Që nga fillimi i luftës në Ukrainë, Perëndimi ka qenë jashtëzakonisht transparent në përpjekjet e tij për të kapur të akuzuarit për spiunazh. Përpjekja e ripërtërirë për të kapur spiunët në Mbretërinë e Bashkuar është gjysma e një goditjeje të dyfishtë kundër rrjeteve të inteligjencës ruse që i ka detyruar agjencitë e spiunazhit të Vladimir Putinit t’u drejtohen formave më të rrezikshme të spiunazhit, si agjentët e fshehtë dhe madje të ashtuquajturit “ilegalë”, të cilët shpenzojnë dekada duke ndërtuar identitete të rreme për operacione shumë të ndjeshme. Të paktën 705 diplomatë të dyshuar për spiunazh janë dëbuar nga ambasadat ruse në mbarë botën që nga viti i kaluar, pothuajse dy herë më shumë se në të gjithë 20 vitet e mëparshme. Disa misione diplomatike ruse u shkatërruan plotësisht. Bullgaria dëboi 83 diplomatë rusë dhe Polonia 45. E përballur me mungesën e trupit diplomatik, Rusia u detyrua të mbyllte konsullatat në disa vende.
Goditja e rrjetit rus
Megjithëse drama e ekspozimit publik të operacionit të spiunazhit mungonte, spastrimi diplomatik i dha një goditje të rëndë operacioneve të përditshme të rrjetit rus të spiunazhit në Evropë. “Dëbimet padyshim që shkaktuan shumë dëme sepse bëhet fjalë për humbjen e një numri të madh njerëzish” tha Andrej Soldatov, një gazetar investigativ rus dhe bashkëpunëtor i lartë në Qendra për Analizën e Politikave Evropiane, i cili ka studiuar inteligjencën ruse për dy dekada. “Agjencitë ruse të inteligjencës janë nën presion për të prodhuar rezultate dhe tani agjentët e mbetur duhet të bëjnë dyfishin e punës”, shtoi ai. Jo të gjithë diplomatët e dëbuar ishin agjentë të inteligjencës ruse, por disa prej tyre kishte të ngjarë të ishin operativë kryesorë të inteligjencës që menaxhonin rrjetet e agjentëve lokalë. Sulmi ka të ngjarë të ketë ndikuar seriozisht në shumë operacione të gjata që përfshijnë agjentë të tillë. Mark Galeotti, autor i “Luftërat e Putinit: Nga Krimea në Ukrainë”, tha se nuk bëhet fjalë vetëm për Nuk të dëbuarit nga ambasadat. “Është një ndërprerje e rrjetit që ata zhvilluan dhe edukuan”, thotë ai. Diplomatët e dëbuar, disa prej të cilëve besohet se janë agjentë të padeklaruar, shpesh zhvendosen në vende të tjera pasi burimet e Moskës bëhen gjithnjë e më të kufizuara. Dhe ndërsa misionet në vende të tjera pakësoheshin, në Serbi ka ndodhur e kundërta.
“Asat nën mëngë”
Së bashku me goditjen e spiunëve rusë që veprojnë nën mbulimin diplomatik, Perëndimi ka kërkuar të ekspozojë dhe shkatërrojë rrjetin rus të “ilegalëve”. Në më pak se një vit, vendet e BE-së kanë arrestuar ose ekspozuar të paktën gjashtë shtetas rusë që jetonin me identitete të rreme dhe që besohet se punonin për shërbimin e inteligjencës ushtarake GRU. Ekspertët besojnë se qeveritë perëndimore kanë vendosur të arrestojnë publikisht agjentë sekretë, sepse ata janë bërë një kërcënim më i madh. Në mungesë të personelit në ambasada, rrjeti rus i spiunazhit është detyruar të kalojë nga mbledhja rutinë e inteligjencës në prioritizimin e “operacioneve speciale”, të cilat mund të jenë të shumta, nga vrasjet e synuara deri te sabotimet, sipas Soldatov.
Alarmi në Europë
Ekspertët e sigurisë thonë se shkëmbimi i inteligjencës brenda Evropës është përmirësuar ndjeshëm që nga helmimi i ish-agjentit të KGB-së Sergei Skripal. Dhe ndërsa ekspozimi i agjentëve rusë mund të duket si një arritje e madhe, ai zbulon se sa i shqetësuar është komuniteti i inteligjencës evropiane për veprimet e mundshme përçarëse të agjentëve rusë, thekson ai. Përpjekja e Perëndimit për të shkatërruar rrjetin e inteligjencës ruse mund të detyrojë gjithashtu Kremlinin të përdorë një rrjet më të gjerë për të gjetur agjentë të mundshëm, siç janë anëtarët e familjeve të zyrtarëve. Putin, thotë Galeotti, ka treguar gjatë viteve se ai ka aftësinë të kërkojë dhe të marrë favore nga qytetarët rusë dhe kompanitë e të gjitha llojeve për të ndihmuar Kremlinin. “Putini krijoi një shtet të rekrutëve: Me fjalë të tjera, asnjë individ, asnjë institucion nuk mund të refuzojë kur shteti thotë se diçka duhet bërë”, përfundon ai.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
