Në pesë vitet e fundit, Sllovakia ka përjetuar një valë qeverish të rrënuara ose të turpëruara, vrasje të pazgjidhura, protesta masive, një pandemi të Covid-it të trajtuar në mënyrë katastrofike, pushtimin e Ukrainës nga Rusia dhe luftën që pasoi, një fluks refugjatësh nga përtej kufirit dhe inflacion rekord.
Me çdo ngjarje të tillë, fiset e ndryshme të opinionit në shoqërinë tonë thellësisht të ndarë ndahen nga njëri-tjetri si floku i thyer i akullit në rrymat kundërshtare. Ashtu si në Poloni apo Hungari, ka vija mjaft të qarta ndarëse: midis votuesve konservatorë dhe liberalëve, midis të rinjve dhe të moshuarve, midis atyre që ndihen pjesë e perëndimit siç mishërohet nga Bashkimi Evropian dhe atyre që shikojnë nga lindja, drejt Rusisë.
Disa bëjnë thirrje për liri, përgjegjësi individuale dhe barazi; të tjerët për dorën e fortë të shtetit, sigurinë dhe rendin e një sistemi autokratik. Në njërën anë janë mbështetësit e opozitës dhe lideri i tyre, i riu Shimeçka; dhe në krahun tjetër koalicioni qeverisës me Ficon në krye.
Peter Bárdy, kryeredaktor i faqes sllovake të lajmeve Aktuality, shkroi se “lajmi i mirë është se shëndeti i Robert Fico-s është stabilizuar. Shumë gjëra varen prej saj.”
Por unë po ndjek diskutimet mes miqve dhe kolegëve gazetarë – dhe siç e shohin ata, çfarëdo që të ndodhë me shëndetin e Ficos, gjërat vetëm do të përkeqësohen. Shpëtimi i jetës së kryeministrit, shërimi i tij, ndëshkimi i të akuzuarve, ndriçimi i motiveve të tij – asnjë nga këto nuk do të qetësojë krizën në përshkallëzim në të cilën ndodhet Sllovakia.
Dhe situata me të vërtetë është përshkallëzuar – edhe para kësaj, sulmet verbale në rrjetet sociale ishin të ashpra, pavarësisht nëse flisnit për politikë apo komentonit fotot e koteleve. Gazetarët dhe politikanët marrin çdo ditë kërcënime me vdekje, plumba në zarfe, letra me përmbajtje vulgare.
Sulmi fizik ndaj kryeministrit ishte një akt unik dhune, i paprecedentë në historinë e fundit evropiane dhe i dënuar nga të gjithë në të gjithë spektrin politik.
Megjithatë, ky nuk është akti i vetëm i dhunës politike kohët e fundit në Sllovaki. Në vitet 1990, ne patëm vrasjen e dëshmitarit Robert Remiáš . Në vitin 2018, vrasjet e gazetarit investigativ Ján Kuciak dhe të fejuarës së tij, Martina Kušnírová, vdekje që shkaktuan protesta masive dhe përfundimisht e detyruan Fico-n të largohej nga pushteti.
Dy të rinj u qëlluan me armë jashtë klubit Tepláreň, një vend i njohur për komunitetin LGBTQ+. Ka pasur bastisje brutale të policisë në vendbanimet rome. Presidentja në largim, Zuzana Čaputová, dhe familja e saj kanë marrë kërcënime me vdekje në shtëpinë e saj.
Prandaj, një pjesë e madhe e shoqërisë sllovake ka jetuar kohët e fundit me frikën e pashprehur se zemërimi i ndonjë individi të frustruar do të kthehet në një akt dhune. Siç tha Čaputová: “Ajo që ndodhi me Fico ishte një akt individual, por urrejtja e akumuluar ishte një akt kolektiv.”
Ndërsa politikanët e koalicionit u predikojnë njerëzve për mospërhapjen e urrejtjes, ata vetë po ndezin në mënyrë aktive qëndrimet ndaj mediave të pavarura. Deputeti me ndikim dhe aleati i Fico L’uboš Blaha, duke folur vetëm disa orë pas të shtënave, hodhi drejtpërdrejt përgjegjësinë për sulmin ndaj mediave liberale, opozitës dhe disa politikanëve të veçantë. “Ju na keni bërë objektiva,” tha ai.
Një tjetër ministër ka shkruar në Facebook se opozita ka gjak në duart e saj. Kryetari i partisë Kombëtare Sllovake të koalicionit qeverisës, Andrej Danko, njoftoi ndryshime legjislative kundër medias mbi bazën se Sllovakia ishte tani në prag të një “lufte politike”. Ai i pyeti gazetarët: “A jeni të kënaqur tani?”
Për një masë të mirë, Danko iu referua kolegëve të mi nga organizata e lajmeve Denník N si “derra të shëmtuar”. Jo shumë kohë më parë, vetë Fico i quajti gazetarët “prostituta të pista anti-sllovake “.
Situata nuk qetësohet nga dështimi i dukshëm i forcave të sigurimit të shtetit. Nëse ata nuk mund të mbronin kryeministrin në një turmë të rrallë mbështetësish, a mund t’i besojnë qytetarët forcat e sigurisë, shërbimit të informacionit dhe policisë?
Paradoksi është se pas rikthimit të Ficos në pushtet në shtator 2023, pothuajse brenda natës ai urdhëroi ristrukturime masive në institucionet e shtetit, mbylli një prokurori speciale dhe emëroi njerëz në poste të larta në bazë të përkatësisë partiake.
Politikanët e koalicionit po bëjnë thirrje për qetësi tani, por janë ata që tregojnë gishtin dhe nxisin zemërimin e turmës. Ata bëjnë thirrje për përmirësimin e sigurisë, por ndjekin ligje që kërcënojnë jo vetëm sigurinë e figurave publike, por të gjithë neve. Dobësimi i gjykatave, kufizimi i dënimeve për korrupsionin, dobësimi i institucioneve demokratike.
Fico dhe njerëzit e tij e kuptojnë politikën – jo si shërbim ndaj qytetarëve, por si ushtrim të së drejtës feudale për pushtet dhe pronë. Për ta, vendi është një çiflig nga i cili duhet të përfitojnë sa më shumë që të munden. Ata janë të gatshëm të ndryshojnë kushtetutën, ligjin, të imponojnë censurë dhe të dobësojnë demokracinë për të arritur atë që duan.
Dhe tani, zgjidhjet e tyre populiste, të rendit dhe ligjit do t’u bëjnë thirrje shumë njerëzve, duke kërkuar ndëshkim dhe dënim me vdekje. Pas një atentati ndaj kryeministrit, mund të justifikoni çdo gjë.
Nga “The Guardian”
