Vendimi i presidentit amerikan Joe Biden për të goditur 85 objektiva në Irak dhe Siri në përgjigje të vdekjes së tre ushtarëve amerikanë fundjavën e kaluar u duk si zgjedhja e një rruge të mesme: pa një sulm të drejtpërdrejtë brenda Iranit, i cili pothuajse me siguri do të shkaktonte një luftë më të gjerë, por gjithsesi më i zgjeruar se çdo veprim që SHBA ka ndërmarrë deri tani kundër grupeve që i akuzon për destabilizimin e Lindjes së Mesme. Megjithatë, pyetjet kryesore që do të diktojnë ritmin e shpalosjes së kësaj situate fatkeqe janë ende të hapura: a do të ketë një “fazë të dytë” veprimi me të cilin Pentagoni dhe Shtëpia e Bardhë po kërcënojnë Teheranin në përpjekje për ta larguar atë nga më tej përshkallëzimit të konfliktit në rajon dhe, më e rëndësishmja, sa i merr seriozisht Republika Islamike kërcënimet e tyre të fundit?
Hakmarrja e SHBA
Pasi tre ushtarë amerikanë u vranë dhe 34 u plagosën në një sulm me dron më 28 janar, presidenti amerikan Joe Biden u gjend në një pozicion shumë të pakëndshëm. Domethënë, atij iu kërkua të gjente “masën e duhur” të një përgjigjeje të kënaqshme ndaj armikut në rrethana jashtëzakonisht të tensionuara. Përgjigja e tij duhej të ishte mjaft e fortë për të demonstruar vendosmëri dhe forcë në skenën globale, por jo një grimë më e fortë se kaq, që i gjithë rajoni të mos rrëshqiste pa dashje në një gjakderdhje edhe më të madhe. Zyrtarët amerikanë u përpoqën të amortizonin dëmet e ardhshme duke paralajmëruar hakmarrje për pesë ditë, madje edhe vendndodhjet e objektivave më të mundshëm të sulmeve të pritshme u “zbuluan” në media. Fakti që në momentin e gjuajtjes me raketa, në baza kishte ushtarakë, tregon gjithçka për vlerën e jetës njerëzore në atë regjim.
“Kartoni i verdhë”
Megjithatë, duke qenë se asnjë zyrtar ushtarak amerikan nuk u vra në sulmet në fjalë, Biden vendosi të ishte një “i rritur” në konflikt dhe duke injoruar provokimet, dëshiron të parandalojë një përshkallëzim shtesë të panevojshëm të konfliktit. Vetëm kur dy zyrtarë të marinës amerikane humbën jetën në një konfrontim me Houthis jemenas në Detin e Kuq në janar, administrata Biden ishte e vetëdijshme për faktin se duhej të përgjigjej me forcë. Përgjigja që e djathta amerikane e interpretoi si shumë të vakët dhe e majta e “zgjuar” si agresive e panevojshme, nuk u interpretua nga Houthis dhe kështu edhe nga Teherani si “karton i verdhë”. Vetëm dy javë më vonë, tensionet u rritën përsëri në të cilat ushtarët e rinj amerikanë paguan me jetën e tyre. Pikërisht për këtë, pyetja është se sa do të japë frytet e dëshiruara kjo përgjigje e fundit dhe sa do ta detyrojë Teheranin të ulë tensionet. Një qetësim është i mundur vetëm kur Irani fillon të frikësohet nga një përshkallëzim shtesë i konfliktit në masën që Joe Biden e ka frikë atë.
Zgjerimi i konfliktit
Dhe kjo na sjell në analizën e dytë nga dy pyetjet pa përgjigje: A do të reagojë Teherani ndaj hakmarrjes? Në këtë moment, askush nuk mund t’i përgjigjet me siguri kësaj pyetjeje. Fakti është se në javët e fundit Republika Islamike ka bërë lëvizje që nuk janë karakteristike për diplomacinë e mirëmenduar, me rreziqe të llogaritura, falë të cilave për dekada nuk ka pasur asnjë konflikt të drejtpërdrejtë si me SHBA-në ashtu edhe me Izraelin. Sulmi i fundit terrorist në fillim të vitit 2024 ekspozoi dobësinë e regjimit të nisur nga protestat gjithnjë e më të shpeshta të njerëzve, prandaj Teherani është më i gatshëm të marrë rreziqe me të cilat dëshiron të dëshmojë fuqinë dhe rëndësinë e tij për të gjithë botën. Duhet të jetë ngushëlluese të dihet se lufta zakonisht ndodh sepse njëra ose të dyja palët ndërluftuese e dëshirojnë atë ose vlerësojnë se atyre u mbarojnë opsionet diplomatike për të zgjidhur konfliktin në mënyrë paqësore. Rrallëherë ndodh që një luftë, veçanërisht një luftë e përmasave të tilla si një konfrontim i drejtpërdrejtë midis Iranit dhe SHBA-së, me siguri do të ishte, të rrëshqasë rastësisht sepse disa njerëz në shërbimin publik e vlerësuan gabim rrezikun. Ka indikacione të qarta se Irani nuk po kërkon luftë me SHBA-në, ashtu siç këmbëngul Uashingtoni se nuk po kërkon një konflikt më të gjerë.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mundet ‘qëndrimi’ i Biden t’i mbijetojë krizës izraelito…
