“Diplomacia franceze është e bindur: me blerjen e dymbëdhjetë avionëve luftarakë Rafale, Serbia po lëviz një hap më larg nga Rusia drejt kampit perëndimor. Francezët besojnë se blerja e atyre makinerive për 2.7 miliardë euro krijon varësi teknologjike dhe se ky është një sinjal që, siç tha Macron, tregon një ndryshim strategjik. Por kjo mund të vihet në dyshim”, shkruan gazetari Andreas Ernst, i cili prej shumë vitesh raporton nga Ballkani për gazetën zvicerane, në komentin e tij për Noye zircher Zeitung.
“Është e vërtetë,” thotë autori, “se blerja e Rafale nuk është hapi i vetëm me të cilin Serbia tregon solidaritetin e saj me Perëndimin: Beogradi ka mbështetur të gjitha rezolutat e OKB-së kundër luftës së agresionit të Rusisë, dhe në të njëjtën kohë furnizon Ushtria ukrainase me municion në një shkallë të gjerë – përmes devijimeve.” Por Vuçiç nuk ka ndërmend të largohet nga miqtë e tij në Moskë dhe Pekin. Ai nuk do të vendosë sanksione ndaj Rusisë. Ai mbështetet në mbështetjen e Moskës dhe Pekinit për mosnjohjen e shtetësisë së Kosovës”.
“Blerja e Rafale në fakt vetëm dëshmon se politika e tij e sharrave po funksionon”, vlerëson autori, duke kujtuar se Macron lavdëroi publikisht “guximin strategjik” të Vuçiçit.
“Në Beograd, Macron përsëriti frazat e dëgjuara nga të gjithë vizitorët nga Bashkimi Evropian: Serbia e ka vendin në BE. Ai vetë nuk e beson, e as Vuçiç nuk është i bindur”, shkruan autori. Vuçiç “nuk do një shtet funksional kushtetues apo një ndryshim demokratik të qeverisë”. Ajo që i intereson është lidhja e vendit të tij me tregjet evropiane. Ai përdor rritjen e standardeve për të rritur mbështetjen për qeverinë e tij. Nuk ka nevojë të mbështetemi në pjesëmarrjen demokratike të qytetarëve në vendimmarrje”.
Në të njëjtën kohë, nënvizon autori, gjërat po ndryshojnë edhe në BE. “Një model i ri integrimi po shfaqet. Ai nuk ndjek asnjë dokument strategjik, por mbështetet në marrëdhëniet praktike me vendet e rajonit. Duket se vendet e rëndësishme anëtare nuk e shohin më Ballkanin Perëndimor si një zonë aksesi nga e cila vendet një ditë do t’i bashkohen Unionit si anëtarë të barabartë, por e shohin atë si një lloj holli strategjik. Dhe atje, në ato vende të vogla, ka princa të vegjël me të cilët mund të bëni ‘marrëveshje’ që nuk do të ishin të mundshme në shtëpi.”
Gazetarja zvicerane përfundon: “Kjo nuk premton mirë për të ardhmen e shoqërisë civile dhe demokracisë në rajon”. Vitet e ardhshme do të tregojnë nëse qytetarët e Ballkanit Perëndimor mund ta ndryshojnë atë prirje, por vështirë se do të ketë mbështetje nga jashtë”.
Suksesi i Francës me shitjen e Rafale rrezikon projektin me Gjermaninë
Gazeta gjermane Frankfurter Allgemeine Zeitung, pas nënshkrimit të kontratës në Beograd për blerjen e avionëve ushtarakë, bën me dije se Rafale franceze është kthyer në një “hit eksporti”: “Të gjithë blerësit më të mëdhenj pas forcave të armatosura vendase (franceze) janë jashtë. Evropa: Emiratet e Bashkuara Arabe, Egjipti, Indonezia, Katari dhe India. Këto vende porositën midis 36 dhe 80 Rafales. Në Evropë, Greqia dhe Kroacia porositën secila dymbëdhjetë avionë të përdorur të këtij lloji, dhe Greqia porositi dymbëdhjetë të tjerë të rinj. Negociatat janë duke u zhvilluar me Indinë për një porosi të madhe prej më shumë se njëqind Rafales.”
“Ekonomikisht, programi i avionëve luftarakë është tashmë një sukses i madh për Francën”, vlerëson gazeta gjermane. “Me dymbëdhjetë avionë për Serbinë, numri i porosive të huaja rritet në 297. Për modelin e mëparshëm, Mirage 2000, vetëm 286 porosi kanë ardhur nga jashtë gjatë gjithë jetës së prodhimit.”
Megjithatë, siç u tha, “suksesi komercial i Rafale, së bashku me pikëpamjet e ndryshme mbi eksportet e armëve, konsiderohet një pengesë e madhe për zhvillimin e “Sistemit ajror luftarak të ardhshëm” gjermano-francezo-spanjoll (FCAS). Duke marrë parasysh kërkesën e lartë për Rafale, kompania ‘Dasso’ (Dassault Aviation) që e prodhon atë, nuk është nën presion për të nxjerrë në treg një avion të ri në të ardhmen e afërt.
“Për Airbus, si pjesë e konsorciumit që prodhon avionë Eurofighter, gjërat janë ndryshe”, thekson Frankfurter Allgemeine Zeitung. “Ndërsa partnerët francezë të projektit presin që fluturimi i parë FCAS të jetë i mundur në vitin 2029 dhe se sistemi i ri do të vihet në përdorim ‘jo përpara vitit 2045’, deri atëherë pala gjermane është e interesuar ta bëjë atë më herët. Kështu u ra dakord politikisht. Megjithatë, pasiguria e re në lidhje me kursin e ardhshëm politik të Francës po vë edhe një herë në pikëpyetje orarin e parashikuar”./ Kosova Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Die Welt’ alarm për konflikt të ri në Ballkan: BE e ka lënë pas dore
“Bota e ka kuptuar se Putin nuk mposhtet”
