Media serbe “Nova.rs” ka dhënë alarmin. Në një artikull të fundit të tyre thuhet se Beogradi mund të mbetet pa fondet e Bashkimit Evropian dhe kjo gjë sipas tyre është vetëm për fajin e presidentit serb Aleksandër Vuçiç. “Serbia do të duhet të respektojë parimet demokratike, të zhvillojë zgjedhje transparente dhe të lira, të vendosë sundimin e ligjit dhe të dëshmojë të gjitha këto nëse dëshiron të marrë fonde të Bashkimit Evropian nga Plani i Rritjes për Ballkanin Perëndimor, është mesazhi i Bashkimit Evropian. Sipas bashkëbiseduesve të Nova.rs, kjo mund të interpretohet si reagim ndaj Rezolutës së Parlamentit Evropian lidhur me zgjedhjet në Serbi, pasi një pjesë e eurodeputetëve kërkuan rishikimin e qasjes së Serbisë në fondet e para-anëtarësimit të BE-së. Plani i rritjes së KE-së për Ballkanin Perëndimor kap vlerën e gjashtë miliardë eurove, dhe dy miliardë do të shpërndahen në gjashtë vende përmes granteve, ndërsa pjesa tjetër do të shpërndahet përmes kredive të favorshme të BE-së. Pak ditë më parë anëtarët e Unionit vendosën kërkesa të qarta që duhet të plotësojnë vendet e Ballkanit Perëndimor, në të kundërt paratë do t’i shkojnë dikujt tjetër. E gjithë kjo tani për tani është miratuar në nivel të vendeve anëtare të BE-së, por redaktori i European Ëestern Balkans, Nemanja Todoroviq Stiplija, thotë për Nova-n se ato janë pikënisja për negociata të mëtejshme. Duke ditur qëndrimin e Parlamentit Evropian për përdorimin e fondeve të BE-së, dhe qëndrimin e Parlamentit ndaj Ballkanit Perëndimor, besoj se ky propozim përfundimisht do të miratohet nga institucionet e BE-së. Këto mekanizma rrallëherë janë absolute dhe gjithmonë ka vend për negociata politike, por ky është një hap i rëndësishëm përpara në synimin e Bashkimit Evropian për të promovuar standardet demokratike në Ballkanin Perëndimor”, thotë Stiplija.
Zgjedhjet
Duke analizuar kushtet, gjëja e parë që bie në sy është zhvillimi i zgjedhjeve të lira dhe të ndershme, sidomos kur dihet se PE deklaroi pak më shumë se një muaj më parë se zgjedhjet në Serbi, të mbajtura në dhjetor, nuk ishin demokratike. “Fakti që zgjedhjet e lira dhe të ndershme janë theksuar si një nga parakushtet, tregon se vendet anëtare të BE-së kanë marrë parasysh Rezolutën e Parlamentit Evropian dhe zgjedhjet e fundit të mbajtura në Serbi. Me vazhdimin e negociatave ndërmjet Këshillit të BE-së dhe Parlamentit Evropian, mund të presim që rezoluta dhe zgjedhjet në Serbi të jenë një nga pikat për të cilat do të diskutojnë këto dy institucione”, thotë Gjorgje Dimitrov nga Qendra për Politika Evropiane. Fakti që Serbia prej kohësh ka probleme me gjendjen e demokracisë, siç dëshmohet nga raporti i fundit i Freedom House, ngre shqetësime se fondet nga Plani Zhvillimor i Ballkanit Perëndimor mund të ndalohen shumë lehtë. Nga ana tjetër, frenues mund të jetë edhe çështja e zbatimit të marrëveshjeve franko-gjermane dhe të Ohrit. Pra çështja e Kosovës. E meqë paratë nga ai fond më së shumti prekin qytetarët e Serbisë, lind pyetja se si do të ndikojë e gjithë kjo në standardin e jetesës nëse ndalohen fondet. Shtiplija thotë se nëse do të ketë suspendim të mjeteve nga Plani për Zhvillimin e Ballkanit Perëndimor, mjetet nga fondet IPA do të mbeten sepse nuk kanë kushte aq strikte. “Megjithatë, kjo do të thotë se qeveria do të ketë probleme me tërheqjen e fondeve nga Fondi për Rritje nëse nuk përmirëson situatën në lidhje me demokracinë dhe shtetin e së drejtës. Për qytetarët e Serbisë vendimi për të kushtëzuar fondet me reforma konkrete do të ishte një mesazh shumë i rëndësishëm, sepse kjo më në fund do të kishte pasoja të qarta për shkak të problemeve me gjendjen e demokracisë dhe sundimit të ligjit në vend, të cilat BE-ja i ka. është vënë re për shumë vite kur është fjala për Serbinë”, thotë Shtiplija. Por, nëse autoritetet në Serbi i respektojnë kushtet, qytetarët e Serbisë mund të kenë përfitime të mëdha. “Plani i rritjes ka potencialin të çojë në rritje ekonomike afatgjatë, e cila do të ketë një ndikim të drejtpërdrejtë në një standard më të mirë jetese. Plani ofron mbështetje financiare për reformat dhe mund t’u japë vendimmarrësve një nxitje për zbatimin e reformave që do të prekin drejtpërdrejt qytetarët dhe do të krijojnë burimin e nevojshëm të parave për përpjekjet e shtrenjta për reforma”, përfundon Dimitrov.
