Stafi i ish-presidentit Donald Trump duket se ka ide shumë të qarta për të ardhmen e NATO-s. E ardhmja e Aleancës Atlantike është kthyer në qendër të debatit në të dyja anët e Atlantikut pas deklaratave të Donaldit gjatë një mitingu në Karolinën e Jugut. Ish-presidenti tha se nuk do të hezitonte të inkurajonte Rusinë të sulmonte vendet e NATO-s që nuk përmbushin kufirin minimal të shpenzimeve për forcat e tyre të armatosura, duke i quajtur ata “kriminelë”. Fjalët e tij tërhoqën kritikat e liderit aktual të Uashingtonit Joe Biden dhe Sekretarit të Përgjithshëm të Aleancës Jens Stoltenberg, i bindur se ” çdo deklaratë se aleatët nuk do të mbrojnë njëri-tjetrin minon të gjithë sigurinë tonë, përfshirë atë të Shteteve të Bashkuara”. Keith Kellogg, një gjeneral në pension dhe këshilltar i rëndësishëm për sigurinë i ish-presidentit, ka deklaruar se, në rast të fitores së manjatit në zgjedhjet e nëntorit, ai do të propozojë një sërë ndryshimesh në strukturën e Aleancës, duke përfshirë mundësinë heqjen e mbrojtjes së garantuar nga neni 5 për vendet që nuk shpenzojnë të paktën 2% të PBB-së për mbrojtjen dhe vendosjen e sanksioneve.
Heqja e nenit 5
“Nga vij unë, aleancat janë të rëndësishme,” tha Kellogg, i cili gjithashtu shërbeu si këshilltar për sigurinë kombëtare të ish-numrit dy të Trump, Mike Pence. “Por nëse doni të jeni pjesë e një aleance, duhet të kontribuoni.” Gjenerali në pension tha se nëse Trump rizgjedhet, ai do të inkurajojë një takim të vendeve të NATO-s që do të mbahet në qershor 2025 për të diskutuar të ardhmen e tij. Ai gjithashtu spekuloi se Pakti Atlantik mund të shndërrohej në një “aleancë të niveleve”, në të cilën anëtarët do të gëzonin mbrojtje më të madhe bazuar në përputhjen e tyre me nenet themeluese të bllokut të udhëhequr nga SHBA. Këshilltari i Trump më pas kritikoi aleatët e Uashingtonit, duke theksuar se “të gjithë e kuptojnë nenin 5, sulmi ndaj njërit është sulm ndaj të gjithëve, por ata harrojnë të gjithë të tjerët. Një prej tyre është neni 3”. Ai parashikon detyrimin për shtetet anëtare të Aleancës Atlantike që të bëjnë përpjekjet e duhura për të forcuar aftësitë e tyre individuale të mbrojtjes.
Vendosja e sanksioneve
Megjithëse nuk ka asnjë referencë specifike për 2% të përmendur në mënyrë të përsëritur nga ish-presidenti, gjatë një samiti të 2014-ës në Uells, vendet e NATO-s i vendosën vetes objektivin për të arritur këtë qëllim brenda dekadës së ardhshme. Sipas Kellogg, mosrespektimi i kësaj pike të traktatit duhet të anulojë natyrën automatike të parimit të mbrojtjes kolektive. Ish-gjenerali propozoi gjithashtu sanksione të tjera të mundshme kundër shteteve që nuk pajtohen, si humbja e aksesit në trajnime ose burime të përbashkëta të pajisjeve. Kjo është një hipotezë e paraqitur tashmë në dhjetor nga Robert O’Brien, këshilltari i Trumpit për sigurinë kombëtare nga viti 2019 deri në 2021, i cili renditi vendosjen e tarifave tregtare ndër politikat e mundshme në tryezën e një administrate të dytë të udhëhequr nga manjati në NATO, për vendet që nuk arrijnë pragun 2% të shpenzimeve për mbrojtjen.
“Alarm zgjimi” për NATO-n
I pyetur shpesh për të komentuar drejtpërdrejt deklaratat e Donald Trump dhe për t’iu përgjigjur pyetjes nëse ai i konsideron deklarata të tilla si të rrezikshme, kreu i NATO-s, Stoltenberg tha se “çdo mendim se NATO nuk do të mbrojë një anëtar është i rrezikshëm në vetvete”, por ai gjithashtu përsëriti se NATO “si me veprime ashtu edhe ai duhet të dërgojë vazhdimisht mesazhe me fjalët e tij se është i gatshëm të mbrojë çdo vend anëtar”. Stoltenberg është gjithashtu i vetëdijshëm për faktin se shumë vende anëtare të NATO-s kanë dhënë arsye për t’i kritikuar ato se nuk shpenzojnë mjaftueshëm për mbrojtjen. “Sipas të dhënave të fundit, gjërat po ndryshojnë dhe më shumë vende po përmbushin tashmë objektivin prej 2 për qind të PBB-së për mbrojtjen kombëtare”, tha Stoltenberg. “Situata nuk është e njëjtë në të gjitha vendet anëtare, ndaj disa vende duhet të bëjnë përpjekje shtesë në këtë drejtim”, përmbylli ai.
