Në një kthesë të rëndësishme të ngjarjeve, plani franko-gjerman për Kosovën ka krijuar valëzime në peizazhin parazgjedhor në Serbi. Plani, i cili nuk përmend në mënyrë eksplicite pavarësinë e Kosovës apo anëtarësimin në Kombet e Bashkuara, megjithatë është bërë një çështje kryesore zgjedhore. Presidenti Aleksandër Vuçiç tashmë e ka pranuar verbalisht propozimin, duke shkaktuar një përçarje mes partive opozitare.
Partitë opozitare: Një shtëpi e ndarë
Me planin franko-gjerman për Kosovën në qendër të diskursit politik, partitë opozitare e gjejnë veten të ndarë për këtë çështje. Disa kanë zgjedhur të braktisin aspiratat e anëtarësimit në BE, duke u lidhur me ndjenjat pro-ruse. Partia Kombëtare, nën udhëheqjen e Vuk Jeremiçit, është zhvendosur dukshëm drejt një qëndrimi pro-rus. Nga ana tjetër, figura si Boris Tadiç kanë shprehur kritika ndaj planit franko-gjerman, duke përfaqësuar një ndarje brenda opozitës.
Debati për Kosovën dhe nacionalizmi serb
Debati shkon përtej vetë planit, duke prekur futjen e sanksioneve kundër Rusisë, anëtarësimin në NATO dhe gjenocidin e Srebrenicës. Duket se opozita është e përfshirë në një garë të nacionalizmit serb. Shumë e kundërshtojnë planin franko-gjerman dhe, si rrjedhojë, integrimin e Serbisë në Evropë. Ky qëndrim shihet si forcimi i mbështetjes së BE-së për Vuçiçin si një e keqe më e vogël, në një përpjekje për të ruajtur njëfarë stabiliteti brenda rajonit.
Shqetësimet praktike në hije
Fatkeqësisht, ky fokus në çështjet kombëtare dhe gjeopolitike i lë në hije shqetësimet më praktike. Ekonomia, krimi dhe korrupsioni, çështje që ndikojnë drejtpërdrejt në jetën e përditshme të popullit serb duket se kanë zënë vendin e pasëm në diskursin zgjedhor. Konsolidimi i partive të djathta dhe qëndrimi i tyre për çështjen e Kosovës vetëm sa e ndërlikon më tej peizazhin politik. Ndërsa Serbia po i afrohet zgjedhjeve parlamentare, plani franko-gjerman për Kosovën do të vazhdojë të ndikojë në diskursin politik. Ndarja brenda opozitës dhe përqendrimi në çështjet kombëtare dhe gjeopolitike, megjithatë, mund të formësojë përfundimisht rezultatin e zgjedhjeve dhe trajektoren e ardhshme të Serbisë.
Karta e Kosovës
Pra, për të fituar zgjedhjet, 13 lista zgjedhore që marrin pjesë më 17 dhjetor, më shumë se gjysma e tyre e bazojnë narracionin e tyre parazgjedhore në “temat kombëtare”. Kosova, Rusia apo “mbrojtja e interesave të serbëve jashtë kufijve të vendit”, janë disa nga temat më të përmendura të segmentit kombëtar në mesazhet zgjedhore. Vuçiç, më 20 nëntor, deklaroi se ka frikë se viti 2024 do të sjellë shumë më tepër konflikte dhe trazira. “Kur e them këtë, mendoj për secilin lloj të kërcënimit ndaj popullit tonë në Kosovë dhe Metohi, por edhe në Republikën Sërpska dhe në shumë pjesë të tjera të rajonit tonë”, tha Vuçiç në përkujtimin e 182 vjetorit të Akademisë Serbe të Shkencave dhe Arteve (SANU). Ivica Daçiç, kreu i Partisë Socialiste të Serbisë (SPS) dhe partner i koalicionit të progresistëve, e prezantoi gjithashtu partinë e tij në fushatën parazgjedhore si mbrojtëse të “interesave kombëtare” të serbëve “kudo që jetojnë”. Në një tubim parazgjedhor në Lubovijë, një qytet në afërsi të kufirit mes Serbisë dhe Bosnjë e Hercegovinës, Daçiç tha se entiteti i këtij shteti, Republika Srpska, u krijua “mbi themelet e politikës së SPS-së” dhe se është “një pasuri historike, të cilën jemi gati ta mbrojmë”. “Temat kombëtare” janë në fokus edhe të disa koalicioneve parazgjedhore, të përbëra nga partitë e djathta opozitare. Partitë Dveri dhe Zavetnici (Besëlidhësit), të cilat përbëjnë listën zgjedhore “Tubimi kombëtar”, në programet e tyre politike kanë ruajtjen e Kosovës në përbërjen e Serbisë. “Ne angazhohemi për përcaktimin e një strategjie të qartë dhe afatgjatë për rivendosjen e gjithanshme të sovranitetit të Republikës së Serbisë në Kosovë dhe Metohi”, thuhet në faqen e internetit të partisë Zavetnici. Ndër synimet dhe prioritetet e politikës së jashtme, Dveri përmend “riintegrimin e Kosovës në rendin kushtetues dhe juridik të Serbisë”, si dhe anulimin e Marrëveshjes së Brukselit të nënshkruar nga përfaqësuesit e Serbisë dhe Kosovës në vitin 2013.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
