Afazia është një çrregullim neurologjik i shkaktuar nga dëmtimi i pjesëve të trurit që janë përgjegjëse për proçesin e të folurit.
Mund të ndodhë papritur ose në mënyrë progresive, varësisht nga lloji dhe vendndodhja e indit të trurit të përfshirë.
Shenjat primare të çrregullimit përfshijnë vështirësi në të shprehur, probleme në të kuptuarit e fjalës dhe vështirësi në lexim dhe shkrim.
Afasia nuk është një sëmundje, por një simptomë e dëmtimit të trurit. Megjithëse shihet kryesisht tek individët që kanë pësuar një goditje, afasia mund të rezultojë nga një tumor i trurit, infeksioni, inflamacioni, dëmtimi i kokës ose demenca që ndikojnë në rajonet e lidhura me gjuhën. Lloji dhe ashpërsia e mosfunksionimit të gjuhës varet nga vendndodhja dhe shtrirja e saktë e indeve të dëmtuara të trurit.
Në përgjithësi, afasia mund të ndahet në katër kategori të gjera:
(1) Afazia shprehëse (e quajtur edhe afazia e Brokas) përfshin vështirësi në përcjelljen e mendimeve përmes fjalës ose shkrimit. Personi e di atë që ai dëshiron të thotë, por nuk mund të gjejë fjalët që ka nevojë për tu shprehur.
(2) Afazia e pranueshme (afasia e Ëernicke) përfshin vështirësi në kuptimin e gjuhës së folur ose të shkruar. Individi dëgjon zërin ose sheh lëvizjen e buzëvë, por nuk mund të gjej kuptimin e fjalëve.
(3) Afazia globale rezulton nga dëmtime të rënda dhe të gjera në zonat gjuhësore të trurit. Njerëzit humbin pothuajse të gjithë funksionin e gjuhës, si të kuptuarit dhe të shprehurit. Ata nuk mund të flasin ose të kuptojnë fjalin, as nuk mund të lexojnë ose të shkruajnë.
(4) Indirektët me anafizë anomike ose “amnezi” sic quhet ndryshe , forma më pak e rëndë e afazisë, kanë vështirësi në përdorimin e emrave të saktë për objekte, njerëz, vende ose ngjarje të veçanta.
Trajtimi:
Në disa raste, një individ do të shërohet tërësisht nga afazia pa trajtim.
Në shumicën e rasteve, terapia gjuhësore duhet të fillojë sa më shpejt që të jetë e mundur dhe të përshtatet me nevojat individuale të personit. Rehabilitimi me një terapist të foluri ( Logoped ) përfshin ushtrime të gjera në të cilat individët lexojnë, shkruajnë, ndjekin udhëzimet dhe përsërisin atë që dëgjojnë. Terapia me ndihmën e kompjuterit mund të plotësojë terapi gjuhësore standarde.
Prognoza:
Rezultati i afazisë është i vështirë të parashikohet duke pasur parasysh gamën e gjerë të ndryshueshmërisë së gjendjes. Në përgjithësi, njerëzit që janë më të rinj ose kanë dëm më të vogël të trurit bëhen më mire . Vendndodhja e dëmtimit është gjithashtu e rëndësishme dhe është një tjetër çelës për prognozën .
Në përgjithësi, njerëzit tentojnë të rimarrin aftësitë në kuptimin e gjuhës më teper se ato aftësi që përfshijnë shprehjen.
Çfarë hulumtimi po bëhet?
Instituti Kombëtar i Çrregullimeve dhe Sëmundjeve Neurologjike dhe Instituti Kombëtar për Sëmundjet Shurdhues dhe të Komunikimit, kryejnë dhe mbështesin një gamë të gjerë të hetimeve shkencore për të rritur kuptimin e afazisë, për të gjetur trajtime më të mira dhe për të zbuluar metoda të përmirësuara për të rikthyer funksionin e humbur për njerëzit që kanë afazi.
