Samiti i Brics i javës së kaluar po zhduket në pasqyrën e pamjes së pasme dhe bashkë me të, me mëshirë, disa nga diskutimet jashtëzakonisht joreale të një monedhe të re të lëshuar nga pesë anëtarët e tregjeve në zhvillim të grupimit – që synon rrëzimin e dollarit.
Politikëbërësit që vëzhgojnë sfidat ndaj dominimit global të monedhës së gjelbër mund të kthehen në sfidën më realiste nga një monedhë ekzistuese, renminbi kinez. Ndërsa qeveritë evropiane e kanë zili rolin ndërkombëtar të dollarit që nga vitet 1960 dhe shpresonin më kot se euro do ta zëvendësonte atë, oferta e Pekinit është shfaqur me shpejtësi dhe për një arsye më urgjente, pasi SHBA-ja e armatizon dollarin. Por ajo do të hasë vështirësi serioze nga problemet themelore të Kinës – të cilat janë të ndryshme nga dobësitë tradicionale të Evropës, por, nëse ka ndonjë gjë, më të thella.
Dëshira evropiane për të sfiduar dollarin – e shprehur me forcë në vitin 2010 nga Nicolas Sarkozy, atëherë presidenti francez, pas krizës financiare globale – duket se bazohet kryesisht në zilinë e statusit të tij si një monedhë rezervë dhe tregtare. Ai rol që i kishte mbijetuar kolapsit përfundimtar të sistemit të kursit fiks të këmbimit të Bretton Woods në vitin 1973. Qeveria e SHBA dhe kompanitë amerikane, kështu që ankesat evropiane shkuan, mund të merrnin hua me çmim të ulët dhe të shmangnin rrezikun e kursit të këmbimit, sepse mallrat të tregtuara u vlerësuan dhe faturoheshin në dollarë.
Ajo që Sarkozi dukej se nuk e kuptonte ishte se, edhe pse kriza u shfaq fillimisht në SHBA, ajo nënvizoi gjithashtu domosdoshmërinë e dollarit si monedhë bankare për financimin dhe pagesat. Qëndrueshmëria e saj u nënvizua nga heroizmat e Rezervës Federale gjatë krizës, duke parandaluar kapjen totale financiare globale duke zgjeruar linjat e shkëmbimit me bankat qendrore të tjera.
As rregullimi i dobët financiar që çoi në krizë dhe as politika fiskale vazhdimisht e çuditshme (duke përfshirë krizat e borxhit të shkaktuara nga vetë) nuk e kanë shkatërruar besimin e tregjeve në një monedhë të mbështetur nga Fed. As presidenca shkatërruese e Donald Trump nuk ia doli. Ndërkohë, tregu i obligacioneve qeveritare të eurozonës dhe sistemi bankar mbeten të fragmentuar nga kufijtë kombëtarë.
Këto avantazhe të dollarit qëndrojnë. Një version i përrallës Brics është një rrëmujë e dhimbshme nga Moska rreth dollarit të lëkundur që sfidohet nga një monedhë Brics e mbështetur nga ari. Por problemet që supozohet të zgjidhë ari mungojnë: monedha amerikane dukshëm nuk është zhvlerësuar nga hiperinflacioni dhe as pavarësia e politikës monetare të Fed nuk është komprometuar seriozisht.
Politika e SHBA-së që i jep shtysë fushatës së Kinës vjen nga një burim tjetër: armatizimi i atyre pagesave dhe funksioneve të financimit për të vendosur sanksione ndaj armiqve të Amerikës. Kur kjo u kufizua në Iran, ajo shkaktoi acarim – duke përfshirë BE-në, kompanitë e së cilës u penguan fuqishëm nga tregtia atje – por jo alarm i madh.
Tani ajo po përhapet në më shumë vende dhe SHBA-të po argëtojnë ide të gjera, të tilla si kapja e rezervave të bankës qendrore të Rusisë për të paguar për rindërtimin e Ukrainës. Siç kanë detajuar gjerësisht kolegët e mi të Financial Times, më shumë EM janë të shqetësuar për t’u mbështetur në hidraulikun e ekonomisë globale në dollarë.
Ndryshe nga euro, e cila kishte shumë pak avantazhe të brendshme ndaj dollarit, Kina ka sisteme relativisht të avancuara të pagesave dixhitale dhe mund të portretizojë renminbin zyrtar dixhital si një mënyrë për të anashkaluar sanksionet e SHBA. Por edhe këtu godet një problem që ka hasur edhe euro.
Sistemi i dollarit është një grup institucionesh të ndërlidhura që do të jetë e vështirë të zëvendësohen pjesë-pjesë. Pagesat ndërkufitare mund të bëhen në renminbi, por nëse cilido fund i transaksionit përfshin përfundimisht një pagesë në dollarë, ai është ende i prekshëm ndaj sanksioneve nga Thesari i SHBA. Vendet prodhuese të naftës mund të marrin pagesën në renminbi, por ata nuk kanë gjasa të dëshirojnë të mbajnë aktive në një monedhë që i nënshtrohet kontrolleve të kapitalit.
Dhe Kina do të kishte dobësi serioze si një mbrojtëse e sistemit financiar global. Frika e privatësisë rreth monedhave dixhitale të bankës qendrore mund të jetë e tepruar. Por, përdorimi i plotë në përdorimin e një renminbi dixhital është një kërcim besimi se qeveria kineze, një eksperte botërore në zbulimin, nuk do të arrijë të mbledhë dhe të shfrytëzojë të dhënat personale nga përdoruesit e saj.
Në mënyrë të ngjashme, një administratë hiperaktive amerikane që përdor bankat amerikane për të ndjekur oligarkët rusë është një gjë. Por Kina vendos sanksione të gjera tregtare ndaj vendeve – në rastin e Australisë thjesht për shkak të guximit për të kërkuar një hetim mbi origjinën e Covid-19.
Rolet e një monedhe ndërkombëtare ndryshojnë me kalimin e kohës. Megjithatë, në fund të fundit, besimi në një standard global përfshin besimin themelor në hapjen dhe besueshmërinë e emetuesit të tij.
Vërtetë, gatishmëria e SHBA-së për të armatosur rrjetet globale të pagesave dhe funksione të tjera, tashmë të konsiderueshme, me shumë mundësi do të intensifikohet nëse Trump fiton zgjedhjet. Qeveritë që kanë frikë nga sanksionet e SHBA-së mund të dëshirojnë fare mirë të diversifikojnë sistemet financiare ku ata mbështeten, duke përfshirë edhe renminbit. Por Kina nën drejtimin e Xi Jinping jo vetëm që po e sheh modelin e saj të rritjes në telashe serioze, por po shkon më tej drejt një shteti represiv që ndërhyn gjerësisht në ekonominë e saj, jetën e qytetarëve të saj dhe sigurinë e rajonit dhe më gjerë.
Një monedhë Brics që sfidon dollarin është një fantazi, por nga ana e saj Kina ka probleme të vetëshkaktuara që do të pengojnë përpjekjet e renminbit për të marrë përsipër rolin e monedhës amerikane në një shkallë të gjerë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Financial Times“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
FMN: Më e keqja do të vijë, recesioni nuk do t’i prekë të gjithë
Boris Johnson la një sterlinë të dobësuar
Kina ‘mbretëreshë’ e tregut të aksioneve
