Ndonjëherë i quajtur “hormon stresi”, kortizoli luan një rol të rëndësishëm në shumë sëmundje. Kortisoli është një hormon-steroid që ndihmon trupin t’i përgjigjet stresit. Nganjëherë quhet “hormon i stresit”. Kjo për shkak se nivelet e kortizolit në trupin tuaj, goditen gjatë kohës së stresit të lartë.
Hormonet steroide janë një kategori e hormoneve të sintetizuara natyrshëm në trup nga kolesteroli. Të gjitha bashkë kryejnë një gamë të gjerë funksionesh në trup.
Kortisoli dhe metabolizmi
Çfarë duhet të dini?
Kortisoli, në mënyrë të veçantë, luan një rol të rëndësishëm në metabolizëm. Ai stimulon mëlçinë për të rritur prodhimin e sheqerit në gjak. Gjithashtu ndihmon trupin të konvertojë yndyrnat, proteinat dhe karbohidratet në energji të përdorshme.
Si pjesë e reagimit të trupit, kortizoli çlirohet gjatë kohës stresuese për t’i dhënë trupit tuaj një nxitje të natyrshme të energjisë. Kjo rritje ka për qëllim të ushqejë trupin tuaj për t’ju përgjigjur një situate kërcënuese. Por, kur nivelet e kortizolit janë vazhdimisht të larta, për shkak të stresit kronik, këto efekte të njëjta mund të rezultojnë në rezistencën e insulinës dhe diabetin e tipit 2.
Kortizoli gjithashtu ndihmon trupin të luftojë inflamimin, kontrollin e balancës së kripës dhe ujit në trup dhe rregullimin e presionit të gjakut.
Ky hormon prodhohet nga gjëndrat e veshkave, dy gjëndra të vogla në trekëndësh që rrinë në krye të çdo veshkë. Nga gjëndrat e veshkave, kortizoli mund të lëshohet drejtpërdrejt në qarkullimin e gjakut.
Gjëndra e hipofizës (një gjëndër me madhësi bizele në bazën e trurit) dhe hipotalamusi (një rajon i trurit që kontrollon aktivitetin e gjëndrës së hipofizës) mund të ndiejnë nëse gjaku ka sasinë e duhur të kortizolit në të.
Këto dy rajone të trurit punojnë së bashku për të drejtuar gjëndrat e veshkave që të prodhojnë më shumë ose më pak kortizol, në thelb duke vepruar si mekanizëm kontrolli sa i përket sa kortizolit.
Kjo lidhje midis hipotalamusit, gjëndra e hipofizës dhe gjëndra e veshkave formon shtyllën e sistemit të përgjigjes së stresit të trupit.
Nivelet e kortizolit: Çfarë do të thotë?
Nivelet e kortizolit të hormoneve rriten dhe bien natyrshëm gjatë gjithë ditës. Ato arrijnë nivelet e tyre më të ulëta natën vonë, zakonisht rreth mesnatës. Më pas nivelet fillojnë të rriten. Kortizoli arrin nivelin më të lartë në trup herët në mëngjes, rreth orës 09:00, përpara se të fillojë të bjerë përsëri gjatë ditës së mëvonshme.
Modeli mund të ndryshojë nëse njerëzit punojnë me orare të parregullta ose flenë shumë gjatë ditës. Sëmundjet, përfshirë çrregullimet e gjëndrave të veshkave, që ndikojnë në prodhimin ose përdorimin e kortizolit gjithashtu mund të prishin balancën.
Çrregullimet e gjëndrave të veshkave mund të lindin kur ato prodhojnë shumë ose shumë pak kortizol.
Në sindromën e Cushing, ka shumë prodhim të kortizolit, ndërsa pamjaftueshmëria e veshkave (AI) është shënuar nga prodhimi shumë i vogël i tij.
Sindromi i Cushing dhe kortizol: Çfarë duhet të dini?
Sindroma e Cushing ndodh kur ka shumë kortizol në gjak për një periudhë të zgjatur kohe. Kjo mund të shkaktojë ndryshime fizike dhe mendore.
Simptomat e Sindromit të Cushing mund të përfshijnë:
• Shtim në peshë;
• Presion të lartë në gjak;
• Sheqeri i lartë i gjakut;
• Humbja dhe dobësia e muskujve;
• Ënjtje në fytyrë;
• Depresion;
• Probleme në përqendrim.
Shkaku më i zakonshëm i sindromës Cushing është marrja e barnave steroide, të tilla si prednisone, të cilat janë strukturalisht janë shumë të ngjashme me kortizolin.
Sindroma e Cushing gjithashtu mund të shkaktohet nga një tumor i vogël në gjëndrën e hipofizës.
Pamjaftueshmëria e veshkave dhe kortizoli: Çfarë duhet të dini?
Pamjaftueshmëria e veshkave ndodh kur gjëndrat e veshkave nuk japin kortizol të mjaftueshëm. Kjo mund të ndodhë kur gjëndrat e veshkave nuk funksionojnë si duhet (sëmundja Addison) ose kur gjëndra e hipofizës nuk i drejton gjëndrat e veshkave për të bërë kortizol.
Simptomat e pamjaftueshmërisë së veshkave mund të përfshijnë:
• Lodhje;
• Humbje peshe;
• Marramendje;
• Presion të ulët të gjakut;
• Sheqeri i ulët i gjakut;
• Lëkura e errët në fytyrë, qafë dhe duar.
Njerëzit me pamjaftueshmëri të veshkave mund të kenë nevojë të marrin një lloj medikamenti të hormoneve steroide, të quajtur glukokortikoid, për të rritur nivelet e tyre të kortizolit.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
