Djegia e karburantit për të lëvizur njerëzit dhe mallrat me rrugë prodhoi rreth 6 miliardë ton dioksid karboni në vitin 2021, 16% e emetimeve globale të lidhura me energjinë. Nëse vendet do të frenojnë rritjen e temperaturës në botë, ato duhet të ndalojnë këto emetime. Kjo nënkupton ndërtimin e automjeteve me bateri që punojnë me energji elektrike dhe jo me djegie të brendshme. Dhe kjo nga ana tjetër nënkupton nxjerrjen dhe përpunimin e metaleve në një shkallë të paprecedentë.
Merrni nikelin, i cili përdoret në pjesën e një baterie që ruan energji. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë llogarit se 80 milionë tonë prej saj duhet të minohen nga tani deri në vitin 2040 nëse bota dëshiron të godasë objektivat e saj klimatike. Kjo është më shumë nikel se sa është nxjerrë ndonjëherë dhe i afrohet 100 milion tonë rezervave globale të paminuara të matura nga Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara.
Është e vërtetë midis ekonomistëve të burimeve që kërkesa e re krijon rezerva të reja, pasi sinjalet e çmimeve nxisin eksplorimin dhe inovacionin. Por kjo kërkon kohë dhe nevoja është urgjente. Për fat të mirë, ekziston një burim i madh i pashfrytëzuar i metalit. Një shtrirje e shtratit të detit në Oqeanin Paqësor, e quajtur Zona Clarion-Clipperton (ccz), rreth 4,000 metra e thellë, mban 340 milion ton nikel. Problemi është se rregullat që mbulojnë minierat e shtratit të detit, mbi të cilat Autoriteti Ndërkombëtar i Detit (isa), një krah i OKB-së, ka punuar për 29 vjet, janë penguar nga një burokraci e dobët dhe shqetësimet e dyshimta të konservatorëve. Më 9 korrik ka të ngjarë të humbasë një afat për finalizimin e tyre. Isa duhet të publikojë rregullat sa më shpejt që të jetë e mundur, në mënyrë që të fillojë minierat.
Nikeli qëndron në shtratin e detit në copa në madhësinë e patates të quajtur nyje, të lidhura me kobalt, bakër dhe mangan, të cilat janë gjithashtu të pranishme në sasi më se të mjaftueshme për të përmbushur nevojat e tranzicionit të energjisë së gjelbër. Nyjet u krijuan gjatë miliona viteve ndërsa grimcat metalike u hodhën poshtë dhe u grumbulluan së bashku në dyshemenë e detit. Ato mund të pastrohen duke përdorur robotë të madhësisë së autobusit, dhe më pas të pompohen në një anije në sipërfaqe.
Konservatorët thonë se ky proces paraqet rreziqe të mëdha mjedisore. Karboni do të nxirret nga shtrati i detit dhe do të hyjë në atmosferë, argumentojnë ata, duke gjeneruar më shumë ngrohje; shtëllunga të sedimentit që mbyt jetën do të krijohen nga sistemi i grumbullimit dhe do të shkatërrohen ekosistemet ccz të paprekura deri tani, duke prishur rrjetat ushqimore dhe duke dëmtuar peshkimin.
Por në një shqyrtim më të afërt, shumë nga këto argumente janë të rreme. Kur bëhet fjalë për nikelin, nxjerrja e ccz-së është më e gjelbër dhe më e pastër se minierat në tokë të thatë. Hulumtimet tregojnë se sasia e karbonit të ruajtur në ccz është e papërfillshme, që do të thotë se minierat nuk do ta nxisin mjaftueshëm atë në atmosferë për të shtuar ngrohjen. As, sipas një studimi nga Instituti i Teknologjisë në Masaçusets, sedimenti i grumbulluar nuk do të përhapet aq larg ose aq trashë sa pretendohet.
Shqetësimi më serioz është kërcënimi ndaj organizmave të ndryshëm që janë të panjohur për shkencën. Por jeta në ccz është e pakët—rreth 270,000 ton biomasë do të shkatërroheshin nga minierat—dhe kryesisht mikrobike. Dhe për shkak se ccz është ndalesa e fundit e rrjetës ushqimore oqeanike, do të kishte pak përhapje në ekosistemet e tjera. Krahasoni atë me situatën në Indonezi, vendi që dominon furnizimin me nikel dhe mban një të pestën e të gjitha rezervave. Nëse të gjitha ato rezerva do të minoheshin, të paktën 10 milion ton organizma të gjallë do të shkatërroheshin (si në ccz, kryesisht specie të panjohura për shkencën). Emetimet e lidhura do të ishin gjithashtu dhjetë herë më të larta.
Disa anëtarë të ISA kanë bërë thirrje për një “pauzë paraprake”, duke pretenduar se dihet shumë pak për ndikimet e minierave të ccz. Kjo logjikë është mbrapsht. Dihet shumë për nevojën jetike për nikel dhe shkatërrimin e mjedisit që bëhet duke e përftuar atë në tokë, që çdo gjë tjetër përveç veprimit të kujdesshëm por të përshpejtuar të jetë një rrugë e arsyeshme. Teknologjitë e baterive që përdorin më pak nikel – ose edhe aspak – mund të zvogëlojnë nevojën për të me kalimin e kohës, por sipas tendencave aktuale kërkohen sasi të mëdha. Prandaj, shtetet anëtare duhet të kërkojnë të finalizojnë rregullat sa më shpejt të jetë e mundur, dhe më pas të monitorojnë ndikimin në ccz dhe oqeanin përreth teksa ndodh miniera. Shpërblimi është një planet më i freskët që pret një bollëk më të madh të jetës.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Fillimi i mbarë’ i Joe Biden
‘The Economist’: Si duhet të përballet Europa me krizën e energjisë?
“Do rritet çmimi për biznesin e madh dhe kjo kosto transferohet në çmime të konsumatorit”
