diabeti ose sëmundja e mëlçisë dhe veshkave
Mbajtja e këtyre vlerave nën kontroll
Ka disa gjëra që ndikojnë në vlerat e kolesterolit, disa prej të cilave ju i keni kontroll. Ndërsa trashëgimia dhe pesha mund të luajnë një rol, zgjedhjet e stilit të jetesës rreth dietës dhe stërvitjes gjithashtu mund të rrisin ose ulin vlerën tuaj të përgjithshme.
Ngrënia e ushqimeve që janë të ulëta në kolesterol dhe yndyrna të ngopura, ushtrimet e rregullta dhe menaxhimi i peshës janë të gjitha të lidhura me nivele më të ulëta të kolesterolit dhe rrezik më të ulët të sëmundjeve kardiovaskulare.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Mbretëresha e barishteve” që ul kolesteroli
