Pallate të bardha të ndritshme me shtylla prej guri dhe shqiponja të arta mbi çati, shtëpi me fasada tërheqëse, kafene të populluara mbi tarraca, struktura më kupolë të stërmadhe e Katedrales moderne “Ngjallja e Krishtit”.
Një udhëtim me taksi nëpër kryeqytetin e Shqipërisë është si një turne nëpër ndalesat kryesore të historisë shqiptare dhe pse jo, një pjesë e pazbuluar e Europës. Kështu e nis artikullin e përditshmja gjermane “Welt”, kushtuar Shqipërisë, duke theksuar se po shndërrohet në një destinacion të turizmit kulinar.
Vendi nuk është akoma i mbipopulluar ndonëse shquhet për pushime në bregdetin e Adriatikut, fshatra origjinale, çmime të arsyeshme, njerëz mikpritës dhe mbi të gjitha, kuzhinën e shkëlqyer tradicionale. Ky vend ishte harruar prej kohësh. Shqipëria zë një sipërfaqe të vogël dhe ka arritur të ruajë shumë mirë traditën e saj të kulinarisë.
Rreth 55 për qind e popullsisë punon në bujqësi; 20 për qind e zonës është tokë bujqësore pjellore. Korrupsioni, krimi dhe mungesa e ndërgjegjësimit për mjedisin e kanë shoqëruar përshkrimin e këtij vendi prej shumë kohësh. Por, në fakt, po njeh zhvillime me ritme të larta.
Veçanërisht kuzhina dhe gastronomia e vendit pasqyrojnë këtë kombinim të egër. Perandoria osmane, që u tërhoq prej aty në vitin 1912, pas 500 vitesh pushtim, të kujton kulturën e kafesë, kjo gjerësisht e përhapur në verë, në hijen e palmave dhe fiqve.
Zona e Bllokut është tani pjesa më argëtuese e Tiranës, mbushur me bare, restorante dhe klube. Përveç rrjeteve të supermarketeve dhe restoranteve ‘fastfood’, syri të kap pika të vogla fruta-perimesh dhe dyqane peshku.
Produktet e shumta vendase, që vijnë nga fermat rreth e rrotull të shtojnë dëshirën për të vizituar një vend të cilin shumë pak e njohin. Kohët e fundit, Shqipëria, e cila ka qenë e izoluar prej shumë kohësh, po promovohet si një destinacion i ri, që ia vlen të vizitohet. “Lonely Planet”, për shembull, e ka përfishirë në listën e “Destinacioneve më të mira për pushime në Evropë, gjatë 2018-ës”. Që prej vitit 2008, numri i turistëve është dyfishuar e tashmë, mbi 150,000 pushues nga Gjermania e vizituan vendin në 2018-ën.
Kuzhina tradicionale e Shqipërisë po modernizohet
Pjesa e parë e udhëtimit kulinar nëpër kuzhinën orientale-mesdhetare të Shqipërisë na çon në skajin e Parkut të Madh me liqenin e krijuar nga dora e njeriut, ku gjendet edhe një shatërvan tepër i këndshëm. Një ndërtesë e viteve ’70, fasada me elementë në ngjyrë portokalli.
Në katin e poshtëm gjendet restoranti i ambasadorit shqiptar të pashpallur të ushqimit, Bledar Kola. 35-vjeçari u largua nga atdheu në moshën e adoleshencës, pikërisht në fund të viteve 1990, kur Kosova fqinje po përjetontë luftën civile. Ai e fitoi eksperiencën duke punuar në kuzhinat e restoranteve me emër në Mbretërinë e Bashkuar, Danimarkë dhe në Suedi, nën dritat e kuzhinës së famshmë nordike: Pranë René Rexhepit nga “Noma”, me famë botërore dhe Magnus Nilsson, nga restoranti “Fäviken”.
Rreth tre vjet më parë, Kola u kthye dhe hapi “Mullixhiun” në mes të Tiranës. Këtu ai përpiqet të ndryshojë imazhin e Shqipërisë në botë, si një shtet i prapambetur dhe i egër, por edhe të ruajë kulturën vendase të ushqimit. “47 vjet komunizëm kanë shkatërruar pothuajse gjithçka”- thotë ai. “Ne po rindërtojmë atë që ka mbetur.”
Restoranti punon kryesisht me kulturat e lashta, si misër, elb dhe tërshërë. Te “Mullixhiu”, dhoma e ngrënies ngjan me një mulli të mbushur me orendi druri dhe thasë prej leshi.
Kola e bluan miellin që përdor dhe e pjek bukën, që nuk ka vetëm shijen të këndshme, por edhe pamjen. “Jo të gjithë e pëlqejnë, sepse ka ngjyrë të errët”, – thotë ai. “Por, të kujton bukën siç ishte para komunizmit”. Para se të fillonte periudha e ushqimeve me tollonë, kur recetat tradicionale nga kujtesa kolektive u zhdukën.
Ndër pjatat popullore që Kola i përfshiu në menunë e tij, por të rafinuar janë, për shembull: dromsa, një qull me shafran. Mishi i dhisë serviret me një salcë të gatuar me boronica dhe vaj ulliri. Flija, një pastë popullore e gatuar me shumë gjalpë, që Kola e shërben në një kuti të vogël prej druri dhe që të kujton kutinë e madhe të depozitave, në të cilën gjyshja e tij ruante portokallet dhe bukëfiqet.
Për ëmbëlsirë, edhe këto me ndikim nga kultura osmane, ai sugjero: një akullore me bozë meli, një pije misri të fermentuar, si dhe fije të holla brumi me shije të ëmbël, që në botën arabe njihen si künefe. Kola e shërben në gypa të vegjël balte, si për të respektuar ritualin e tymosjes së një cigareje, pas përfundimit të një vakti.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Shqipëria, kjo perlë ballkanike’
“Duam të shohim tokën e stërgjyshërve”
‘’Via Egnatia’’ mrekullia mitike e Shqipërisë
