Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka kthyer sërish tavolinat dhe nga njeriu që dikur ishte lobisti më i madh për minierat e litiumit në vend, brenda natës u bë “polici më i keq për Rio Tinto”. Të themi të vërtetën, gjatë asaj nate kur ndodhi ai ndryshim, në Beograd u mbajt një nga protestat më masive në 20 vitet e fundit, kështu që duket se kjo ka ndikuar edhe në ndryshimin e sjelljes së presidentit dhe ndryshimin e retorikës. Më pak se 24 orë para se presidenti i Serbisë të shprehte “mendimin” e tij për Rio Tinto, më shumë se 50 mijë qytetarë ishin në rrugët e Beogradit për shkak të së njëjtës kompani dhe projektit “Jadar”. Protesta kundër minierave të litiumit dhe mesazhi “Nuk do të ketë miniera” e shtynë presidentin të thotë vetë se ndaj kompanisë është edhe më keq se ata që protestojnë.
Kritikat e mediave perëndimore
“Në vitet e fundit, ka pasur shumë protesta në Serbi. Ajo që e bën këtë të veçantë është aftësia e saj për t’u lidhur me mjedise dhe grupe të ndryshme shoqërore. Kjo e bën lëvizjen të gjerë dhe të fortë, por edhe të vështirë për t’u koordinuar,” shkruan Neue Zürcher Zeitung. Thelbi, thuhet, janë shoqatat lokale ekologjike, të cilat u mblodhën nën sloganin “Nuk do ta japim Jadarin!”. “Përveç kësaj, ekziston një mjedis urban që është shqetësuar prej kohësh nga politika arrogante e pushtetit të partisë në pushtet Napredna”, shkruan ajo. Dhe një segment tjetër i popullsisë ndihet i kërcënuar: “shitja e atdheut” mobilizon konservatorët dhe nacionalistët që besojnë se shitja e tokës pjellore dhe e ujit të pastër një kompanie të huaj shumëkombëshe nuk duhet toleruar”, shkruan gazeta zvicerane. “Gjërat përkeqësohen vetëm nga fakti që është përfshirë edhe BE-ja dhe se i ka deklaruar këto burime minerale si interes të saj strategjik. Shumë njerëz e shohin si cinike që Gjermania, e cila ka litiumin e saj, preferon t’ia lërë Serbisë minierat”, shton ajo.
Përfitimet ekonomike
Së fundi, Neue Zürcher Zeitung zvicerane përfundon: “Lëvizja kundër minierave të litiumit ka potencialin të bëhet një kërcënim për sistemin e Vuçiqit, por ai mbetet i vendosur dhe ka aleatë të fuqishëm ndërkombëtarë që mbështeten tek ai. Argumenti i tij më i fortë, megjithatë, është Përfitimi i mundshëm makroekonomik i projektit: ekonomisti serbo-amerikan Branko Milanoviç vlerëson se ai do të kontribuonte deri në dy deri në tre përqind në produktin e brendshëm bruto të vendit. “Aleksandër Vuçiç mori leje nga liderët e Bashkimit Evropian dhe NATO-s për të mashtruar mediat dhe për të krijuar një diktaturë që nuk ekziston në tokën evropiane. Një qeverisje e tillë, kundër së cilës populli është, nuk mund të mbijetojë gjatë”, tha kryetari i POKS-it dhe deputeti Vojislav Mihailoviç.
“Vetëmbrojtja” gjermane
Gazeta e Berlinit Tageszeitung botoi një intervistë me sekretaren gjermane të shtetit Franziska Brantner. Ajo është, siç thuhet, në Ministrinë e Ekonomisë në ngarkim të “prokurimit të lëndëve të para”. Deklaratës së gazetares se “duket se Gjermania po bën gjithçka për të marrë litium”, dhe më pas pyetjes “A nuk është më aq e rëndësishme mbrojtja e mjedisit”, ajo i përgjigjet kështu: “Nxjerrja e lëndëve të para ka gjithmonë ndikim. Ne e dimë se në Gjermani, nga qymyri në zhavorr, qëllimi është të zvogëlohet dëmi në minimum ndaj qeveria dhe Komisioni Evropian kërkuan një koncept të ri”, thotë Brantner. Më pas ajo shpjegon se çfarë do të thotë kjo. “Litiumi në Serbi duhet të shfrytëzohet vetëm me metoda të pranueshme mjedisore, me një nivel përkatësisht të lartë të mbrojtjes së ujit dhe tokës dhe një plan shumë të mirë për ruajtjen e mbetjeve. Nën presionin e Serbisë, ndër të tjera, projekti Plani u ri-hartua Tani ka një koncept të ri për deponitë, i cili, ndër të tjera, parashikon që më shumë mbetje minerare të mund të ripërdoren dhe kjo të mos bëhet në mes të luginës së lumit”, thotë ajo. Franciska Brantner thekson se Gjermania dhe BE-ja “i marrin shumë seriozisht” shqetësimet e popullsisë vendase, premton se “BE do të monitorojë gjithashtu vlerësimet e reja të ndikimit mjedisor në të ardhmen në mënyrë që të përputhet me standardet mjedisore”.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
