Njëzet e tetë vjet më parë, Presidenti Xhorxh Bush mbajti një fjalim për Kinën.
Ishte 1991, vetëm dy vjet pas masakrës së sheshit Tiananmen. Disa anëtarë të Kongresit po përpiqeshin ta bindnin Bushin që të ndëshkonte mizoritë e të drejtave të njeriut të Kinës duke refuzuar të ripërtërijë statusin e saj si partneri tregtar më i favorizuar i Shteteve të Bashkuara. Por Bush tha jo.
Ai e justifikoi vendimin duke thënë “Është e gabuar të izolojmë Kinën nëse shpresojmë të ndikojmë në të,” tha ai.
Kjo pikëpamje do të udhëzonte tre presidentët e ardhshëm, Bill Clinton, George W. Bush dhe Barack Obama. Dhe qasja e tyre patjetër kishte disa përfitime. Qindra miliona qytetarë kinezë kanë dalë nga varfëria.
Por ka pasur edhe dobësi. Kina nuk ka hequr dorë nga mashtrimi i sistemit ndërkombëtar të tregtisë, duke vjedhur pronën intelektuale, duke bllokuar vendet e huaja për të hyrë në tregun e saj, duke subvencionuar rëndë kompanitë kineze, duke ngacmuar vendet e tjera aziatike dhe duke shtypur qytetarët e vet.
Presidenti Trump po tregohet më i ashpër me Kinë. Unë mendoj se qasja e tij ka gjasa të dështojë. Por ndryshe nga shumë fusha të tjera të politikave, instinkti i Trump-it është i saktë.
Në 1991, Bush po bënte një bast, se trajtimi i Kinës në mënyrë të favorshme do të shkaktonte që ajo të bëhej një shoqëri më pak shtypëse dhe më e hapur. Ai e humbi atë bast.
Diku në Kinë: Greg Sargent i Washington Post dhe Thomas Wright i Institutit të Brookings kanë këshilla për kandidatët presidencialë demokratë. Sargent thotë se demokratët duhet t’i quajnë tarifat e Trump ndaj Kinës si një dështim.
Wright, në Atlantik, i këshillon demokratët ta shohin Kinën si një kërcënim për ekonominë, sigurinë dhe vlerat e Amerikës.
Robert Rubin, në The Times më parë këtë vit, shkroi: “Për të ardhmen e njerëzimit, për të mos përmendur interesat e menjëhershme ekonomike, dy vendet tona duhet të njohin interesin tonë të ndërsjellë në një marrëdhënie konstruktive”.
Dështimi i Trump për të shtypur Kinën është si një dështim moral dhe strategjik, thotë Frida Ghitis e CNN.
“Kina është tani një kundërshtare e Shteteve të Bashkuara. Një politikë e mençur e SHBA-së duhet ta trajtojë atë si një të tillë. Por duhet gjithashtu të bëjë gjithçka që është e mundur për ta ndaluar atë që të mos bëhet armike “, shkruan Bret Stephens.
“Si mund t’i shmangim gradualisht dhe t’i hedhim poshtë ambiciet e një fuqie të madhe rivale, pa i shkatërruar plotësisht ato? Kjo do të jetë sfida kryesore gjeopolitike e Amerikës për vitet që vijnë “.
David Leonhardt është ish-shef i Byrosë së Uashingtonit për Times, dhe ishte redaktor themelues i The Upshot dhe kreu i The 2020 Project, për të ardhmen e redaksisë Times. Ai fitoi çmimin Pulitzer 2011 për koment, për kolonat e krizës financiare.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Lufta” me Kinën/ Çfarë synon SHBA?
A e përballon Kina një luftë të ftohtë?
