Rusia këtë javë u tërhoq nga një marrëveshje e ndërmjetësuar nga Kombet e Bashkuara dhe Turqia për të lejuar eksportimin e sigurt të grurit ukrainas përmes Detit të Zi.
Kremlini tha se po tërhiqej pasi pjesë të marrëveshjes, të rënë dakord korrikun e kaluar dhe të zgjatura disa herë, nuk u mbështetën kurrë.
Për disa muaj vitin e kaluar, që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës, anijet luftarake të Moskës bllokuan eksportet e drithërave nga porti i Odesa-s dhe të tjerëve, duke bërë që çmimi i grurit dhe mallrave të tjera ushqimore të rritet në qiell.
Mungesa e grurit nga Ukraina – e njohur si shporta e bukës në botë – përkeqësoi një krizë të sigurisë ushqimore, veçanërisht në Lindjen e Mesme dhe Afrikë, ku uria është e përhapur dhe importet e drithërave janë të larta.
Tani ka shqetësime për një përsëritje të asaj krize ushqimore.
Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken tha se me tërheqjen nga marrëveshja Rusia ishte fajtore për një “armatim të vazhdueshëm të ushqimit” që do të dëmtonte miliona njerëz të cenueshëm në mbarë botën.
Ku është shqetësimi më i madh për sigurinë ushqimore?
Pezullimi i marrëveshjes së grurit do të thotë se arteria kryesore për eksportet globale të ushqimit është shkëputur, tha Programi Botëror i Ushqimit (WFP) për radion gjermane Deutschlandfunk.
Gjatë dy ditëve të fundit, një indeks i kontratave të grurit të listuar në Çikago është rritur më shumë se 12% si reagim ndaj tërheqjes së Rusisë.
WFP tha se më shumë se 70 vende tashmë kishin një numër të madh njerëzish të uritur, shumë në Afrikë. “Kjo do ta bëjë shumë më të vështirë aftësinë tonë për të ushqyer njerëzit e uritur,” tha më vete drejtori i Afrikës Lindore i Programit Botëror të Ushqimit (WFP) Michael Dunford.
Dunford tha gjithashtu se tashmë kishte 80 milionë njerëz në rajon që ishin jashtëzakonisht të pasigurt ushqimor. Një gamë e tërë faktorësh, duke përfshirë konfliktin, ndryshimin e klimës, goditjet ekonomike dhe natyrisht, “varja nga kovid” e shtynë atë. Ky pezullim i nismës thjesht do të përkeqësonte atë që tashmë është një situatë e tmerrshme, shtoi ai.
Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) paralajmëroi se dalja e Rusisë “përkeqëson perspektivën e sigurisë ushqimore dhe rrezikon të shtojë inflacionin global të ushqimit, veçanërisht për vendet me të ardhura të ulëta”.
Afrika Lindore në veçanti, e cila tashmë po lufton me urinë e rëndë, pritet të jetë më e prekura. Për shembull, në kryeqytetin e Somalisë Mogadishu, çmimet e grurit që u dyfishuan kur Rusia pushtoi Ukrainën ranë me një të katërtën pas nënshkrimit të marrëveshjes.
Vendi, së bashku me Etiopinë dhe Keninë, janë përballur me thatësirën më të keqe të bririt të Afrikës në dekada.
Diku tjetër, konflikti i Sudanit ka çuar në zhvendosjen e më shumë se tre milionë njerëzve – dhe mungesa e mundshme e re e grurit mund të shtojë vështirësinë në ofrimin e ndihmës.
Rreth 350 milionë në mbarë botën janë aktualisht të prekur nga uria akute, sipas faqes së internetit të Ministrisë së Jashtme gjermane.
Ministria citoi të dhëna që tregojnë se për çdo një për qind rritje të çmimeve të ushqimeve, një milion njerëz të tjerë shtyhen në varfëri absolute – duke vënë në dukje se si në një moment vitin e kaluar çmimet e drithit u rritën me 23%.
Rusia është ankuar më parë se marrëveshja nuk ka ndihmuar grurin të arrijë vendet e varfra, duke vënë në dukje se si shumica e eksporteve të Ukrainës shkuan në Kinë dhe vende jashtë Afrikës.
Cila është gjendja e furnizimeve globale ushqimore?
Agjencia e lajmeve Reuters raportoi se stoqet globale të misrit filluan sezonin 2021/22 në një nivel më të ulët në gjashtë vjet dhe kështu pushtimi rus i Ukrainës çoi në një rritje të konsiderueshme të çmimeve.
Një rritje e mprehtë e eksporteve nga Brazili, megjithatë, ka ndihmuar që atëherë në rritjen e furnizimeve së bashku me rihapjen e korridorit të Detit të Zi të Ukrainës korrikun e kaluar.
Sipas paktit që krijoi një kanal të sigurt transporti, Ukraina ka mundur të eksportojë 32.9 milion ton produkte bujqësore, duke përfshirë 16.9 milion ton misër dhe 8.9 milion ton grurë.
Përpara konfliktit, Ukraina eksportonte afërsisht 25 deri në 30 milion ton misër në vit, kryesisht përmes Detit të Zi dhe 16 deri në 21 milion ton grurë.
Departamenti Amerikan i Bujqësisë ka parashikuar se rezervat globale të misrit deri në fund të sezonit 2023/24 do të jenë në një nivel më të lartë pesëvjeçar. Megjithatë, rezervat globale të grurit janë më të ngushta dhe parashikohen të jenë në nivelin më të ulët të tetë viteve në fund të sezonit 2023/24, tregojnë të dhënat e USDA.
Sa gjasa ka që Rusia t’i bashkohet sërish marrëveshjes së grurit?
Kombet e Bashkuara thanë se do të përpiqeshin të kthenin përfaqësuesit rusë në tryezën e bisedimeve.
“Sekretari i Përgjithshëm do të vazhdojë të eksplorojë të gjitha rrugët e mundshme për të siguruar që gruri ukrainas ose drithërat ruse dhe plehrat ruse të dalin në tregun global… Ka një sërë idesh që po qarkullojnë,” tha një deklaratë e OKB-së.
Presidenti turk Tajip Erdogan tha se besonte se Putini dëshiron që marrëveshja të vazhdojë dhe do ta diskutojë atë me të kur të takohen personalisht në gusht.
Moska, ndërkohë, ka sinjalizuar se do të kthehet në marrëveshjen e grurit vetëm nëse rregullat lehtësohen për eksportet e saj të ushqimit dhe plehrave, të cilat aktualisht janë subjekt i sanksioneve perëndimore. Ajo i dha OKB-së një afat prej tre muajsh për të përmbushur kushtet e saj.
Pavarësisht sanksioneve perëndimore, vetë eksportet e grurit të Rusisë kanë përfituar nga bllokada e eksporteve të Ukrainës vitin e kaluar. Pjesa e Rusisë në eksportet globale të grurit vlerësohet të jetë rritur në 22.3% në 2022 nga 16.6% një vit më parë, sipas statistikave nga Këshilli Ndërkombëtar i Drithërave.
Pjesa e tregut të Ukrainës ra nga 9.7% në rreth 8.3% dhe deri në vitin 2024 mund të përgjysmohej në vetëm dy vjet.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
