Publiku europian dhe politikanët janë dakord që vendet e BE-së duhet të bëjnë më shumë për të rritur prodhimin e armëve.
Pushtimi rus i Ukrainës më shumë se dy vjet më parë ka ndryshuar në mënyrë dramatike retorikën rreth shpenzimeve të mbrojtjes, duke e shtyrë atë në axhendën në të gjithë bllokun, shpesh në kurriz të fushave të tjera të politikave si trajtimi i ndryshimeve klimatike.
Sondazhi nxori në hap se 77 përqind e të anketuarve mbështesin një politikë të përbashkët të mbrojtjes dhe sigurisë midis vendeve të BE-së, ndërsa 71 përqind janë dakord se BE duhet të përforcojë kapacitetin e saj për të prodhuar pajisje ushtarake.
Midis liderëve të BE-së, ekziston “një konsensus dërrmues mbi qëllimin për të marrë më shumë përgjegjësi për sigurinë dhe mbrojtjen “, sipas një drafti të Axhendës Strategjike, një dokument i miratuar çdo pesë vjet që përcakton qëllimet e bllokut.
Zyrtarët kombëtarë po e finalizojnë atë nën koordinimin e presidentit të Këshillit Europian Charles Michel dhe do të takohen sërish të premten. Synimi është t’u prezantohet udhëheqësve të BE muajin e ardhshëm.
Përpjekja do të “krijojë një treg të brendshëm për produktet dhe shërbimet e mbrojtjes, duke rritur kapacitetin e prodhimit dhe duke nxitur prokurimin e përbashkët”.
Por rritja e prodhimit të armëve do të thotë rritje e shpenzimeve për mbrojtjen. Vendet europiane kanë rritur shpenzimet për rreth një dekadë, që nga aneksimi i paligjshëm i Krimesë nga Rusia në vitin 2014 por ritmi është përshpejtuar ndjeshëm falë presionit të ish-presidentit Donald Trump dhe më pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia.
NATO thotë se këtë vit dy të tretat e 32 anëtarëve të saj do të përmbushin objektivin e aleancës për të shpenzuar të paktën 2 për qind të PBB-së për mbrojtjen. Tani vende si Britania e Madhe dhe Polonia po bëjnë thirrje që të rrisin më shumë PBB-në.
“Është koha që bota të zgjohet. Dhe kjo do të thotë ta përkthejmë këtë moment në plane dhe aftësi konkrete. Dhe kjo fillon me vendosjen e themeleve për një rritje të shpenzimeve në shkallë të gjerë të aleancës për parandalimin tonë kolektiv,” tha këtë Sekretari i Mbrojtjes i Mbretërisë së Bashkuar, Grant Shapps.
Axhenda Strategjike e BE-së trajton gjithashtu se ku të gjenden paratë shtesë për të shpenzuar për mbrojtjen. Drafti përfshin “një fond të ri të mbrojtjes për projektet europiane” duke zgjeruar mandatin e Bankës Europiane të Investimeve.
Kjo është diçka për të cilën ministrat e financave të BE-së po punojnë tashmë duke ndryshuar rregullat e bankës për ta bërë më të lehtë dhënien e kredive për projektet e mbrojtjes.
Drafti përmend gjithashtu “mundësinë e lidhjeve të mbrojtjes së BE-së”.
Propozimi nuk përmend përdorimin e parave të gatshme nga Mekanizmi Europian i Stabilitetit, i cili ofron ndihmë financiare urgjente për anëtarët e eurozonës.
Ndryshimi në lidhje me mbrojtne u nxit nga lufta në Ukrainë dhe sondazhi i Barometrit, i kryer në prill, gjen mbështetje dërrmuese për të ndihmuar Kievin.
Dhënia e ndihmës humanitare mbështetet nga 87 përqind e të anketuarve, 70 përqind mbështesin goditjen e Rusisë me sanksione dhe 60 përqind miratojnë financimin e BE-së për blerjen dhe furnizimin e pajisjeve ushtarake në Ukrainë.
