Deklarata e presidentit francez e bërë qëllimisht pas një takimi të liderëve evropianë për të diskutuar se si të ndihmonin Ukrainën shpërtheu si një bombë.
Presidenti francez Emmanuel Macron bëri sërish një tjetër deklaratë mbresëlënëse që shokoi jo pak Perëndimin.
“Asgjë nuk duhet të përjashtohet,” tha ai javën e kaluar, duke iu përgjigjur një pyetjeje nëse vendet e NATO-s mund të dërgojnë trupa për të ndihmuar në mbrojtjen e Ukrainës.
“Çdo gjë është e mundur nëse është e dobishme për të arritur qëllimin tonë.Rusia nuk mund ta fitojë këtë luftë”.
Deklarata e presidentit francez e bërë qëllimisht pas një takimi të liderëve evropianë për të diskutuar se si të ndihmonin Ukrainën shpërtheu si një bombë.
Dhe kjo mund të ketë qenë çështja.
Macronit i pëlqen të hedhë bomba retorike herë pas here. E mbani mend se si ai foli dikur për “vdekjen e trurit të NATO-s” vetëm disa javë përpara një samiti të liderëve të mbledhur në Londër? Apo si, ai i kërkoi Perëndimit që “të mos e poshtërojë Rusinë” tre muaj pas pushtimit brutal të Ukrainës?
Secila prej këtyre deklaratave ngriti vetullat në korridoret e pushtetit të Perëndimit. E megjithatë, në shumicën e rasteve, deklaratat e presidentit francez u hodhën poshtë si pak më shumë se madhështore – njëlloj si udhëtimet e tij në Moskë dhe telefonatat e tij të shpeshta me presidentin rus Vladimir Putin në një përpjekje të pafrytshme për të parandaluar dhe më pas ndalur pushtimin e Rusisë.
Kjo është për shkak se përpjekje të tilla kanë qenë pak më shumë se sa goditje të kota për të pretenduar një rol udhëheqës – siç e kanë zakon të bëjnë presidentët francezë. Charles de Gaulle, për shembull, bëri një karrierë nga kjo, duke e tërhequr Francën nga komanda ushtarake e NATO-s. Më pas ai vendosi gjithashtu një forcë bërthamore që do të pengonte kërcënimet “tous azimuts”, sikur Britania dhe Amerika të përbënin një kërcënim të madh për Francën sa Bashkimi Sovjetik.
Vite më vonë, Nicolas Sarkozy bëri një lëvizje të ngjashme. Duke thirrur një takim në Elysee për të diskutuar luftën civile në Libi, ai njoftoi – pa asnjë paralajmërim – se avionët francezë ishin nisur tashmë për të bombarduar forcat e liderit të atëhershëm libian Muammar Gaddafi, të cilat po kërcënonin qytetin e Bengazit.
“Franca ka vendosur të marrë rolin e saj, rolin e saj përpara historisë”, deklaroi Sarkozy me krenari. Megjithatë, brenda pak ditësh, NATO-s iu desh të merrte përsipër një operacion që forcat franceze thjesht nuk ishin në gjendje ta kryenin të vetme.
Dhe tani Macron ka marrë mantelin e mjeshtrit të madh të madhështisë.
Vitin e kaluar, presidenti francez udhëtoi për në Bratislavë pak para një samiti tjetër të NATO-s, ku u tha personaliteteve të Evropës Lindore se ata kishin pasur të drejtë për Putinin gjatë gjithë kohës dhe se Franca tani do të drejtonte përpjekjet për ta futur Ukrainën në NATO. Natyrisht, ai e bëri këtë duke e ditur fare mirë se si Berlini ashtu edhe Uashingtoni do ta parandalonin që një gjë e tillë të ndodhte së shpejti.
Fitimi i favoreve pa paguar një çmim duket se është i rrënjosur në ADN-në e Macron.
E megjithatë, duket se Parisi nuk e dëgjoi – ose ndoshta edhe u kujdes – pasi Macron ngriti mundësinë publikisht, pavarësisht përgjigjes së qartë të aleatëve të tij, e cila u përsërit nga udhëheqësit e mbledhur në Paris përpara konferencës së tij për shtyp. Në vend të kësaj, lideri francez vuri në dukje me padurim: “Nuk ka konsensus sot për të dërguar trupa tokësore zyrtarisht”.
Kështu, reagimi ishte i shpejtë dhe plotësisht i parashikueshëm. Udhëheqësit e NATO-s denoncuan publikisht idenë e dërgimit të trupave evropiane ose të aleancës në Ukrainë, me presidentin e SHBA Joe Biden, kancelarin gjerman Olaf Scholz, kryeministrin polak Donald Tusk, sekretarin e përgjithshëm të NATO-s, Stoltenberg, ndër të tjera, duke thënë se kjo nuk do të ndodhte. .
Arsyetimi i tyre ishte gjithashtu i qartë. Shtetet e Bashkuara dhe udhëheqësit e tjerë të NATO-s kishin përjashtuar dërgimin e trupave në Ukrainë që nga fillimi i luftës – madje edhe para se Rusia të fillonte pushtimin e saj në shkallë të plotë. Politika ka qenë gjithmonë përfundimtare: Po, për të bërë gjithçka për të ndihmuar Ukrainën të mbrohet; jo, për ndonjë përfshirje të drejtpërdrejtë ushtarake. “Ne nuk do të luftojmë luftën e tretë botërore në Ukrainë”, kishte shpjeguar Biden.
Atëherë, pse ta hapni këtë kuti të Pandorës?
Një arsye mund të ketë qenë përgjigjja më në fund ndaj presionit në rritje të aleatëve për dërgimin e më shumë ndihmave ushtarake në Ukrainë. Scholz dhe të tjerët e kishin ngritur këtë me Macron në mënyrë të përsëritur dhe kancelari madje i kërkoi Bidenit të shtynte pikën kur të dy u takuan në Uashington në fillim të shkurtit.
Mbështetja ushtarake e Francës për Ukrainën është, me të vërtetë, mjaft e vogël – të paktën krahasuar me atë të Gjermanisë. Deri më tani, Franca ka zotuar rreth 6.8 miliardë euro ndërsa Gjermania ka dhënë 17.7 miliardë euro ndihmë direkte ushtarake gjatë dy viteve të fundit. Por ndërsa Parisi argumenton se kontributet e tij janë më të rëndësishme ushtarakisht – duke përfshirë raketat me rreze të gjatë që Berlini ka refuzuar t’i furnizojë, për shembull – përpjekja e tij e përgjithshme mungon seriozisht.
Dhe vetë Macron bëri pak për të larguar idenë se ai ishte goditur nga kritika gjermane. “Shumë nga njerëzit që thonë “kurrë, kurrë” sot ishin të njëjtët njerëz që thanë “kurrë, kurrë tanke; kurrë, kurrë aeroplanë; kurrë, kurrë raketa me rreze të gjatë”, tha Macron, duke bërë një gërmim të qartë në Gjermani. “Ju kujtoj se dy vjet më parë, shumë rreth kësaj tavoline thanë: “Ne do të ofrojmë çanta gjumi dhe helmeta”, shtoi ai.
Por me fondet për Ukrainën që dështojnë në Kongresin e SHBA për shkak të mosmarrëveshjeve të brendshme, çështja se si të ndihmohet më së miri Ukrainës mbetet një çështje serioze dhe e rëndësishme. Dhe për t’iu përgjigjur kësaj, Perëndimi duhet të marrë parasysh të gjitha opsionet, duke përfshirë ato që më parë janë përjashtuar. Megjithatë, kjo duhet bërë në heshtje, me dyer të mbyllura. Hedhja e bombave retorike tregon mungesë serioziteti – dhe minon kauzën.
*Ivo Daalder, ish-ambasador i SHBA-së në NATO
