Shytat janë një infeksion i shkaktuar nga virusi i shytave.
Që nga futja e vaksinës së shytave në imunizimin rutinor të fëmijërisë në vitin 1981 dhe një dozë të dytë për fëmijët në moshën 18 muajsh duke filluar nga viti 1996, normat e sëmundjeve të shytave kanë rënë me mbi 99%. Në epokën para vaksinës, infeksionet ndodhën më së shpeshti në fëmijëri, por në vitet e fundit, grupmosha më e prekur janë të lindurit në vitet 1970 deri 1994, të cilët kanë më pak të ngjarë të kenë marrë dy doza të vaksinës për shyta.
Shytat mbeten endemike, ndryshe nga fruthi dhe rubeola. Në shumicën e viteve, rastet e shytave ndodhin sporadikisht, por që nga viti 2008 disa vite janë karakterizuar nga shpërthime.
- Shenjat dhe simptomat e shytave mund të përfshijnë:
-ethe;
-dhimbje koke;
-Gjëndërsi të fryrë dhe të dhimbshme të pështymës;
-Testikujt e fryrë dhe të dhimbshme;
Deri në 1 në 5 njerëz me shyta nuk kanë simptoma. Rreth 1 në 3 persona me shyta nuk kanë ënjtje të gjëndrës së pështymës. Megjithatë, ata ende mund të përhapin virusin tek njerëzit e tjerë.
- Shkaqet
Shytat përhapen nga kontakti me sekrecione respiratore si pështymë. Shytat përhapen kur një person i infektuar kollitet ose teshtron pranë jush ose ndan ushqime, pije, cigare ose një puthje me ju.
- Komplikimet
Shytat mund të shkaktojnë sëmundje serioze, siç janë:
-Inflamacioni i trurit (encefalit);
-Infeksioni i cipës së trurit (meningjiti i shytave);
-Sëmundje e përkohshme;
-Shurdhja e përhershme ndodh në më pak se 5 në 100,000 njerëz që marrin shytat;
-Rritja e shkallës së abortit nëse kontraktohet në fazën e hershme të shtatzënisë;
-Shytat nuk dihen të shkaktojnë defekte të lindjes.
Testet dhe diagnoza
Shytat mund të diagnostikohen me:
-Një mjek që vlerëson simptomat tuaja;
-Testi i gjakut;
-Kultura virale (nga brenda gojës ose nga urina);
- Trajtimi dhe ilaçet
Në shumicën e rasteve, njerëzit shërohen nga shyta me pushim dhe kujdes në shtëpi. Në raste të komplikuara mund të kërkohet shtrim në spital. Pas shikimit të mjekut, këshillat e mëposhtme të trajtimit në shtëpi mund t’ju ndihmojnë të jeni më të rehatshëm derisa të pushoni dhe të shëroheni.
Pini shumë lëngje si uji, lëngje dhe supë, veçanërisht nëse keni ethe.
Për ethe, përdorni acetaminophen (Tylenol®, Tempra®, Atasol®) për ti ulur. ASA ose Aspirin® nuk duhet t’i jepet askujt nën 18 vjeç për shkak të rrezikut të sindromës Reye me disa infeksione virale.
Bëni shumë pushim.
Përdorni një pako akulli ose një pllakë për një nofulla të fryrë ose të dhimbshme. Sigurohuni që të vendosni një peshqir të lehtë në nofulla për të mbrojtur lëkurën.
Shmangni ushqimet e thartuara ose lëngjet e thartuara sepse gjëndrat e pështymës së përflakura janë shumë të ndjeshme ndaj shijeve acide.
Hani ushqime të buta që nuk kërkojnë të përtypen.
- Parandalimi
Shytat mund pothuajse gjithmonë të parandalohen duke marrë dy doza me kombinimin të vaksinës së fruthit, shytave dhe rubeolës (MMR).
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
